Лидерите на некои од најбогатите земји во светот се собраа во луксузно планинско одморалиште, сместено во канадските Карпести Планини за овогодинешниот Самит на Г7.
Елитниот собир доаѓа во време кога западните сојузници се соочуваат со бројни кризи, од конфликти на три континенти до глобална економска нестабилност.
Канада е претседавач на Г7 оваа година и ќе биде домаќин на лидерите на Италија, САД, Франција, Германија, Обединетото Кралство и Јапонија во Кананаскис, Алберта. Таа вети сет на рационализирани приоритети фокусирани околу глобалната економија и безбедноста.
Но, внимателно планираната агенда на Марк Карни сега е нарушена од конфликтот меѓу Израел и Иран. Ова е неговиот прв голем меѓународен собир како премиер на Канада. Би-Би-Си посочува на пет предизвици со кои Карни ќе се соочи.
Голем момент за Карни додека Иран му ги нарушува плановите
Овој самит требаше да биде тест за неговата способност да постигне три високи цели што ги постави за Канада – преземање лидерска улога на глобалната сцена, станување најсилна економија во Г7 и намалување на зависноста од САД.
Сега прашањето за Иран одеднаш се искачи на врвот на агендата на Г7, тема за која постигнувањето согласност ќе биде тешко.
Но, едно е јасно. Карни ќе биде внимателно следен за тоа како ќе се справи со американскиот претседател Доналд Трамп, кој често ја поткопуваше канадската сувереност. Џон Киртон, директор на Истражувачката група за Г7 при Универзитетот во Торонто, вели дека вниманието ќе започне од церемонијата на пристигнување, каде што ќе треба да покаже дека го третира Трамп како рамноправен. И да го држи под контрола кога состаноците ќе бидат во тек.
Самитот нуди потенцијал за обезбедување некои канадски успеси, можеби нови трговски и безбедносни договори со САД, договорени минатиот месец во Вашингтон.
На тој состанок, Карни му подари на претседателот опрема за голф од Клубот Кананаскис Кантри, живописен терен во рамките на строго контролираниот периметар на самитот.
Факторот Трамп
Самитот се одржува во услови на глобална трговска војна започната од Трамп, кој користи царини како начин за ребалансирање на трговските односи. Тој изјави дека САД биле „ограбени, опљачкани, силувани и искористувани од нации блиски и далечни, пријателски и непријателски“.
Исто така, доаѓа во време кога Светската банка предвидува дека глобалната економија ќе доживее најбавна деценија за раст од 1960-тите поради ефектот од американските царини, што веројатно ќе доведе до непријатни – или „искрени“, во дипломатски жаргон – разговори на ова семејно собирање. Дискусија за глобалната економија ќе го отвори самитот во понеделник наутро (по локално време)
Но, победата на Трамп на изборите во ноември го промени глобалниот дневен ред надвор од трговијата. Собирот му дава на претседателот шанса да обезбеди успеси за некои од неговите други приоритети, како што се миграцијата, критичните минерали, безбедноста и трговијата со дрога – сите овие се на агендата подоцна во денот.
Претседателот Трамп се сретна со секој од неговите колеги од Г7 откако ја презеде функцијата, но ќе организира билатерални средби на маргините – веќе го има Карни во својот распоред за понеделник наутро.
Избегнување на напуштање на Самитот како во 2018 година
Ова ќе биде втор пат Трамп да дојде во Канада како американски претседател. Првиот беше разидувачкиот самит во Шарлевоа, Квебек, во 2018 година, кратко откако воведе царини на челик и алуминиум за Канада, Мексико и Европа.
Шарлевоа беше запаметен по крајот во раздор и хаос – заробен во сега познатата фотографија на поранешната германска канцеларка Ангела Меркел како се конфронтира со пркосниот Трамп додека другите светски лидери и американските помошници гледаа.
Лидерите тешко се договорија за јазикот за глобалната трговија за финалното коминике – момент заробен во таа слика на Меркел – пред Трамп да го напушти самитот порано.
Тој замина за Сингапур да се сретне со севернокорејскиот лидер Ким Џонг-ун додека објавуваше пораки од Ер Форс Уан насочени кон тогашниот канадски премиер Џастин Трудо.
Многу од тензиите од пред седум години остануваат релевантни и денес. Карни се надева дека ќе избегне слично несогласување и минатиот месец изјави за Скај Њуз дека лекцијата што ја научил од тој инцидент „е да се биде доследен – да се каже истото приватно како и јавно, да се кажуваат истите работи по самитот како и за време на самитот“. Г7 е „консензуално тело. Ние работиме заедно“, изјави висок канадски владин функционер на брифинг минатата недела.
Имајќи го тоа предвид, Канада одлучи целосно да се откаже од Завршна изјава во корист на шест кратки заеднички соопштенија за пожарите, критичните минерали и други клучни точки од агендата.
Пожари, вештачка интелигенција, критични минерали и Украина
Приоритетите на Канада за конференцијата се остро фокусирани на градење посилни економии и зајакнување на мирот и безбедноста, вклучително и искористување на моќта на вештачката интелигенција и зајакнување на синџирите на снабдување со критични минерали.
Иако не се очекуваат преземања на широки обврски за климатските промени, тие се интегрирани во агендата, изјави висок владин функционер на брифинг оваа недела, укажувајќи на напорите за подобрување на меѓународниот заеднички одговор на растечката глобална закана од пожари.
Најлошата сезона на пожари во Канада беше во 2023 година, а оваа година може да биде на пат да биде втора најлоша. Чадот од пожарите покри делови од Северна Америка и Европа и може да биде видлив потсетник за делегатите во Кананаскис за заканата.
Украина е уште една итна тема на агендата, со претседателот Володимир Зеленски таму со надеж да разговара за продолжена поддршка за неговата земја, санкции против Русија и идно финансирање за реконструкција. Во вторник наутро (по локално време) ќе биде ставен фокус на тој конфликт, при што се очекува Украина да притисне за повеќе санкции против Русија.
Карни, исто така, го стави спротивставувањето на странското мешање – особено мешањето во глобалните дијаспорски заедници – високо на агендата на самитот, создавајќи потенцијал за тензични дискусии со некои од присутните лидери кои не се дел од Г7.
Геополитички мински полиња
Како домаќин, Канада исто така кани лидери кои не се постојано поврзани со групата од седум члена, и Карни даде зелено светло за присуство на неколкумина, некои поконтроверзни од другите. Како што беше споменато, Зеленски ќе биде таму.
Премиерот Нарендра Моди исто така ќе биде гостин, при што Карни вели дека има важни дискусии во кои Индија, како голема економска сила, треба да учествува.
Присуството на Моди доаѓа во услови на длабоко затегнати односи меѓу двете земји поради убиството на лидер на сикистичкиот сепаратистички движење на канадска почва. Канада ја обвини Индија за извршување на тоа насочено убиство на Хардип Синг Ниџар пред две години, а поканата за Г7 предизвика реакции меѓу некои сикистички Канаѓани.
Претседателката на Мексико, Клаудија Шеинбаум, потврди дека ќе биде во Кананаскис и очекува да се сретне со Трамп по првпат. Нејзиното присуство создава услови за разговори за северноамериканската трговија, која беше нарушена од царините на Трамп.
Карни исто така покани европски и лидери на НАТО, како и негови колеги од Австралија, Јужна Африка, Јужна Кореја, Индонезија и Бразил.
