Во екот на пандемијата, кога цените на нафтата и гасот низ светот се задржаа на минимални вредности, Владимир Литвиненко, за разлика од многу аналитичари што предвидуваа крај на ерата на фосилните горива, тврдеше дека тоа е привремен феномен. Имено, Литвиненко во април 2020 година тврдеше дека „штом ќе заврши влијанието на коронавирусот врз глобалната економија, ситуацијата ќе се промени, побарувачката за јаглеводороди ќе се врати на претходните количества, а нивните цени ќе се зголемат“…
Дали се согласувате дека натамошниот пад на инвестициите во секторот за нафта и гас и преголемото фокусирање на зелените технологии ќе доведе до пад на глобалната енергетска безбедност?
Владимир Литвиненко: Очигледно е дека јавното мислење денес се формира врз основа на придобивките од „зелената“ енергија. Во исто време, неговите недостатоци практично не се дискутираат, како и проблемите што можат да се појават во случај на понатамошно интензивирање на енергетската транзиција. Потребата да се запре процесот на климатски промени се користи за да се изгради лојалност на потрошувачите на енергија кон обновливите извори на енергија и водородот, како и за дискриминација на јаглеводородите. Идејата дека постои само еден начин за намалување на емисиите на стакленички гасови активно се наметнува на нашата цивилизација: со напуштање на употребата на фосилни горива.
Во исто време, очигледно е дека премногу активна транзиција кон нов енергетски поредок доведува до намалување на стабилноста на светската економија. Меѓу главните причини е недостигот од достапни технологии за акумулација на сончева и ветерна енергија, како и присуството на бариери што спречуваат голема употреба на водород. Овие и многу други проблеми што не се земени предвид при формирањето на јавната свест создаваат средина на неизвесност, ги попречуваат приливот на инвестициски капитал, растот на базата на минерални ресурси на јаглеводородните ресурси и развојот на основните компании во целина.
Сценариото за капитални инвестиции во производството на нафта јасно покажува остар пад на глобалните инвестиции од 900 милијарди долари во 2014 година на 400 милијарди долари во 2020 година. Во исто време, нема вистински предуслови за пад на финансирањето на јаглеводородот. Тие ќе останат столбот на глобалната енергија во наредните децении, а побарувачката за нив ќе продолжи да расте. И обидите за промена на ситуацијата со помош на забраната за инвестиции ќе доведат само до недостиг од ресурси и повторување на енергетските кризи во иднина.
И покрај тоа, борбата против климатските промени е тренд што ќе продолжи да врши притисок врз нафтениот и гасниот сектор. Односно, светот е на работ на низа енергетски кризи?
Владимир Литвиненко: При решавање на климатските и еколошките проблеми во контекст на формирање нова светска економија, секторот за гориво и енергија на некои земји навистина ризикува дискриминација. Последицата ќе биде намалување на стабилноста не само на енергетскиот комплекс на овие земји туку и на нивните економии во целина.
Ваквата перспектива е сосема реална, пред сѐ, бидејќи рамнотежата на пазарот на јаглеводороди денес е помалку определена од економски и геополитички фактори. Како што е потребата да се спречат климатските промени, како и да се намали зависноста на постиндустриските земји од земјите-увозници на јаглеводороди поради обновливите извори што користат енергија на проток, пред сѐ енергијата на ветерот и сонцето.
Новата парадигма на глобалниот енергетски биланс може да резултира со намалување на енергетскиот интензитет на светскиот БДП, зголемување на јазот во благосостојбата на „богатите“ и „сиромашните“ земји, објективно зголемување на цената на сите видови природни ресурси и, како резултат на тоа, добра за директна потрошувачка со висока маржа. Буџетските кризи, кризите на државниот долг, регионалните и глобалните пандемии и меѓународната воено-политичка нестабилност ќе го влошат и онака прекумерното ниво на неизвесност на светските пазари на јаглеводороди. Во исто време, побарувачката за него, повторувам, ќе остане значајна со децении.
Вие давате песимистичка слика за иднината на нашата планета. Дали има излез? Дали е можно да се избегне таков развој на настаните?
Владимир Литвиненко: Секако. Многумина веруваат дека транзицијата кон нов енергетски поредок ќе се одвива исклучиво на сметка на обновливата енергија и водородот. Поаѓајќи од фактот дека трансформацијата на глобалниот комплекс на гориво и енергија, што значително ќе го намали антропогеното влијание врз биосферата, не треба да се состои од отстранување на јаглеводородите, туку во нивна постепена замена со алтернативни извори.
Паралелно, неопходно е да се зголеми количеството на третманот на отпадот, да се продолжи да се работи на подобрување на квалитетот на горивото, воведување достапни технологии што го намалуваат влијанието врз животната средина на традиционалните електроцентрали, создаваат поефикасни начини за зафаќање на загадувачите, вклучувајќи и јаглерод диоксид.
Ако тоа не се направи во очекување на непосредна енергетска транзиција, тогаш до средината на векот ќе продолжиме да живееме во свет во кој потрошувачката на нафта и гас ќе остане многу висока, а нивното извлекување, рафинирање и користење ќе продолжат да предизвикуваат значителна штета на природата.
