Легендарни тимови, врвни фудбалери и брилијантни тренери оставија свој белег на европскиот фудбал, со незаборавни натпревари, прекрасни голови и незаборавни индивидуални настапи, пишува УЕФА. Првиот куп, од септември 1955 година, беше Купот на шампионите, пет години подоцна беше организирано првото натпреварување за победниците на домашните купови, во 1971 година УЕФА го воведе и Купот на УЕФА, а од пред три години и Конференциската лига. Вкупно 61 клуб освоија барем еден пехар во некој од четирите досегашни купа на УЕФА
ФУДБАЛ – ОД УТРЕ КВАЛИФИКАЦИИ ЗА ТРИТЕ КОНТИНЕНТАЛНИ КЛУПСКИ КУПА
Со 10 натпревари од квалификациите за Лигата на шампионите (ЛШ) и еден за Конференциската лига (КЛ) утре почнува новата сезона на европските купови на Европската фудбалска унија (УЕФА), во која ќе се одбележи и 70-годишнина од почетокот на првата сезона на европските клупски натпреварувања. До почетокот на лигашкиот дел сезонава, во кој ќе настапат по 36 тима во трите натпреварувања, треба да се одиграат повеќе од 400 квалификациски средби. Од Македонија во квалификациите ќе настапат четири клуба, за влез во Лигата на шампионите ќе игра Шкендија (во првото коло утре и идната недела ќе се сретне со Њу Сеинтс од Велс), а во мечевите за влез во Конференциската лига од четврток ќе играат Вардар (со Ла Фиорита од Сан Марино), Силекс (со Дечиќ од Црна Гора) и Работнички (со Торпедо од Белорусија).
ЧЕТИРИ ЕВРОПСКИ КУПА
Натпреварите за европската клупска фудбалска титула почнаа да се играат на 4 септември 1955 година, со Купот на шампионите, и оттогаш 24 клуба од 10 земји го освоија вредниот трофеј во натпреварувањето што сега се игра под името Лига на шампионите. Европа доби второ клупско фудбалско натпреварување во 1960 година, во Купот на победниците на куповите (КПК, првиот меч бил одигран на 28 септември 1960 година), натпреварување во кое настапуваа победниците на домашните купови и кое во 1999 година се спои со тогашниот Куп на УЕФА (сега Лига Европа). Првиот дуел во Купот на УЕФА, пак, е одигран на 14 септември 1971 година (новата сезона ќе биде 55-та по ред), а точно 50 години подоцна почна да се одржува најмладото клупско натпреварување на УЕФА, Конференциската лига (неделава почнува петтата сезона). Вкупно 61 клуб освоија барем еден трофеј во некој од четирите досегашни купа на УЕФА.
ПОЧЕТОК ВО 1955 ГОДИНА
Легендарни тимови, врвни фудбалери и брилијантни тренери оставија свој белег на европскиот фудбал, со незаборавни натпревари, прекрасни голови и незаборавни индивидуални настапи. Првичниот поттик за натпреварувањето дојде од реномираниот француски дневен спортски весник „Л’екип“ и неговиот уредник Габриел Ано, поранешен фудбалер, кој одигра 12 натпревари за Франција од 1908 до 1919 година пред да се сврти кон новинарството, пишува УЕФА.
– Идејата за светско или барем европско првенство за клубови вреди да се разгледа и ние ќе се осмелиме да го сториме тоа – напиша Ано.
Идејата имаше целосна поддршка од сопственикот и директор на изданието, Жак Годе. Жак де Рисвик, раководител на фудбалската рубрика на „Л’екип“, наскоро пишуваше за „план за европско клупско првенство“. Неговиот колега Жак Феран доби задача да подготви правилници и проектот доби на интензитет. Во предложеното натпреварување ќе учествуваат 16 клуба, избрани од организаторите, наместо да бидат домашни шампиони во нивната земја, со натпревари дома и на гости. Клубовите го поздравија проектот со ентузијазам, па „Л’екип“ ја претстави идејата до управното тело на светскиот фудбал, Светската фудбалска федерација (ФИФА). Одговорот повторно беше позитивен, но ФИФА истакна дека организацијата на такво натпреварување не е во нејзина надлежност, пишува УЕФА.
Следната станица на весникот беше новоформираната УЕФА, која беше основана во јуни 1954 година. УЕФА го одржа својот инаугуративен конгрес во Виена во март 1955 година, а Ано и Феран беа таму за да го презентираат проектот пред националните асоцијации на Европа, кои одговорија дека е до „асоцијациите да им дадат дозвола на своите клубови да учествуваат во таков настан“. „Л’екип“ ги собра вклучените клубови на состанок во Париз на 2 и 3 април 1955 година. Нацрт-правилата беа одобрени и беше формиран извршен организациски комитет. УЕФА сметаше за потребно да одговори. На состанокот на својот Комитет за итни случаи во Лондон на 6 и 7 мај 1955 година беше одлучено да се испрати писмо до ФИФА, чиј извршен комитет се состануваше во близината следниот ден. УЕФА побара од ФИФА да „ги испита условите за организација на такво натпреварување, со цел да се осигура дека е во согласност со меѓународните правила што ги регулираат одговорностите на националните асоцијации“, пишува УЕФА. ФИФА реагираше позитивно на барањето на УЕФА и беше упатена покана до УЕФА да го организира натпреварувањето, под услов засегнатите национални асоцијации да дадат согласност. Извршниот комитет на УЕФА следниот пат се состана во Париз на 21 јуни 1955 година. Првичните прописи подготвени од Феран добија дозвола со мал број измени. УЕФА ги покани своите асоцијации да ги пријават своите шампионски клубови и им даде приоритет на клубовите поканети од „Л’екип“, а се основа и организациски комитет на УЕФА како наследник на оригиналниот организациски комитет.
Екипите што тргнаа во првото коло беа Архус, Андерлехт, Ѓургарденс, Рот-вајс Есен, Гвардија Варшава, Хибернијан, Милан, МТК Будимпешта, Партизан, ПСВ Ајндховен, Рапид Виена, Реал Мадрид, Ремс, Сарбрикен, Сервет и Спортинг.
Оригиналната мешавина од визијата на „Л’екип“ и разбирањето на УЕФА за моментот доведе до децении фудбалска магија, пишува УЕФА.
РЕФОРМИ
До 1991 година во Купот на шампионите се играше според нокаут-систем од првото коло, кога беше воведена групна фаза и натпреварувањето се ребрендира во Лига на шампионите, а од 1997 година можат да игра повеќе од еден клуб од иста земја. Сите четири клупски натпреварувања имаа реформи низ годините, а во трите актуелни европски клупски купа, Лига на шампионите, Лига Европа (ЛЕ) и Конференциската лига, од минатата сезона има лигашки дел со по 36 тима.
– Новиот формат на лигашката фаза позитивно ги исполни своите клучни цели за проширување на пристапот, балансирање на конкуренцијата и зголемување на привлечноста на натпреварувањата преку привлечни фудбалски натпревари со висок влог. Во анкетите спроведени по сезоната, речиси секој испитаник изрази одобрување на новиот формат, клубовите ја истакнаа неговата супериорност во однос на претходната поставеност во однос на конкурентноста и непредвидливоста, многумина ја ценеа можноста да се соочат со поширок спектар противници, носејќи нови предизвици и експонираност – пишува Европската фудбалска унија.
И сезонава во секој од трите купа, Лигата на шампионите, Лига Европа (ЛЕ) и Конференциската лига, ќе има по четири квалификациски кола. Во ЛШ тоа ќе биде првата сезона со повеќе од пет екипи од една земја, откако Англија ќе биде претставена од шест тима. Директен влез обезбедија 29 клуба од 11 земји, и тоа Ливерпул, Арсенал, Манчестер сити, Челси, Тотенхем, Њукасл (Англија), Барселона, Реал Мадрид, Атлетико Мадрид, Атлетик, Вилјареал (Шпанија), Наполи, Интер, Аталанта, Јувентус (Италија), Баерн, Баер, Ајнтрахт, Борусија Дортмунд (Германија), Пари сен Жермен, Марсеј, Монако (Франција), ПСВ, Ајакс (Холандија), Спортинг (Португалија), Унион Сен-Жилоаз (Белгија), Галатасарај (Турција), Славија Прага (Чешка) и Олимпијакос (Грција). Преку квалификациите пет тима што беа домашни прваци ќе се пласираат во Лигата на шампионите, како и две екипи што не беа шампиони сезонава во домашните првенства.
Во Лига Европа, според пласманот во домашните лиги, учество обезбедија Астон вила, Кристал палас (Англија), Болоња, Рома (Италија), Селта, Бетис (Шпанија), Фрајбург, Штутгарт (Германија), Лил, Лион (Франција), Динамо Загреб (Хрватска), Го ахед иглс (Холандија) и Порто (Португалија). Во Конференциската лига сите 36 тима во лигашкиот дел ќе бидат одредени со квалификациите. Н.М.
ФУДБАЛСКИ КУПОВИ НА УЕФА
НАТПРЕВАРУВАЊЕ ПОЧЕТОК
Куп на шампионите 4.9.1955
Куп на победниците на куповите 28.9.1960
Куп на УЕФА 14.9.1971
Суперкуп 9.1.1974
Конференциска лига 14.9.2021
Купот на шампионите и Купот на УЕФА сега се Лига на шампионите, односно Лига Европа, а Купот на победниците на куповите престана да се игра во 1999 година
