Автор: Д-р Борка Маркоски, ортопед
Кај спортистите, лумбалниот синдром се јавува во периодот пред пубертетот и пубертетот. Напорните тренинзи и натпревари предизвикуваат „замор на ткивата“ и ова е еден од главните фактори за појава на оваа болест.
Младите дискови полека дегенерираат и атрофираат (јувеларен лумбален синдром), компресијата на радиксите трае подолго, но исто така се повлекува побавно, состојбата е помала во волумен, но лекувањето е потешко. Оваа повреда е особено изразена кај спортистите каде притисокот е извршен на ‘рбетниот столб, во движење при фрлање товар, во спортови со напор (кревачи на тегови, борачи, гимнастичари), спорт со скокање (скокови во далечина, троен скок и кошарка) и во контактните спортови (рагби играчи, фудбалери и каратисти). Повредата не е вродена по природа, туку е првенствено дискална механогенеза. Претходно се мислело дека лумбалниот синдром се јавува во третата, четвртата или петтата деценија од животот. Таквите тврдења ја губат својата основа поради професионализацијата на спортот и недозираниот рекреативен тренинг.
Клиничка слика
Клиничката слика е доминирана од основна болка во долниот дел од грбот во лумбосакралниот регион во средината паравертебрално и интравертебрално. Етиологијата на болката треба да се бара во несоодветно истегнување на спортистот, голем притисок врз овој регион и на меките ткива на ‘рбетот: лигаменти, капсули на мали зглобови, припои на мускулите и нервите. Болката од овој тип престанува многу брзо (откако спортистот ќе се одмори од спортска активност), а во тешки случаи, болката продолжува во зависност од интензитетот и времетраењето на компресијата. Во прилог на лумалот, постои и ишијалгична болка во гранките на n. peroneus и n. tibialis, а понекогаш болката се шири и на тестисите.
Симптомите на болеста може да се поделат на ‘рбетни, кои директно се манифестираат на ‘рбетот, и радикуларни кои се јавуваат поради оштетување на нервните корени.
Р’бетни симптоми
• анталгична сколиоза (наклонет на целиот ‘рбет на една страна)
• ригидност – контрактура на паравертебралните мускули,
• пулсирачка болка на spinosa processus (најчесто на L5th и S1 пршлените),
• “знак на ѕвоно” – притискање со палецот помеѓу двата израстка на спинозусот и ‘рбетниот сегмент
• болка во долниот дел од грбот и надолу по нозете,
• Ограничени и болни движења во лумбалниот ‘рбет, еластичноста на колкот и растегливоста на карличните мускули (флексори, адуктори на бедрата и други флексори на потколеницата) кои често се скратени и го спречуваат капацитетот за апсорпција на импулси на карлицата и лумбалниот ‘рбет.
Радикуларни симптоми
• болката и трпнењето (парестезија) имаат карактеристична топографска траекторија на ишијатичниот нерв со компресирани корени од L4 до S1.
• ретко, притисокот на L3 и L4 се карактеризира со болка и трпнење од лумбалниот ‘рбет до надворешните и предните бедра до коленото или малку под потколеницата (n. femoralis)
• притисокот на L5 предизвикува болка кон глутеусите, надворешната страна на бутот и потколеницата, над надворешниот малет наспроти големиот прст,
• притисокот S1 предизвикува болки во долниот дел од грбот и се шири на задниот дел од бутот и потколеницата се до петата, а потоа од надворешната страна на стапалото до малиот прст.
• Лазаревиќ е знак – болка и трнење кои се шират по должината на седаличниот нерв (кај грбните декубитури, ногата се свива во колкот од погодената страна, додека коленото е испружено),
• нарушувањето на чувствителноста е невролошко по природа. Може да биде делумна (хипоестезија) или целосна (анестезија), а основната насока на дејство е на долните екстремитети.
• ослабени или изгаснати тетки рефлекси на тетивите се намалуваат или гаснат пателарниот рефлекс (корени L3 и L4) Ахиловиот рефлекс се јавува кога коренот S1 е оштетен,
• моторните испади се предизвикани од пареза и парализа на мускулите инервирани од оштетените нервни корени, со можност за мускулна атрофија:
• L3-L4 влијае на инервацијата на квадрицепсниот мускул (ретко), L4-L5 (корен L5) слабост на екстензорите на палецот на прстите, и ретко m. tibialis anterior (“перонеална парализа”), со оштетена дорзифлексија на стапалото, стапалото се влече и пациентот не може да оди по петите,
• губење на контрола на свингерите,
• Нервните корени на местото на компресија се сплеснати и деформирани. ‘рбетните корени се почувствителни на компресија на периферните нерви поради послабата васкуларизација.
Третман
Во зависност од проценката на оштетувањето, се препорачува соодветна терапија кај спортистот. Основната терапија е одмор во т.н. Вилијамсова положба, е во позиција каде колковите се свиткани и колената се потпираат на поголема перница под коленото, главата лесно се крева, флексијата на екстремитетите на ‘рбетот се прилагодува според индивидуалните потреби. Олеснувањето на лумбалната област треба да трае во принцип за сите 24 часа, и неколку дена кај спортистите од 5 до 10 дена, во случај на нервен излив 6 до 8 недели. За спортистите, ова е исклучително долг период, но треба да бидат внимателни и правилно да се процени оштетувањето на нервот или лумбалната област пред конечно да се одобри враќањето на спортскиот терен.Од терапијата со лекови, се препорачува аналгетик, неуропротектор, седатив (го опушта “воспалениот” нерв). Локално облоги со acidi borici, медицинска крема со аналгетско и антиинфламаторно дејство, апликација на мраз во акутниот период.Дополнително се препорачува кинезитерапија, физикална терапија и, во краен случан, хируршка интервенција.
