Кон филмскиот класик „Омраза“ по повод 30-годишниот јубилеј
Рецензија
Визионерскиот дух на Матје Касовиц како да е во дослух со некои од немилите настани што моментално се случуваат во соседна Србија. Во филмот „Омраза“ гневот е преточен низ париското предградие, каде што главната (п)алка ја има расистичката полиција, која ја брани богатата бела раса наспроти црнечката, арапската и во помала мера еврејската раса. Во почетните кадри на музичка ритмика оди „Burnin’ and Lootin’“ од либералниот спирит на Боб Марли.
Годинава е убав јубилеј, односно се навршуваат 30 години од класикот на француската кинематографија „Омраза“. Главните протагонисти се Евреинот Винс, кој го толкува тогаш анонимниот Винсент Касел, а оваа улога го вивнува во зенитот на славата. Покрај него се Арапот Саид и црномурестиот Хуберт. Тројцата пријатели се невработени и секојдневно безделничат низ париските булевари во исчекување на судбината на Абдел, кој е безмилосно претепан од полицијата. Винс доаѓа до украдениот пиштол, кој го присвојува за себе без да им каже на своите пријатели, со единствена намера да се одмазди доколку згасне животот на Абдел.
Мудрото око на Касовиц хируршки прецизно лови цитати од великаните на светската кинематографија. Па така, може да посочиме еден од највпечатливите е секако монологот на Винс кога се обраќа кон огледалото како да му е крвен непријател. Неговата фацијална експресија е веродостојна на ист начин како онаа на Роберт де Ниро, која ја одигра брилијантно во „Разјарениот бик“ на Скорсезе. Хубер иако е корпулентен боксерски ас, тој е немоќен кога заедно со Саид паѓаат во полициската челуст, која се служи со садистичко-нацистички безмилосни методи за да дојде до одговори. Длабоко во ноќта се пуштени и повторно се среќаваат тројцата во придружба на хашиш-игрите.
За да се намали тензичниот раб, Касовиц умесно маневрира во комичната сцена кога Винс почнува да блада тврдејќи дека пред него се наоѓа крава, а Саид го теши дека тоа е само вчерашен сон. Потоа на телевизија будно ги следат тензичните настани низ Париз и одеднаш изнурнува сликата на Абдел. Се обидуваат да го следат преку антената, но изгледа се губи и неговиот „сигнал“ во далечината.
Во една од своите химнични балади, Морисон вели: „Ние талкаме осамени и целиме кон слепите орбити“. Па така, и фамозната тројка залутува на модерна изложба, каде што владеат законите на моралот и етиката, а тие се однесуваат дрско со своите простачки манири. Секако, брзо заминуваат од таму и одлетуваат кај кралот на кокаинот. Но и тука заигруваат пиштолите, кои се на прагот да се потегне чкрапалото. По неуспешната зделка, стрмоглаво од излезот наидуваат на скинерска група, која брутално го тепа скинерскиот лидер. Но затоа од него извлекуваат валидна информација за следниот џандарски скок. Не им се непознати и крадечките вештини на автомобили, каде што повторно не успеваат во својата замислена намера.
Касовиц продолжува со своите скромни цитати; овој пат „Лице со лузна“ на Де Палма, каде што сменува само една буква, од ваш го претвора во наш свет. Со слично мајсторство крупните планови на ѕвездите од „До последен здив“ и „Да се живее својот живот“ на Годар ја обликуваат целосната компактност на црно-белата техника во „Омраза“, која дава многу посилен ефект на автентичност отколку колоритната варијација. Паралелната монтажа е во совршена хармонија со миксањето на легендарниот галски диџеј Кат Килер, кој во својот стан ја пушта „Омраза“, а семплува два дијаметрални класици „Non, Je ne regrette rien“ на Едит Пјаф и „Sound of da Police“ на КРС. Од неговиот балкон низ целиот париски кварт ечи неговата музика, а на неговиот дукс го скенирав името на незаменливите господари на хипхоп-церемонијалот „Сајпрес хил“.
И така се ближиме кон крајот… Иако се чини дека во утринските часови се збунети до максимум при загубата на Абдeл, Винс го предава пиштолот кај мудриот Хуберт и заминува со Саид, но наидуваат на радарот од полициската сирена. Сѐ до моментот кога страстите се намалени, или барем се претпоставува, по игра на случајот пиштолот испукува во правец на Винс. Миговно, самурајски се поклопуваат двата пиштола еден спроти друг, а Саид замижува. На челниот дел од зградата испливува ликот на Бодлер како заштитник на „Сликарските салони“…
На фестивалот во Кан филмот ја доби наградата за најдобар филм и режија, а Винсент Касел заслужено како најдобар актер го дофаќа „цезарот“, кој го вивнува во зенитот на славата. Секако, стигнавме до главната максима од филмот, која вели: „Не е важно како паѓаш, туку како се приземјуваш“. Да се надеваме удобно ќе се приземјиме во филмското царство.
