Одбележан Светскиот ден на мајчиниот јазик
Седма година во низа, Светскиот ден на мајчиниот јазик – 21 февруари, беше одбележан во Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“, а оваа година чествувањето беше поврзано со 150-годишнината од раѓањето на Гоце Делчев. Светскиот ден е посветен на важноста на негувањето и заштитата на малите јазици, а определен е од УНЕСКО, во чија Декларација за културна разновидност е потенцирано правото на секоја личност да се изразува и да создава на јазик што ќе го избере, а особено на својот мајчин јазик.
Бисера Костадиновска-Стојчевска: Јазикот е код навезен на најубавата руба
Присутните на настанот во институтот ги поздрави министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска, која истакна дека мајчиниот јазик е идентитет и ДНК на секој човек.
– Големиот Крсте Петков Мисирков запиша: „Милоста кон народниот јазик е наш долг и наше право. Ние сме должни да го милуваме нашиот јазик, зашто тој е наш, исто така како што е наша татковината“. А „Јазикот е нашата единствена татковина“, запиша, како поука и како порака, единствениот Блаже Конески. Чувајќи го мајчиниот јазик ја чуваме и татковината. Мајчиниот јазик е ДНК на секој човек, јазикот е идентитет, јазикот е код навезен на најубавата руба. Генерации лингвисти македонисти ги носат товарот и одговорноста на зборовите на Мисирков – со милост да се врати долгот кон сопствениот јазик. Во тоа, Министерството за култура е ваш несомнен сојузник. Зашто поддршката и афирмацијата на македонскиот јазик се само дел од активностите што Министерството за култура во изминатиот период ги реализира за подобрување на мерките за заштита на македонскиот јазик како дел од нашето непроценливо културно наследство – рече Костадиновска-Стојчевска.
Една од последните активности е дигитализацијата на над пет милиони уникатни записи во Институтот за македонски јазик.
– Министерството за култура, во соработка со Фондот за иновации, го почна овој макотрпен, но исклучително важен потфат. Дигитализацијата, како трајна заштита на нематеријалното културно наследство, е наш врвен приоритет. Ние сме должни да ги заштитиме нашата култура и историјата на нашиот јазик. Исто така, Министерството за култура, преку годишните конкурси за поддршка на проекти од национален интерес и преку другите механизми, секогаш е подадена рака за поддршка во зачувувањето и промовирањето на мајчиниот јазик – рече министерката за култура.
Анета Трпевска: Образованието е темел за унапредување на македонскиот јазик
Анета Трпевска, државна секретарка во Министерството за образование и наука, посочи на поддршката од МОН за проектите на Институтот за македонски јазик за тригодишно истражување на лексиката во народната проза и зборуваше за образовните политики со кои се унапредува наставата на мајчин јазик во земјава, во која уставно е загарантирано правото на учениците припадници на заедниците да се школуваат на својот мајчин јазик во основното и во средното образование.
– Навистина се чувствувам горда што се обраќам на својот мајчин македонски јазик, токму во институцијата и пред генерациите заслужни за неговата континуираност, негување и зачувување, како и пред младината што во иднина ќе ја носи оваа обврска. Токму поради фокусот кон нашите идни генерации, Владата преку Министерството за образование и наука континуирано вложува во подобрување и развој на образованието, како темел на кој се издига и унапредувањето на македонскиот јазик, не само на територијата на нашата држава туку и преку обезбедување настава на македонски јазик за децата на нашите државјани во странство. Поддршка во унапредување на јазикот обезбедуваме и преку стимулација на студентите во високото образование. За првпат доделивме 15 стипендии за студентите запишани на студиски програми по македонски јазик, македонска книжевност и јужнословенски книжевности – рече Трпевска.
По подолг временски период, во 2021 година, Министерството за образование и наука им доделени средства за научноистражувачки проекти на научните установи и институти, меѓу кои и Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ од Скопје за тригодишно истражување на лексиката во народната проза.
Весна Костовска: Со секој јазик што умира, светот станува посиромашен
Во излагањето „Мајчиниот јазик патоказ кон спознавањето“, Весна Костовска од Институтот за македонски јазик рече дека во екот на глобализацијата, речиси 43 проценти од јазиците што постојат се пред изумирање, а тоа значи, рече таа, загуба на голем дел од културното и интелектуалното наследство.
-Писателот Коста Милков вели: ,,Неискажлива е трагедијата кога еден јазик ќе згасне. Тој сѐ уште може да биде регистриран, може да има многу записи што сведочат за творештвото на тој јазик, но неговата живост е засекогаш изгубена. Со секој јазик што умира светот станува посиромашен”. – рече Костовска.
Борче Арсов, виш научен соработник во институтот, истакна дека на овој ден се празнуваат сите мајчини јазици на светот, се слават различноста, разновидноста, разноликоста – јазична и културна. На учениците зборувачи на различни јазици им порача да ги негуваат, чуваат и почитуваат нивните мајчини јазици зашто тие се, рече тој, многу кревки и ранливи, но да го негуваат и македонскиот затоа што тој е „сврзувачко ткиво во нашето општество и мост што нѐ поврзува јазично, културно и духовно“.
Меѓународниот ден на мајчиниот јазик се одбележува на 21 февруари, прогласен од УНЕСКО на 30-та сесија на Генералната конференција во 1999 година. Во 2000 година, 21 февруари е промовиран како Ден на лингвистичката и културната разновидност и мултилингвизам. Датумот е избран во спомен на трагичните демонстрации на студентите од Универзитетот во Дака, кои како учесници на бенгалското јазично движење биле убиени од полицијата на протест на 21 февруари во 1952 година.
