Анализа: Од Кан до Њујорк
Eсенските фестивали долго време доминираа во трката за „Оскар“, при што поголемиот дел од кандидатите имаа премиери во Венеција, Телурајд и во Торонто, оставајќи малку простор за други да ја изодат патеката до победата. Во период 13 години, помеѓу 2007 и 2020, имаше само два добитника на „Оскар“ за најдобар филм што не го поминале тој пат, а и тие два сепак имале фестивалска премиера – само нешто порано, во Кан.
Но откако пандемијата го промени начинот на кој функционира индустријата, последниве неколку години донесоа необична разновидност. Филмот КОДА стана првиот филм од „Санденс“ што освоил „Оскар“ за најдобар филм, „Сѐ секаде и одеднаш“ е првиот од „Југ кон Југозапад“, „Опенхајмер“ е првиот филм со нефестивалска премиера што победил од „Починатите“ во 2006 година, а во последните шест години Кан има повеќе победи за најдобар филм од кој било друг фестивал. Тоа значи дека во ова време од годината, додека ги анализираме добрите и лошите филмови од есенските фестивали, потешко од кога било е да се предвиди патеката на победникот.
На почетокот од годината, „Санденс“ не беше голем фаворит за филмови што предизвикуваа оскаровски интерес, барем кога станува збор за играните. Џенифер Лопез се обиде да пее и да танцува до својата прва номинација за „Оскар“ во филмот на Бил Кондон, „Бакнежот на жената пајак“, но изгледа дека номинација за „Златен глобус“ е пореална, бидејќи филмот доби мешани реакции. Роуз Бирн има подобри шанси со мрачната комедија „Кога би имала нозе, би те клоцнала“, но филмот можеби е премногу (намерно) непријатен за гласачите. Најверојатен избор изгледа историската драма „Соништа од возот“, со потенцијален кандидат за најдобар актер Џоел Еџертон и номинираните за „Оскар“, Фелисити Џонс и Кери Кондон, која беше продадена на Нетфликс во договор вреден околу 10 милиони долари. Стриминг-платформата потоа го задржа филмот за есенската фестивалска сезона, каде што продолжува да создава тивок, но стабилен интерес.
Најголемиот сигурен оскаровски кандидат оваа година го следеше патот на „Опенхајмер“ – комерцијално ориентирано студиско издание од докажан автор, пуштено директно во кинодистрибуција, без фестивали. Иако очекувањата беа големи за „Грешници“ на Рајан Куглер, неговиот прв оригинален филм по „Станицата Фрутивејл“, никој не можеше да предвиди дека ќе стане толку голем културен поп-феномен. Иако вампирски хорор обично не е тип филм што Академијата го наградува, сепак „Грешници“ се покажа како филм што зборува за повеќе работи истовремено и она што првично изгледаше како сигурен кандидат само за технички категории стана фаворит и во главните награди.
Потоа дојде редот на Кан, фестивал што последниве години сè повеќе се наметнува како значаен фактор во трката за „Оскарите“, со премиери на филмови како „Супстанцијата“, „Убијци на цветната месечина“, „Анатомија на падот“, „Паразит“, „Зона на интерес“, „Поплава“, „Емилија Перез“ и годинашниот победник за најдобар филм, „Анора“. Сè уште останува да се види како оваа година ќе се одвива сезоната на награди, но фестивалот изгледаше нешто потивок и помалку возбудлив од вообичаено. Филмовите на Спајк Ли, Вес Андерсон и Ари Астер беа оценети како или несоодветни или недоволно квалитетни за сериозна наградна трка, додека проекти со оскаровци како Пол Мескал, Џун Сквиб и Џоди Фостер брзо беа отстранети од кругот на фаворити.
Најголемиот успех повторно го оствари дистрибутерот „Неон“, кој по победата со „Анора“ премиерно го прикажа „Сентиментални вредности“, филм со највисоки критики. Тоа е новиот филм на Јоаким Трир, кој претходно доби две номинации за „Најлошата личност на светот“, а сега повторно соработува со ѕвездата на тој филм Ренате Рајнсве, заедно со Стелан Скарсгард и Ел Фенинг.
Филмот зборува за создавањето филм, тема што Академијата традиционално ја обожава, и комбинира норвешки и англиски јазик, слично на повеќејазичниот хит „Анатомија на падот“ – што би можело да привлече внимание кај новите, поотворени и глобално ориентирани гласачи. Изведбата на Скарсгард е оценета како негова најдобра досега, а многумина веќе го гледаат како потенцијален добитник на „Оскар“.
Во меѓувреме, Џенифер Лоренс доби одлични критики за својата улога на мајка што полека го губи разумот во филмот „Умри, љубов моја“ на Лин Ремзи. Но како и „Доколку имав нозе, ќе те клоцнев “, и овој филм можеби ќе им биде премногу тежок или непријатен на поконзервативните гласачи. Сепак, не треба да се потцени влијанието на Лоренс кај Академијата – таа веќе има еден „Оскар“ и уште три номинации.
Победникот на „Златната палма“, филмот „Беше само несреќен случај“ на Џафар Панахи, ќе се обиде да се позиционира како уште еден неанглиски филм со потенцијал да се пробие во главните категории. Иако филмот не беше избран како ирански кандидат за најдобар меѓународен филм, Франција реши да го прифати како свој. Последните години покажаа дека ваквите одлуки можат да резултираат со влез во трката и за најдобар филм и за режија.
Летото помина без голем блокбастер како „Барби“ или „Опенхајмер“, но донесе изненадување со хоророт „Оружја“ на Зак Крегер. Филмот стана голем хит кај публиката и критиката, иако веројатно нема да биде сериозен оскаровски играч. Сепак, фановите започнаа кампања за да ѝ обезбедат номинација на Ејми Медиган за најдобра споредна актерка – нејзина прва по 1986 година.
Потоа следуваше Венеција, уште еден фестивал што донесе неколку интересни премиери, но не го подгреа оскаровскиот жар како некогаш. Ноа Баумбах, кој претходно таму ги прикажа „Брачна приказна“ (дочекан со овации) и „Бел звук“ (дочекан со разочарување), ја претстави очекуваната холивудска комедија „Џеј Кели“. Рецензиите беа поделени – некои критичари беа благонаклонети, но многумина, меѓу кои и Питер Бредшо од „Гардијан“, го оценија филмот како еден од најслабите во кариерата на Баумбах.
Филмот требаше да означи големо враќање за Џорџ Клуни, но критичарите најмногу ја пофалија изведбата на Адам Сендлер, кој би можел конечно да ја добие својата прва номинација за „Оскар“, во категоријата за спореден актер.
Во трката се вклучи и трилерот за нуклеарна војна на Кетрин Бигелоу – „Куќа од динамит“. Иако тешко може да се издвојат поединечни актери (се работи за ансамбл во кој настапуваат Идрис Елба и Ребека Фергусон), филмот беше еден од најголемите хитови на фестивалот. Дел од критичарите сметаат дека е премногу „жанровски“ за „Оскари“, но минатите успеси на Бигелоу кај гласачите би можеле да ѝ обезбедат простор во трката.
Филмот „Франкенштајн“ на Гиљермо дел Торо доби мешани реакции – од воодушевување до рамнодушност – и најверојатно ќе заврши со номинации во техничките категории. „Тестаментот на Ем Ли“, кој повторно ги спојува режисерката Мона Фастволд и сценаристот Брејди Корбет („Бруталист“), беше оценет како премногу необичен за поширока публика и сè уште нема дистрибутер. Од друга страна, темниот комичен трилер „Нема друг избор“ на Парк Чан-Вук беше универзално пофален и би можел да стане сериозен конкурент во категоријата за најдобар меѓународен филм.
За добитникот на „Златниот лав“, „Татко, мајка, сестра, брат“ на Џим Џармуш, иако вклучува имиња како Кејт Бланшет, Адам Драјвер и Шарлот Ремплинг, критичарите сметаат дека неговиот тон и стил повеќе припаѓаат на награди како „Независен дух“ или „Критички круг“ отколку на „Оскарите“.
Во исто време со фестивалот во Њујорк на кој ќе се појават филмови како „Анемоне“ и „Дали е ова вклучено“, Пол Томас Андерсон ќе го издаде својот нов филм „Една битка по друга“ директно во киносала. Првичните критики се исклучително позитивни, што сугерира дека потегот повторно ќе му се исплати (двете претходни дела „Фантомска закана“ и „Ликорајс пица“ заедно собраа девет номинации). Филмот, кој носи актуелна порака и има впечатлива главна улога на Леонардо Ди Каприо (а и Шон Пен и Тејана Тејлор се спомнуваат како можни номинирани во споредни категории), може да стане фаворитот на сезоната. По 11 претходни номинации, можеби токму ова ќе биде филмот што конечно ќе му донесе прв „Оскар“ на Андерсон.
Од она што се знае засега, остатокот од декемвриските изданија изгледа мошне бледо. Два филма со класичен „оскаровски“ пристап изгледаат премногу застарено за да привлечат внимание. Џејмс Л. Брукс се враќа со „Ела Меј Кај“, типична карактерна драма со познати имиња – жанр што му беше природна територија во 80-тите и 90-тите – но по критичкиот и комерцијален неуспех на „Кого познаваш“ од 2010 година шансите изгледаат минимални.
„Сонг Сунг Блу“, комедија за трибјут-бенд на Нил Дајмонд со Хју Џекман и Кејт Хадсон, можеби ќе се вметне кај номинациите за „Златен глоубс“, но изгледа како малку веројатен оскаровски играч.
Останува прашањето – има ли сè уште време за некое изненадување, некој последен моментален кандидат што ќе се втурне во распоредот? Со вакво релативно отворено поле за натпревар, просторот дефинитивно постои.
