Видеотека: Осврт на ремек-делото на Лин Ремзи од 2011 година
- Клучниот столб на „Треба да зборуваме за Кевин“ е актерската изведба на Тилда Свинтон, која овде создава една од најсуптилните и најхрабри улоги во својата кариера. Нејзината Ева не е напишана за да биде симпатична, ниту за да бара сочувство. Свинтон ја игра со минимални гестови, со погледи што носат повеќе тежина од кој било дијалог, со тело што изгледа како постојано да носи товар што не може да се симне.
Во нејзината игра нема патетика, нема нагласени емоционални експлозии. Сè е задржано, внатрешно, речиси замрзнато – како вина што не смее да излезе на површина. Начинот на кој таа ја прикажува постепената ерозија на ликот, од иронична дистанца до целосна егзистенцијална празнина, е мајсторски пример за актерство што работи во служба на режисерската визија. Без Свинтон, филмот би ја изгубил својата емотивна оска, со неа, тој станува неподносливо интимен
Лин Ремзи отсекогаш била режисерка што не бара дозвола од публиката. Таа не објаснува, не поедноставува и не нуди катарза во класична смисла. Нејзините филмови не се раскажуваат – тие се чувствуваат, како трауми што полека испливуваат од потсвеста. Од „Стапица за стаорци“, преку „Морверн Калар“ и „Ти никогаш не беше овде“, па сè до нејзиниот најнов филм „Умри, љубов моја“, Ремзи постојано се навраќа на истите опсесии: фрагментирана психа, вина, телесна и емоционална отуѓеност, мајчинството како амбивалентно искуство и насилството што тлее под површината на секојдневието.
Во таа смисла, „Треба да зборуваме за Кевин“ („We Need to Talk About Kevin“) од 2011 година, не е само еден од нејзините најпознати филмови туку клучно дело што ги кондензира сите нејзини теми и ги претвора во вознемирувачка, хипнотичка студија за мајчинството, вината и злото што одбиваме да го именуваме.
Филмот, снимен според романот на Лајонел Шрајвер, можеше лесно да стане сензационалистичка драма за масовно насилство. Ремзи, сепак, го прави спротивното: таа целосно го маргинализира самиот чин на злосторството и го поставува фокусот таму каде што најмногу боли – во внатрешниот свет на мајката. Наместо хронологија, добиваме распадната меморија. Наместо објаснување, добиваме атмосфера. Наместо одговори, добиваме тишина натежната од вина.
Мајчинството без романтизирање
Ева (Тилда Свинтон), мајката што ја следиме низ целиот филм, е жена што некогаш имала идентитет, желби и амбиции, но мајчинството ѝ се наметнува како туѓо тело. Од првите сцени, Ремзи без милост ја разградува романтичната слика за мајката: бебешки плач што трае со часови, емоционална дистанца, замор што се претвора во очај. Врската меѓу Ева и Кевин од самиот почеток е нарушена, а филмот храбро го поставува прашањето што ретко се изговара гласно: дали е можно едно дете да биде погрешна одлука уште од самиот почеток или тоа е проекција на мајчината вина?
Тилда Свинтон – лице на вината и тишината
Клучниот столб на „Треба да зборуваме за Кевин“ е актерската изведба на Тилда Свинтон, која овде создава една од најсуптилните и најхрабри улоги во својата кариера. Нејзината Ева не е напишана за да биде симпатична, ниту за да бара сочувство. Свинтон ја игра со минимални гестови, со погледи што носат повеќе тежина од кој било дијалог, со тело што изгледа како постојано да носи товар што не може да се симне.
Во нејзината игра нема патетика, нема нагласени емоционални експлозии. Сè е задржано, внатрешно, речиси замрзнато – како вина што не смее да излезе на површина. Начинот на кој таа ја прикажува постепената ерозија на ликот, од иронична дистанца до целосна егзистенцијална празнина, е мајсторски пример за актерство што работи во служба на режисерската визија. Без Свинтон, филмот би ја изгубил својата емотивна оска, со неа, тој станува неподносливо интимен.
Младиот Кевин, особено во интерпретацијата на Езра Милер, е еден од највознемирувачките ликови во современиот филм. Тој не е класичен монструм, туку интелигентен, манипулативен и свесен за сопствената моќ. Ремзи никогаш не му дава психолошка дијагноза, ниту пак се обидува да го рационализира неговото однесување. Кевин останува енигма – студен поглед во кој публиката очајнички бара причина, а наоѓа само празнина.
Формално, филмот е чист пример за препознатливиот стил на Ремзи. Монтажата е фрагментирана, временските линии се преклопуваат, а звукот често работи против сликата. Црвената боја – од фестивалот „Ла томатина“, преку бојата на ѕидовите, до крвта што никогаш експлицитно не ја гледаме – станува визуелен мотив на вина и неизбежност. Камерата е интимна, речиси клаустрофобична, како да нè затвора во умот на Ева и одбива да нè пушти надвор.
Она што „Треба да зборуваме за Кевин“ го прави навистина радикален е неговата морална неодлучност. Филмот не зазема страна. Не ја ослободува мајката, но ниту ја осудува. Не го оправдува детето, но ниту го демонизира на едноставен начин. Ремзи ни покажува свет во кој објаснувањата се луксуз, а вината е состојба на постоење. Во таа смисла, филмот е помалку за насилството, а многу повеќе за животот по него – за тоа како општеството бара јасен виновник, додека вистината останува распрсната и неподнослива.
Од „Кевин“ до „Умри, љубов моја“ – континуитет на распадот
Токму оваа линија, Ремзи ја продолжува и во „Умри, љубов моја“, нејзиниот последен филм, кој повторно се занимава со мајчинството, менталниот распад и женската психа заглавена меѓу очекувањата и внатрешниот хаос. Ако „Треба да зборуваме за Кевин“ беше студија за вина по катастрофата, „Умри, љубов моја“ оди чекор подлабоко – кон самото јадро на психолошката дезинтеграција. И во двата филма, Ремзи одбива да понуди утеха. Наместо тоа, таа инсистира да гледаме, да слушаме и да останеме со непријатното чувство.
Филм што не сака да биде сакан
„Треба да зборуваме за Кевин“ и денес останува еден од најхрабрите филмови на 21 век. Не затоа што зборува за масовно насилство туку затоа што одбива да го поедностави. Тоа е филм што не сака да биде сакан, туку запомнет. Филм што не нуди одговори, туку прашања што одекнуваат долго по последниот кадар. Во свет на брзи објаснувања и лесни пресуди, Лин Ремзи создаде дело што нè принудува да се соочиме со најнеудобната вистина: дека понекогаш, едноставно, нема јасен виновник – има само тишина што вреска.
