Рецензија на филмот „Арманд“ на норвешкиот режисер Халфдан Улман Тондел од 2024 година
Овој дебитантскиот игран филм на Халфдан Улман Тондер е делумно алегорична и делумно натуралистичка анализа на родителскиот и образовниот систем од 21 век и нивното справување со еден несреќен инцидент меѓу две шестгодишни момчиња. Рената Рејнсве (која ја води главната актерска ролја во двата последни филма на Јоаким Трир) е ексцентричната мајка на Арманд, наводниот сторител во споменатиот инцидент, и додека се наоѓа себеси под лупа на наставникот на нејзиниот син, училишната администрација и родителите на другото момче, филмот полека се спушта во вител што води кон бездна – неизвесност, од која никогаш не можат да произлезат добри работи
Филмот „Арманд“ на норвешкиот режисер Халфдан Улман Тондел беше еден од најуспешните норвешки филмови за минатата година. Оваа психолошка драма за една млада мајка што се справува со проблемите што ги носи родителството предизвика многубројни реакции кај филмската публика, како позитивни така и негативни, со што може да се каже дека режисерот Улман Тондел ја постигнал својата цел, а тоа е да допре до филмската публика.
Младиот режисер Халфдан Улман Тондел е мошне непознат за филмската јавност и во својот краток работен век е многу попознат по тоа што е внук на многу попознатата филмска двојка, норвешката актерка Лив Улман и легендарниот шведски режисер Ингмар Бергман.
Тој ја започна својата филмска кариера во 2015 година со краткиот филм „Срцата на птиците“. Потоа следуваа уште два кратки филма во 2017 и 2018 година, кои поминаа без забележителен успех, за конечно во 2024 година да го сними својот прв долгометражен филм – токму филмот „Арманд“. За ова, може да се каже, изненадувачки успешно деби, режисерот Улман Тондел доби „златна камера“ и специјалната награда „ен сртн ригард“ од стручното жири во Кан. На Европскиот филмски фестивал, истата година Тондел ја доби наградата „Европско откритие – ФИПРЕСЦИ“.
Улман Тондел исто така работеше и како втор асистент на еден од најдобрите норвешки режисери на денешницата, и е добитник на гран при на последниот кански филмски фестивал, Јаоким Трир, за неговиот филм „Телма“ од 2017 година.
Овој дебитантскиот игран филм на Халфдан Улман Тондер е делумно алегорична и делумно натуралистичка анализа на родителскиот и образовниот систем од 21 век и нивното справување со еден несреќен инцидент меѓу две шестгодишни момчиња.
Рената Рејнсве (која ја води главната актерска ролја во двата последни филма на Јоаким Трир) е ексцентричната мајка на Арманд, наводниот сторител во споменатиот инцидент, и додека се наоѓа себеси под лупа на наставникот на нејзиниот син, училишната администрација и родителите на другото момче, филмот полека се спушта во вителот што води кон бездна – неизвесност, од која никогаш не можат да произлезат добри работи.
Тензијата во просторијата е екстремна и се зголемува како што приказната се отплеткува. Постои претходна врска меѓу овие две страни, а неодамнешната лична трагедија создава јаз што можеби никогаш нема да заздрави. Елизабет претпоставува дека обвинувањата се одмазда за претходните настани. Неисправните противпожарни аларми периодично го прекинуваат процесот и не можеме, а да не се запрашаме дали лажните аларми се вистинската тема на оваа приказна. Сепак, обвинувањата се такви што заслужуваат ваков вид дискусија. Тензијата достигнува толкав интензитет што режисерот бил принуден, на моменти да ја пресекува со периодични сцени во кои актерите се во некаков занес или транс во кој танцуваат.
Наскоро на состанокот се приклучуваат уште двајца училишни службеници. Ајса (Вера Вељовиќ), борејќи се со повторливо крвавење на носот, се обидува да го одржи мирот, додека директорката Јарле (Ојштајн Роџер) е најзагрижена за угледот на училиштето и недостигот од формална постапка. Филмскиот режисер Тондел вклучува некои надреални секвенци што водат до напад на паника, а најчесто она што го гледаме се возрасни што не можат да се согласат како најдобро да се справат со непријатната ситуација. Елизабет ја игра брилијантно Рената Рејнсве, која докажува дека нејзината неверојатна изведба во „Најлошата личност на светот“ од 2021 година, за која ја доби наградата за најдобра актерка на Кан, не била никаква случајност. Таа има сцена на неконтролирани емоции што создава вистинска непријатност за оние во просторијата, како и за оние од нас што гледаат.
Покрај „Арманд“ и „Најлошата личност во светот“, Рејнсве е главна улога и во најновиот филм на Јоаким Трир, „Сентиментални вредности“, но успешно глуми и во некои негови поранешни филмови како на пример „Осло, 31 август“, во хоророт „Справување со немртвите“ и големиот филмски хит „Поинаков човек“ од 2024 година.
Целта и позицијата на Улман Тондер се силни, како и неговиот уметнички израз, кој е забележливо инспириран од делата на неговиот дедо, а можеби и до одреден степен од Кубрик. Како наративот се чувствува нерамномерен, а филмот нерамномерно монтиран, „Арманд“ во многу погледи е враќање и почит кон чистото кино, за што заслужува почит.
Филмот е именуван по ученикот „Арманд“ (чиј лик никогаш не го подлегнуваме), од основно училиште, чија мајка е поканета во училиштето во врска со инцидентот што се случил меѓу него и друг ученик. Се појавуваат и родителите на другиот ученик, и малку по малку откриваме што се случило, или, поточно, откриваме дека целата приказна е збунувачка и исклучително сложена. Жанрот танцува помеѓу драма, трилер, детективска приказна, па дури и мјузикл. Постојат различни кинематографски идеи употребени навистина љубопитно за да се прикажат моменти на беспомошност, конфузија или страв.
Тоа е интензивна, суптилна и алегорична драма во најчиста смисла, со навистина прекрасна глума и сценарио, многу убаво и сурово направена, во кое на суптилен и уникатен артистички начин, Улман Тондел ги разработува односите помеѓу мајка и дете, но и помеѓу самите родители.
Кинематографијата е во склад со уметничкиот стил со кој Тондел многу успешно се служи, а алегориските прикази и езотеријата во одредени сцени на многу силен начин потсетуваат на еден од најголемите скандинавски режисери на сите времиња, Ларс фон Трир.
Ова беше норвешкиот кандидат за „оскар“ за најдобар меѓународен филм во 2024 година, но не доби номинација. Сепак, тоа е поинаков вид драма, наменета да ја прикаже моќта на емоциите и стресот, бидејќи го поттикнува гледачот да одлучи не само како би реагирал од која било страна туку и кој би бил соодветниот начин да се справи со ситуацијата.
Сепак, и покрај навидум успешното деби на режисерот Халфдан Улман Тондел, дел од филмската критика успеа да воочи одредени недоследности и недостатоци во неговиот прв филм. Многумина замеруваат за неговиот експериментален и безмалку апстрактен пристап, кој е својствен за големите филмски мајстори, но не и за некој што дебитира во светот на долгометражните филмови.
Улман Тондел нуди добра премиса, која успева да го привлече вашето внимание, како и неговиот почеток кога ја споделуваме интригата на Елизабет за тоа што се случило со нејзиниот син. Но штом ќе стигнете до половина од дејството, тоа станува нејасно, бледо и тешко за следење. Филмот изобилува со тензични сцени, кои не нудат никаква разврска и се чини дека се вметнати непотребно.
Проблемот со филмот е што тема како оваа ретко дозволува времетраење од близу два часа. Секако, сè додека приказната напредува, јасно е дека нејзините аспирации одат подалеку од нејзината почетна премиса. Но изведбата и начинот да каже што се сака е многу неефикасен и ќе ве држи нетрпеливо да чекате да заврши оваа здодевна приказна.
Полн е со особености што можат да изгледаат смешно или чудно: луѓе хистерично се смеат кога темата за која се зборува е сериозна, луѓе што танцуваат од никаде по училишните ходници како во лоша перформансна уметност итн.
Бизарните/бесмислените сцени продолжуваат и продолжуваат. Голем хаос е. Ако требаше да се претвори во случајна бесмислица, зошто да се започне со навидум кохерентна приказна? Овој филм по пат, ќе ги изгуби големиот дел од своите следбеници, па затоа е најдобро да се започне со пониски очекувања… се само дел од негативните коментари за „Арманд“.
Многу од компонентите на пишувањето имаат добри концепти, но нивниот надреалистички пристап не функционираше, што на крајот се чувствува повторувачки и збунувачки како што продолжува. Ова малку го отежнува вистинското разбирање или поврзување со ликовите или понекогаш ги прави неубедливи. Режијата од Тондел во некои моменти се чувствуваше малку погрешно поставена и изгубена. Бидејќи е тежок дијалог, тој е мешавина од добри и некои не толку добри сцени – смета дел од критиката.
Во својата суштина, Тондел има многу талент, бидејќи овој филм ги покажува неговите таленти и потенцијал да биде добар режисер во иднина. Но се чини дека сè уште има многу работа што тој требало да ја заврши претходно.
