Неговото претпоследен филм „Присуство“, најавен како психолошки хорор, го следи преселувањето на семејството Пејн во нов дом. Од самиот почеток можеме да забележиме дека има пукнатини во нивните индивидуални односи, кои се засилуваат кога ќерката Клои почнува да чувствува чудно присуство во новиот дом. Дали мистериозниот ентитет е немирен дух, дали Клои боледува од некаква ментална болест или се случува нешто сосема друго? Но се чини дека главното прашање е дали е ова всушност хорор-филм?
РЕЦЕНЗИЈА ЗА ФИЛМОТ „ПРИСУСТВО“ НА РЕЖИСЕРОТ СТИВЕН СОДЕРБЕРГ
Филмот „Присуство“ е еден од последните филмови на режисерот Стивен Содерберг. Станува збор за психолошки трилер-хорор, кој својата премиера ја имаше во јануари 2024 година. Содерберг е моментално актуелен со неговиот нов филмски хит „Црна торба“, кој беше премиерно претставен во САД на 14 март годинава.
Навраќајќи се на неговата исклучително богата кариера како режисер и продуцент, Стивен Содерберг се занимаваше со многу различни жанрови, кои му донесоа и различен степен на успех. Погледнете ја неговата филмографија и ќе видите трилери, драми, комедии – еклектична мешавина од филмови. Од легендарната примамлива интрига на „Секс, лаги и видеоленти“, со кој во 1989 година стана најмладиот соло-освојувач на „златната палма“ во Кан, па до големите комерцијални хитови „Единаесеттемина на Оушн“ и брилијантниот биографски филм „Зад канделабар“, па потоа незаборавниот „Ерин Брокович“… Целиот овој филмски опус го прави Содерберг еден од најсестраните филмски работници во последните неколку децении. Во 2001 година Содерберг беше награден за најдобар режисер за неговиот филм „Сообраќај“, за што го доби и својот единствен „оскар“ во кариерата. Иако понекогаш може да се каже дека некои од неговите остварувања не ја задоволија филмската критика, генерално неговите филмови вредат внимание.
Неговото претпоследен филм „Присуство“, најавен како психолошки хорор, го следи преселувањето на семејството Пејн во нов дом. Од самиот почеток можеме да забележиме дека има пукнатини во нивните индивидуални односи, кои се засилуваат кога ќерката Клои почнува да чувствува чудно присуство во новиот дом. Дали мистериозниот ентитет е немирен дух, дали Клои боледува од некаква ментална болест или се случува нешто сосема друго? Но се чини дека главното прашање е – дали е ова всушност хорор-филм?
Дејвид Коеп го напиша сценариото и, за волја на вистината, тој избегнува многу од традиционалните клишеа што многумина режисери веќе ги имаат употребено во опседнатите куќи. Иако многумина би рекле дека станува збор за дежа ви сценарио, сепак, тој вешто избегнува сѐ што е веќе видено и на овој филм успева да му даде една нова перспектива. Хоророт во „Присуство“ повеќе се насетува отколку што го има вистински, а Содерберг го става акцентот на тинејџерска драма, притоа бавно но прецизно ги гради карактерите на ликовите, преку нивните дијалози, кои на моменти можеби звучат неуверливо.
И покрај несомненото огромно филмско искуство на Содерберг, многумина по појавувањето на „Присуство“ го споделија мислењето дека овој филм не е на неговото потребно ниво. Па така, побрзаа да ги најдат недоследностите кај него. На пример, постапките во сценариото запираат толку нагло што прави да изгледа како да ги изгубил страниците за неговиот оригинален крај, одлучувајќи да го направи тоа на самото место во вид на импровизација.
Исто така постоеше и сериозен проблем во однос на маркетингот на филмот. Гледајќи ги трејлерите, Содерберг ветува дека овој филм ќе ве исплаши. Но наместо тоа, на екраните можеме да видиме бавно сценарио, кое е далеку од страшно, а хоророт е некаде далеку. Една од анегдотите што се прераскажуваат по првата промоција на овој филм вели дека, за време на проекцијата, неколку лица излегле по првите дваесет и пет минути, додека една млада жена гласно го осудила Содерберг дека лажел за време на завршните записи, тврдејќи дека повеќе била исплашена кога се погледнала утрото во огледало.
Аналогно на ова, се поставува прашањето дали Содерберг намерно го употребил овој маркетиншки трик. Со оглед на неговото огромно филмско искуство, малкумина би се обложиле во тоа дека ова е случајност. Сепак, ќе се согласиме дека во филмот многу малку работи се случајни.
„Присуство“ не го испорачува она што го најавува. Тоа во суштина е мелодрама, со фрлен дух за малку вкус. И покрај тоа, има неколку интересни моменти и набљудувања. Приказот на сложените односи на мајката (Луди Лу) со нејзините две деца (Клои и Тајлер) е прецизен и реален, доловувајќи ги нијансите на семејната динамика со автентичност. Слично на тоа, нејзините затегнати интеракции со таткото Крис (Крис Саливен) даваат потресен поглед на пукнатините што се формираат во бракот под притисок.
Од друга страна, пак, натпреварот што владее меѓу Тајлер (Еди Мадај) и Клои (Калина Лианг), брат и сестра во доцни тинејџерски години, го отсликува другиот крај на конфликтот. Тајлер е восхитен од неговото брзо спријателување со најпопуларното момче во неговиот клас, не знаејќи дека неговата сестра Клои го користи тој момент за да се зближи со него на интимен начин. Младиот и лукав Рајан (Вест Малхоланд) го искористува ова семејно нефункционирање, па на брутален начин ги казнува. Во тој момент целото сценарио добива невообичаен пресврт, а филмот добива нота на трагедија.
Пресвртот им додава длабочина на многу претходни сцени, особено во моментот кога духот ја растура собата на братот и ги фрла неговите трофеи на подот.
Крајот открива непредвидлив момент. Овој пресврт е суптилно навестен во текот на филмот, особено во одредени дијалози на ликови. Еден клучен совет е разговорот за тоа како времето не функционира на ист начин за духовите, што сугерира дека минатото и сегашноста може да се преклопуваат.
Кинематографијата на Содерберг е впечатлива. Секоја сцена е снимена во единствена, непрекината слика, потопувајќи ја публиката во континуиран тек на напнатост и нелагодност. Оваа техника умно ја замаглува границата помеѓу набљудувачот и учесникот, правејќи ја публиката да се чувствува како таа да е духот што ја опседнува куќата, тивко сведочејќи за расплетот на семејството Пејн на речиси воајерски начин.
Транзициите на сцената се застрашувачки, секоја покриена со рез во црно што се чувствува како дело на филмски студент што не се снашол за монтажа. Овие ефекти изгледаат многу неповрзано и помалку „полирано“ отколку што би се очекувало од режисер од калибарот на Содерберг. Покрај тоа, темпото е макотрпно бавно, што би можело да се каже дека филмот страда од недостиг од импулс или возење, но крајот е доволно шокантен за да го оправда овој бавен тек. Впрочем целиот впечаток што „Присуство“ го остава над гледачот е како да станува збор за краток студентски филм со многу низок буџет.
Минималистичкиот дизајн на производство на Април Ласки исто така заслужува да се спомене. Таа и нејзиниот тим прецизно го направија новиот дом на семејството Пејн за да биде привлечен и суптилно вознемирувачки. Самата куќа е многу вивидна, со спални соби полни со лични допири, давајќи ѝ ветер во грб на автентичноста. Декорацијата на сетот на Имоген Ли, од мебелот до семејните фотографии на ѕидовите, помага приказната да се втемели во опипливата реалност. Понатаму, придушената партитура на Зак Рајан е доста брилијантна, суптилно создавајќи морничаво чувство на страв.
Сепак, можеби очекувано, но Луси Лиу дава најпривлечна слика толкувајќи ја мајката, која се бори со нејзините затегнати односи и растечката тензија во семејството. Нејзината нијансирана изведба ги доловува емоционалните превирања и сложеноста на нејзиниот лик, внесувајќи автентичност што ја заснова приказната меѓу натприродните елементи. Крис Саливан е слично силен во ликот на таткото, кој со леснотија ги оживува своите несигурности. Тој создава лик што лесно ги исцртува своите карактеристики и покрај ограничената карактеризација.
Како заклучок, „Присуство“ на Стивен Содерберг е далеку од неговото најдобро дело. Иако има некои забележителни елементи, како што се впечатливата кинематографија и силните изведби на Луси Лиу и Крис Саливан, филмот на крајот не успева да го исполни ветувањето за психолошки хорор. На сценариото на Дејвид Коеп му недостигаат возбудувања и длабочина, што резултира со бавна тинејџерска мелодрама и карикатурални наместо привлечни ликови. Накратко, и покрај неколкуте пофални елементи, „Присуство“, сепак, не остава голем впечаток.
