Кина отворено го уништува либералниот поредок по Втората светска војна, па затоа е време САД да му ги покажат на Пекинг опасностите од тоа, дозволувајќи му на Тајван да стекне нуклеарно оружје, велат поддржувачите на оваа идеја
АМЕРИКАНСКИ ЕКСПЕРТИ ТВРДАТ
Кинескиот претседател Си Џинпинг тргнал по воен пат. Тој не ја почитува Кинеско-британската заедничка декларација во 1984 година со која му се гарантира посебен статус на Хонгконг. Тој ја интензивира најголемата воена криза со Индија од Кинеско-индиската војна во 1962 година. Неговата репресија врз ујгурското малцинство е многу поголема од таа за време на Балканските војни на крајот на 20 век. Создавањето вештачки острови во Јужно Кинеско Море е територијален грабеж против Филипините и кражба на поморски ресурси против другите држави во регионот.
Сега, кинеските власти повторно сигнализираат дека може да го нападнат Тајван. Ли Зуохченг, началник на Одделот за заедничка служба и член на Централната воена комисија, вети дека „решително ќе ги уништи сите сепаратистички заговори или акции“.
– Ние не ветуваме дека ќе ја напуштиме употребата на сила и ја задржуваме можноста да ги преземеме сите неопходни мерки, да се стабилизира и контролира ситуацијата во Тајванскиот теснец – додаде тој.
Она што Ли го смета за „сепаратистички заговори или дејства“, Тајванците можеби го нарекуваат народен суверенитет и демократско владеење. На крајот на краиштата, Тајванците имаат многу различен наратив, втемелен во историјата. Тие сфаќаат дека иако кинеските власти веќе долго време тврдат дека островската нација е неделив дел од Кина, историски и со исклучок на само неколку децении во изминатите векови, Тајван е различен и свој ентитет. Секој посетител на Тајван може да го види тоа штом ќе го напушти аеродромот.
Властите во Тајван не можат да си дозволат лесно да ги преземат кинеските закани. Тие признаваат дека фактот што западните демократии и регионалните азиски држави не нудат повеќе од реторика како одговор на кинеската агресија, го охрабрува Пекинг и ја зголемува веројатноста дека кинеските напади ќе продолжат. Американската морнарица ќе продолжи да плови по Јужно Кинеско Море за да ја покаже својата посветеност да ја задржи слободата на минување во меѓународните води, Пентагон едноставно не е подготвен да ризикува војна со Кина за да се спротивстави на нејзината окупација на територии.
Кога комунистичките власти во Кина го уништуваат либералниот поредок изграден по Втората светска војна, можеби е време САД да му ги покажат на Пекинг опасностите од тоа, дозволувајќи му на Тајван да стане нуклеарна сила.
Администрацијата на Бил Клинтон го популаризира терминот „непријателски режим“ како држава што промовира тероризам или дејствува агресивно кон своите соседи, но за политиколозите, потеклото на концептот е различен. На пример, во 1977 година, политикологот Ричард Бетс зборуваше за нуклеарни амбиции меѓу параноичните и изолирани држави. Тој ги дефинира и Израел и Тајван како такви држави, но не за да изрази морална осуда, туку за да укаже дека соседните и регионалните држави претставуваа егзистенцијални предизвици за нивниот национален статус. Две години подоцна, „Њујорк тајмс“ пишуваше за Израел, Тајван и за Јужна Африка како изолирани нуклеарни сили, затоа што можеби ќе им треба нуклеарно оружје за да ги одврати егзистенцијалните закани.
Израел никогаш не го потпиша Договорот за неширење на нуклеарно оружје (НПТ), па така не е регулиран од неговите ограничувања, но нуклеарната програма на Тајван претставуваше прекршување на неговите обврски кон договорот. Во 1968 година, Тајван, тогаш признаен во Обединетите нации, како легитимна влада на Кина го потпиша НПТ и беше член на Меѓународната агенција за атомска енергија. Официјално, кога Вашингтон и Обединетите нации го префрлија признавањето на Кина од Тајпеј во Пекинг, САД и Тајван се согласија дека Тајван ќе продолжи да се придржува кон НПТ. Бидејќи Тајван сепак тивко развиваше нуклеарни капацитети, администрацијата на Клинтон дејствуваше тајно за да ги саботира тајванските амбиции.
Гледано од денешна перспектива, тоа беше погрешно. Доколку администрацијата на Доналд Трамп сака да изврши притисок врз агресијата на Си, време е да се преиспита толкувањето на заложбите на Тајван кон НПТ, како во Вашингтон, така и во Тајпеј. Конечно, ако меѓународната заедница нема да ги почитува своите обврски кон Тајван, тогаш Тајван не треба да се труди да зачува поредок, кој Кина намерно сака да го уништи.
Доколку Тајван почне од нула и независно да ја гради својата програма, тоа би можело да предизвика дополнителна агресија од комунистичка Кина. Но ако на Тајван му се даде нуклеарно оружје со среден дострел, кое би било ставено под негов контрола, двете страни би се стекнале со средство што би ја одржувало стабилноста, ако не мирот, во Тајванскиот теснец. Тоа, пак, би ги ослободило САД од потребата за да распоредуваат ударни групи со носачи на авиони во регионот ако комунистичка Кина ја нападне единствената преостаната слободна и демократска кинеска република.
Сега е време за тешки одлуки во Вашингтон. Ако Кина го голтне Тајван како што го голта Хонгонг, мала е веројатноста дека тоа ќе ја засити нејзината глад. Бидејќи Кина се соочува со свои економски проблеми, Си може да претстави неосновани територијални барања како факт и понатаму да ги загрозува Југоисточна Азија, Источно Кинеско Море и Пацификот. Членството на Тајван во клубот на нуклеарните сили ќе биде удар врз духот на НПТ. Но од ниту една земја не треба да се очекува да ја жртвува слободата на 24 милиони луѓе за зачувување на поредокот, кој меѓународната заедница му дозволува на Пекинг толку лесно да го уништува.
