Истрагата за скандалот со шпионски софтвер од 2022 година ги остава жртвите без сознание за тоа кој во Владата е одговорен
Шпионската афера добива нова димензија
Грчкиот скандал со шпионажа во 2022 година наречен „Предаторгејт“ имаше сè: прислушување политичари, новинари и судии, извоз на матен софтвер во диктаторски режими и оставки на високи функционери. Две години подоцна, сите во Владата се извлекоа од вина. Во извештајот од 300 страници во кој „Политико“ имаше увид, заменик-обвинителот на Врховниот суд, Ахил Зисис, тврди дека серијата контроверзни хакирања биле случајно поврзани со државните операции за надзор и дека државните служби или службеници не може да бидат одговорни за упадите на шпионски софтвер. Извештајот е поднесен до обвинителката Џорџја Адеилини, која минатиот вторник одлучи да додели прекршочни пријави за раководните лица од компаниите што го произведувале и го купиле нелегалниот софтвер „Предатор“, а во спротивно случајот да се одложи.
Прислушувани новинари и политичари, вклучувајќи и половина од владиниот кабинет
Опозицијата брзо ги критикуваше наодите, доведувајќи ја во прашање независноста на судството на земјата и велејќи дека се случил „ден на срамот“ за Грција. Обидот да се побара нова парламентарна истрага беше блокиран од владиното мнозинство во парламентот минатиот петок. Скандалот се разоткри во август 2022 година со обидот да се постави софтверот „Предатор“ на телефонот на социјалистичкиот лидер Никос Андрулакис, поранешен пратеник во Европскиот парламент, внимателно проследен со откритија дека Владата предводена од конзервативната партија Нова демократија го прислушувала телефонот на Андрулакис со законски државни алатки за надзор.
Истражувачки новинари, организациите за граѓански права и независното тело за заштита на приватноста АДАЕ набрзо открија како Националната разузнавачка служба подложила на мерки за прислушување и следење сè пообемен список на новинари и политичари – вклучувајќи и половина од владиниот кабинет. На телефоните на некои од нив точно во исто време се поставувал шпионски софтвер „Предатор“.
Извештајот на Зисис ги потврди извештаите дека од 116 случаи што биле идентификувани како цели на шпионски софтвер, 28 телефонски броеви биле под законски државен надзор во моментот на обидите за хакирање. Но Врховниот суд оцени дека тоа е „случајност и дека двата метода на надзор немаат врска еден со друг“.
Извештајот потврди дека грчката компанија за развој на софтвер „Интелекса“ е поврзана со „Предатор“ и вклучува докази за нејзината поврзаност со грчкиот софтверски провајдер „Крикел“, снабдувач на грчката влада помеѓу 2018 и 2022 година. Наодите заклучија дека четворица бизнисмени – тројца со „Интелекса“ и еден со „Крикел“ – треба да бидат кривично гонети за „повреда на доверливоста на телефонските комуникации“ и „незаконски пристап до информациски систем“.
Многу неодговорени прашања по нецелосната и површна истрага
Некои правни експерти ги критикуваа наодите, изразувајќи незадоволство од тоа како заменик-обвинителот оставил неколку траги непроверени и не се консултирал доволно со жртвите.
– Истрагата беше нецелосна и површна – рече Захаријас Кесес, адвокат што го застапувал новинарот Танасис Кукакис, една од жртвите на шпионски софтвер, кој исто така беше под државен надзор.
Кесес тврдеше дека Зисис не успеал да истражи како со хакирањето министри, политички и воени лидери биле сторени потенцијално сериозни кривични дела.
– Привилегиран третман и имунитет добија членовите на шпионската служба и оние што беа одговорни за нејзиниот надзор – рече тој.
Извештајот посочува дека само телефоните на Кукакис и на поранешната вработена во „Мета“, Артемис Сифорд, биле заразени со нелегалниот софтвер „Предатор“, опишувајќи ги сите други случаи како обиди. Но адвокатите на жртвите велат дека има и други што биле цел, вклучувајќи го и поранешниот министер Христос Спирцис. Зисис не побара ниту отворање на налозите на компаниите поврзани со „Интелекса“.
Владата тврди дека незаконското постапување било направено од „валкани мрежи“ во разузнавачките служби
Владата во неколку наврати ги отфрли обвинувањата дека скандалот досега и до самиот премиер Киријакос Мицотакис, велејќи дека секое незаконско постапување било направено од „валкани мрежи“ во рамките на разузнавачките служби. Скандалот претходно доведе до оставка на Григорис Димитријадис, шеф на кабинетот на Мицотакис, кој е и негов внук, и Панајотис Контолеон, кој беше шеф на Националната разузнавачка служба. И двајцата беа повикани од судските органи да дадат исказ кон крајот на минатиот месец, но не како осомничени. Димитријадис во јуни беше повикан да сведочи само како сведок и истрага во неговата резиденција никогаш не беше спроведена, иако тоа првично беше побарано од судските власти.
Социјалистичкиот водач Андрулакис, чие досие наводно било уништено од државната служба, и покрај законските барања дека сите досиеја треба да се чуваат две години, поднесе жалба за постапувањето од страна на владата за неговиот случај пред Европскиот суд за човекови права.
– Прислушувањата преку државната служба не можат да бидат непроверени и неоправдани – рече претседателот на АДАЕ Христос Рамос.
Почесниот професор по уставно право на Универзитетот во Атина, Никос Аливизатос, изрази разочараност од наодите на Зизис.
– Наодите на Зисис нѐ разочараа сите нас, обичните граѓани и правните експерти, кои сакаме да веруваме во интегритетот на грчкиот правосуден систем – рече Никос Аливизатос.
САД првпат санкционираат комерцијален ентитет за шпионски софтвер
Во март, Владата на САД објави „прв од ваков вид“ пакет санкции против „Интелекса“ и нејзиното раководство, откако компанијата беше вклучена во целење на американски владини претставници. Соопштението претставува првпат американската влада да санкционира комерцијален ентитет за шпионски софтвер. Софтверот „Предатор“ беше извезен и во Судан и Мадагаскар од грчкото Министерство за надворешни работи, кое подоцна соопшти дека спроведува внатрешна истрага, но никогаш не ги објави резултатите или дали има казни. Одлуката уште еднаш отвора прашања за независноста на грчкото правосудство.
