Додека сè уште е активен украинскиот конфликт, Туркменистан има шанса да го прошири својот енергетски пазар, зајакнувајќи ја енергетската безбедност на Западот и преобликувајќи ја светската трговија
Развивање на поврзаноста на Средниот коридор
Повеќе од една година по избивањето на кризата во Украина, различни аналитичари тврдат дека конфликтот, наводно, го ослабел влијанието на Москва врз поранешните советски републики во Централна Азија. Една од овие републики е енергетски богатиот Туркменистан. Сепак, земјата сега е подобро поставена од кога било претходно во својата историја да ја рашири својата база на енергетски потрошувачи надвор од Русија. Пристапот до резервите на гас на Туркменистан ќе биде предизвик, но тоа може да донесе значителни придобивки како за Ашхабат така и за Западот.
Енергетската поврзаност на Туркменистан
Туркменистан е релативно затворена земја, со долга историја на соработка со Русија во енергетската сфера. Сепак, од избувнувањето на руско-украинската војна, Ашхабат бара нови партнери, вклучувајќи ги Европската Унија (ЕУ) и САД. Самата ЕУ бара нови извори на енергија по замрзнувањето на гасоводот „Северен тек 2“ од страна на Германија. Ова претставува можност за Туркменистан, кој се позиционираше да има корист од соработката меѓу Истокот и Западот. Државата се обиде да ја подобри и да ја отвори својата економија преку зголемување на транспарентноста, зајакнување на нејзиниот правен систем и охрабрување на формирањето капитал во приватниот сектор. Дополнително, актуелна е позицијата на Туркменистан заедно со Транскасписката меѓународна транспортна маршрута, попозната како Среден коридор. Оваа трговска маршрута ги поврзува Кина и пазарите на Источна Азија со Европа, поминувајќи ги централноазиските степи, Касписко Море и Кавказот. Тоа што оваа маршрута ја заобиколува Русија, која во моментов е под санкции поради руско-украинската војна, значи дека Ашхабат има корист од значителното зголемување на неговата геополитичка важност.
Уште поголем интерес има кога се работи за енергетската геополитика и логистика. Неколку земји од регионот, вклучувајќи ги и Азербејџан и Турција, се обидоа да профитираат од понатамошниот развој на енергетскиот транспортен систем од Туркменистан до Азербејџан. Клучно за ова би било воспоставувањето на Транскаспискиот гасовод (ТЦП), кој исто така ќе ја заобиколи Русија и ќе обезбеди снабдување со енергија за Европа. Туркменистан, исто така, покажа интерес за изградба на ТЦП преку учество на различни министерски состаноци на Советодавниот совет на јужниот гасен коридор. Ашхабат го гледа проектот ТЦП како одлична шанса да ја развие својата домашна енергетска индустрија.
Покрај тоа, азербејџанскиот претседател Илхам Алиев, туркменскиот претседател Сердар Бердимухамедов и турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган се состанаа во 2022 година за да разговараат за транспортот на туркменскиот гас во Европа. На состанокот, Ердоган истакна дека Трансанадолскиот гасовод (ТАНАП), клучен проект што носи природен гас од Азербејџан до турските пазари и на крајот до Европа, работи со вкупен капацитет од 32 милијарди кубни метри. Транспортот на туркменскиот гас до Турција и Европа преку ТАНАП е најзгодната опција во моментов.
Понатамошниот развој на ТАНАП и подобрувањето на поврзаноста на Средниот коридор во голема мера ќе биде од корист за Западот. Дури и пред руско-украинската војна, Европа бараше начини да ги диверзифицира своите извори на енергија. ЕУ реагираше на своите амбиции со потпишување договор со Азербејџан во 2022 година за двојно зголемување на увозот на природен гас до 2027 година. Азербејџан би можел да го прошири својот капацитет да ја снабдува Европа со енергија додека Баку негува поблиски односи со Туркменистан. Поврзувањето со ТАНАП само ќе ја унапреди енергетската безбедност на ЕУ.
Гасоводите ќе бидат од клучно значење бидејќи тие се единствениот економски исплатлив начин за пренесување на природниот гас во огромни количества, особено преку Касписко Море. Претворањето на природниот гас во течен е премногу скапо за транспорт на толку кратко растојание. Во меѓувреме, гасоводите со текот на времето станаа поодржливи форми на транспорт. Конвенцијата за правниот статус на Касписко Море, потпишана од Русија, Казахстан, Азербејџан, Иран и од Туркменистан во 2018 година, значително ги намали бариерите за изградба на гасоводот.
Сепак, постојат неколку проблеми што ја попречуваат успешната трговска соработка со Туркменистан. Домашните прашања и влијанието на Кина во Туркменистан претставуваат ризици за САД и ЕУ. Инфраструктурата во Туркменистан историски е слаба. Модернизацијата и регулаторната интеграција, исто така, ќе бидат значаен предизвик, со оглед на затворената природа на Владата на Туркменистан и нејзините блиски односи со Русија и Кина.
Отворање на Средниот коридор
И покрај овие предизвици, соработката на Транскаспискиот коридор во мултиполарен свет, особено во услови на нарушувања на синџирот на снабдување со енергија предизвикани од руско-украинската војна, ќе станат посуштински. Сопствената политичка и економска стабилност на Кина зависи од меѓународната трговија, но нејзината копнена маршрута низ Русија (Северниот коридор) и поморскиот премин низ Малачкиот Теснец се склони кон нарушувања. За споредба, Средниот коридор ѝ дозволува на Кина да ги заобиколи овие патишта со висок ризик. Русија исто така ќе има корист од Средниот коридор, бидејќи ќе обезбеди нови логистички можности и покрај тековните нарушувања на Северниот коридор. Меѓутоа, земјите од Централна Азија, најверојатно, ќе имаат најголема корист од повисоката поврзаност со Западот и сите поголеми актери, вклучувајќи ги Кина и Русија. Како резултат, сите сили како Русија, Кина, ЕУ и САД имаат причина за поволни ставови кон таквата иницијатива, што може да обезбеди реална можност за соработка.
