„Ројтерс“ ги открива дипломатските маневри на претседателот на САД во потрагата по мир во Украина
Кратко по средбата со Владимир Путин во Москва на 6 август, специјалниот претставник на САД, Стив Виткоф, му соопштил голема вест на Доналд Трамп: рускиот претседател е подготвен да понуди значајни територијални отстапки за да ја заврши војната во Украина.
По извештајот на Виткоф до претседателот на САД, опишан од две лица информирани за ова прашање, Трамп го поздравил „големиот напредок“ на својот емисар и се согласил да одржи историски самит со Путин, посочувајќи дека размената на територии е присутна „на масата“. Но дипломатскиот напор наскоро се претвори во конфузија.
Виткоф го прекршил стандардниот протокол?
Во телефонски разговор со неколку европски лидери на 7 август, Виткоф посочил дека Путин е подготвен да се повлече од украинските региони Запорожје и Херсон во замена за отстапување на Донецк и Луганск од страна на Киев, според извор запознаен со разговорот.
Предлогот изненади многумина од вклучените во разговорот, бидејќи остро отстапуваше од нивните сопствени процени за ставот на Путин, изјавија четири лица запознаени со дискусиите, вклучувајќи американски и европски претставници, кои побараа анонимност за да разговараат за чувствителни прашања.
Се чини дека Виткоф го променил својот исказ следниот ден. Во повик свикан од американскиот државен секретар Марко Рубио со европските советници за национална безбедност, претставникот на САД рекол дека Путин всушност не нуди повлекување од двете споменати територии, според еден од изворите.
Наместо тоа, американските претставници што беа дел од разговорот посочија дека Путин сигнализирал помали отстапки кон Вашингтон, вклучувајќи го и тоа и дека нема да бара Западот формално да ги признае Запорожје и Херсон како руски, изјави друг американски претставник. „Ројтерс“ не можеше независно да утврди што е кажано на состанокот во Москва.
Виткоф, магнат за недвижности без искуство во дипломатијата, го прекрши стандардниот протокол со тоа што отиде на состанокот без записничар од Стејт департментот и на тој начин остана без запис за прецизните предлози на Путин, изјави извор запознаен со динамиката на внатрешната администрација.
Разговорите со повеќе од десетина американски и европски претставници го разработуваат најновиот притисок на администрацијата на Трамп за ставање крај на војната во Украина, што кулминираше со антикулминативниот самит меѓу Трамп и Путин во Алјаска на 15 август, на кој лидерите разменија топли зборови, но не и мировен договор.
Американскиот претседател е подготвен да дејствува брзо при одлуки за
надворешната политика
Разговорите создаваат приказ за американскиот претседател дека е подготвен да дејствува брзо во врска со одредени одлуки за надворешната политика, потпирајќи се повеќе на лица од доверба и инстинкт отколку на традиционалните дипломатски канали и процесот на размислување типични за повеќето претходни администрации.
Поддржувачите на Трамп велат дека неговиот пристап донел пробиви што би биле незамисливи од неговиот претходник Џо Бајден, наведувајќи ги отворањето на односите на САД со новата сириска влада, бомбардирањето на нуклеарните објекти на Иран и воспоставувањето директна линија до Путин што би можела да ѝ стави крај на војната во која загинаа стотици илјади луѓе. Сепак, неговиот стил исто така создаде конфузија во администрацијата и меѓу сојузниците, тврдат критичарите.
И покрај самитот, украинската војна не е поблиску до заклучок, како што рече Курт Вокер, поранешен амбасадор на САД во НАТО, кој беше специјален претставник на САД за Украина во првиот мандат на Трамп.
– Ние сме токму таму каде што бевме пред Трамп да ја преземе функцијата. Русија не ја промени својата позиција ни за миг. Војната беснее… Немаме јасна стратегија како да го натераме Путин да ја запре војната – вели Вокер.
Белата куќа, која не се осврна на конкретните епизоди опишани во оваа сторија, ја бранеше широката надворешна политика на Трамп, споредувајќи го неговиот ефект со оној на неговиот претходник.
– Слабата администрација на Џо Бајден не ја разбираше надворешната политика, а неговиот традиционален процес ѝ дозволи на Русија да ја нападне Украина. Спротивно на тоа, светските лидери потврдија дека претседателот Трамп постигна поголем напредок кон мирот за две недели отколку што направи Џо Бајден за три и пол години – рече Ана Кели, портпаролка на Белата куќа.
Рускиот напад со ракети и беспилотни летала низ Украина во четвртокот, што го вклучуваше второто најголемо бомбардирање на Киев во војната со такво оружје, го истакна недостигот од напредок во мировниот напор на Трамп. Неговиот специјален пратеник за Украина, Кит Келог, ги осуди нападите како скандалозни во објава на Икс и рече дека тие го загрозуваат мирот кон кој се стреми претседателот на САД.
– Некои американски функционери, вклучувајќи го и Келог, беа фрустрирани што Виткоф по состанокот во Москва внесе нови спротивставени информации во дискусијата, во време кога САД конечно усвојуваа поцврст став кон Русија – изјави американски функционер и извор запознаен со динамиката на администрацијата.
Пред состанокот во Москва, администрацијата на Трамп посочи дека претседателот ќе ја погоди Русија со нови санкции или царини на 8 август ако Путин не се согласи да ја заврши војната во Украина, со што рокот веќе помина.
Стејт департментот, кој се занимава со јавни работи за Рубио, Виткоф и Келог, рече дека овие тројца функционери биле во „синхронизиран чекор“ при спроведувањето на надворешната политика на Трамп под мотото „Америка на прво место“.
– Секое поинакво тврдење е неточно и непродуктивно – рече Томи Пигот, главен заменик-портпарол на одделот.
Засебен портпарол на Келог го повтори тој став, велејќи дека тој и Виткоф имаат блиски работни односи и се во редовен контакт.
Украинските и руските амбасади во Вашингтон не одговорија на барањата за коментар.
Владее трансатлантска конфузија
Потпирањето на Трамп на доверливи советници како Виткоф е придружено со агресивно чистење на американскиот естаблишмент за национална безбедност и отпуштање или прераспоредување експерти за Русија и Украина во Пентагон, Стејт департментот и Советот за национална безбедност. Виткоф, близок пријател на Трамп, доби пофалби за неговата работна етика. Но некои американски и европски претставници се загрижени дека Русите го користат неговиот недостиг од искуство на преговарачката маса, објави претходно „Ројтерс“.
Во часовите по состанокот на Виткоф на 6 август во Москва, и тој и Трамп посочија дека веруваат оти е постигнат напредок. Следниот ден Трамп рече дека наскоро би можел да се сретне со рускиот лидер, а подоцна истакна дека ќе биде потребна размена на територии за да ѝ се стави крај на војната.
Тоа ги вознемири европските претставници, кои се плашат дека поблагата политика на САД кон Путин под водство на Трамп би можела да ги принуди Украинците да направат болни отстапки за да го прекинат конфликтот што започна со руското заземање на Крим во 2014 година и се интензивира со нејзината целосна инвазија во 2022 година. Европејците ги поминаа следните денови обидувајќи се да утврдат од своите американски колеги точно што Путин му рекол на Виткоф, според неколку американски и европски претставници.
Некои високи американски претставници, вклучувајќи ги Келог и Рубио, исто така првично не знаеле за одредени детали од состанокот на Виткоф, според американски претставник и извор запознаен со динамиката на администрацијата, кој не даде дополнителни детали. Дури и додека некои европски претставници јавно го пофалија Трамп за неговите дипломатски напори, многумина приватно беа загрижени.
Украинските претставници им соопштиле на високи германски претставници на 13 август дека нивните разузнавачки информации укажуваат оти Путин планира да го искористи самитот со Трамп за да добие на време пред потенцијална руска офанзива во октомври или ноември, според германски извор запознаен со предупредувањето. Германската влада одби да даде дополнителни детали.
Се очекува Трамп да изврши притисок за наоѓање мировно решение
Самитот на Трамп со Путин на 15 август во Енкориџ не донесе очигледен напредок. Тој ги ублажи очекувањата во деновите пред состанокот, прикажувајќи го како еден чекор во дипломатскиот процес, а не како можност за постигнување договор. Претседателот на САД не направи никакви територијални отстапки во име на Украина, иако излезе од состанокот велејќи дека привременото прекинување на огнот не е предуслов за траен мир – став до кој се придржуваше Путин, но не и повеќето европски лидери. Лидерите дебатираа дали да се согласат со украинскиот претседател Володимир Зеленски во обид да избегнат фијаско како при средбата во Овалната соба во февруари, каде што Трамп и потпретседателот Џеј Ди Венс го прекорија украинскиот лидер, според два европски извора.
На крајот, состанокот на 18 август беше успешен, сигнализирајќи обновена соработка меѓу САД и Европа, изјавија неколку европски дипломати за „Ројтерс“. Само минатата година, за време на кампањата, Трамп ја охрабри Русија да ги нападне сојузниците на НАТО што не го плаќаат својот удел за одбрана. Најзначајниот договор покажува дека Трамп и европските лидери се согласија формално да ги нацртаат контурите на идните безбедносни гаранции за Украина. Во последните денови министрите за надворешни работи и воените претставници одржаа телефонски разговори за да ја утврдат улогата што секоја земја ќе ја игра во тој напор.
Сепак, крајот на војната изгледа далечно. Руските претставници, вклучувајќи го и министерот за надворешни работи Сергеј Лавров, јасно ставија до знаење дека нема да прифатат никакви украински безбедносни гаранции што предвидуваат странски трупи во Украина. Иако Трамп повика на состанок меѓу Путин и Зеленски, Москва рече дека таков самит е малку веројатен на краток рок.
Вокер, поранешниот претставник на Трамп, изрази оптимизам дека американскиот претседател на крајот ќе изврши силен притисок врз Путин за рускиот претседател да го промени својот став, преку построги економски санкции и воена поддршка за Украина.
– Мислам дека Трамп е олицетворение на цитатот на Винстон Черчил, кој вели дека секогаш можете да сметате дека Американците ќе го направат вистинското нешто откако ќе ги исцрпат сите други можни алтернативи. На Трамп навистина нема да му остане друг избор – рече Вокер.
