Злосторствата на нацизмот многумина ги сметаат за најлоши во модерната историја, иако, за жал, конкуренцијата е доста силна. Денес е лесно да се осудат сите што соработувале со нацистите пред Втората светска војна, но тоа е само последователна мисла Факт е дека многу земји соработуваа и склучија договори со нацистичкиот режим, дури и откако плановите на Хитлер да ја освои Европа станаа очигледни. Веројатно најпознат е пактот Рибентроп-Молотов, пакт за ненапаѓање и поделба на Источна Европа меѓу нацистичка Германија и СССР. Британската Империја и Франција му дадоа големи отстапки на Хитлер, т.н. политика на смирување, на пример Минхенскиот договор, кој ѝ дозволи на Германија да окупира делови од Чехословачка. Британскиот премиер Невил Чембрлен по потпишувањето на договорот во Лондон изјави дека го смета за гаранција за „мирот во наше време“
Како и државите, различни компании соработуваа и работеа со нацистите и пред и за време на војната. Исто така, некои компании основани од нацистите постојат и денес, некои брендови на производи дизајнирани за потребите на нацистичка Германија сѐ уште се популарни денес, некои корпорации продолжија да работат во Германија за време на војната, а има и примери на принудна работа.
„Форд“, „Џенерал моторс“ и „арсеналот на нацизмот“
„Џенерал моторс“ (ГМ) и „Форд“ се синоним за американската автомобилска индустрија повеќе од сто години. Натпреварот меѓу овие две компании во 1920-тите и 1930-тите е една од најважните епизоди во историјата на корпоративизмот. Антисемитизмот на Хенри Форд беше толку голем што тој ја напиша книгата „Меѓународниот Евреин“, која беше истакната на судењата во Нирнберг како инспирација за многу млади нацисти. Тој беше споменат дури и во книгата „Мајн кампф“, а му беше доделен и нацистичкиот Голем крст на германскиот орел.
Од 1929 година ГМ купи 80 отсто од „Опел“, кој доминираше на европскиот пазар во тоа време, а преостанатите 20 отсто ги купи во 1931 година. „Форд“ имаше фабрики во Берлин и во Келн. Фабриките на ГМ и „Форд“ во нацистичка Германија брзо се префрлија на воено производство, според историските извори, со повеќе од премолчено одобрение.
Но, за разлика од компаниите како „Фолксваген“, БМВ, „Круп“ и „Дајмлер Бенц“, „Сименс“ и „Бош“ беа именувани и казнети за ропска работа по Втората светска војна. Покрај тоа, САД му платија на ГМ милијарди долари за штетата што компанијата ја претрпе за време на сојузничкото бомбардирање на Германија. Додека фабриките на ГМ и „Форд“ во САД го произведуваа „арсеналот на демократијата“, во Германија го произведуваа „арсеналот на нацизмот“. Дури и откако САД официјално објавија војна, соработката помеѓу централата на ГМ и „Форд“ и нивните подружници во нацистичка Германија продолжи.
„Кока-Кола“ својата прва фабрика во Германија ја отвори во 1929 година, пред Хитлер да дојде на власт. Во 1930-тите, популарноста на овој газиран пијалак брзо растеше таму, достигнувајќи четири милиони гајби пред почетокот на Втората светска војна.
Иако во остатокот од светот „Кока-Кола“ играше на приказната за „големиот американски пијалак“, во Германија компанијата се германизираше поврзувајќи се со германскиот народ, па дури и со нацистичката партија. Но, поради трговската блокада за време на војната, „кока-кола“ повеќе не можеше да се произведува во Германија, а последните примероци беа чувани за повредени германски војници во болниците.
За да ја одржи гранката на површина за време на војната, директорот Макс Кит создаде пијалак со вкус на овошје направен од отпад од јаболка, останат од пресување на јаболковина и сурутка, нуспроизвод од производството на сирење. Пијалакот го доби името „фанта“, скратено од германскиот збор „фантастич“. Така, „Кока-Кола“ како компанија учествуваше во војната од две страни – со оригиналниот пијалак, кој беше толку популарен што малите шишиња го следеа напредокот на американската армија, и со новиот пијалак, кој успешно им беше продаден на граѓаните на нацистичка Германија за време на војната.
Самиот Макс Кит никогаш официјално не ѝ се приклучил на нацистичката партија, но рекламите за „кока-кола“, а подоцна и за „фанта“ се појавувале на нацистичките собири и говори.
УЛОГАТА НА ИБМ ВО ПРЕБРОЈУВАЊЕТО НА „НЕПОЖЕЛНИТЕ“
Германската филијала на американската корпорација ИБМ се викаше „Дехомаг“ и работеше од средината на 1920-тите години, многу пред Хитлер. По доаѓањето на нацистите на власт, оваа соработка не престана, иако во американските медиуми веќе се појавија вести за масовниот прогон на Евреите и затворањето на политичките противници. Беа организирани и големи протести на кои американското население бараше бојкот на нацистичкиот режим, како на 25 мај 1993 година во Медисон Сквер Гарден. Но, ИБМ сепак одлучи да прави бизнис со нацистите.
Истата година нацистичката влада објави нов попис на населението, чија примарна цел беше да се утврди точниот број на „непожелни“ во Германија во тоа време. „Дехомаг“, подружница на ИБМ, им ги понуди своето знаење и технологија на нацистите. Првата фабрика во близината на Берлин е изградена со инвестиција на матичната компанија од САД.
Германија набрзо стана втор најголем пазар за ИБМ по САД, а подружницата „Дехомаг“ практично ја придружуваше германската армија во нејзините воени освојувања. Имено, Германците сакале да знаат колку луѓе и од која етничка припадност живеат на освоените територии, па направиле попис на населението, во голема мера користејќи ги технологијата и експертизата на подружницата на ИБМ, „Дехомаг“. Во 1949 година, компанијата „Дехомаг“ беше преименувана во „ИБМ Германија“.
На Хитлер ќе му беше многу потешко да ги финансира нацистичкиот режим и војната доколку ја немаше големата помош од банките. Во тоа водеа банките од Швајцарија, која беше неутрална, но и од сојузничките земји како Британија, Канада и САД. Кога германската армија маршираше во Прага во 1939 година, тие брзо се упатија кон централната банка на Чехословачка. На функционерите на банката им било наредено да испратат барање до Лондон, каде што се чувало златото на централната банка, да префрлат 20 тони злато од сметката на Чехословачка во Банката за меѓународни порамнувања на сметката на германската централна банка, Рајхсбанк.
За време на војната и окупацијата на делови од Европа, швајцарските банки им помагаа на нацистичките власти во „перењето“ на украденото богатство, не само парите на еврејските и политичките затвореници туку и златото украдено од централните банки на окупираните земји. Нацистичка Германија на тој начин финансираше значителен дел од трошоците на воената машина.
Американската Фед и канадската централна банка исто така беа вклучени во синџирот на злато и трансфери на пари, од нацистите преку швајцарските банки, Фед и канадската централна банка и банките на неутрална Португалија. Не се работеше за физички пренос на злато, туку за документите со кои се пренесуваше сопственоста на златни резерви.
НАЦИСТИЧКИТЕ ЧОКОЛАДИ НА „НЕСТЛЕ“
На почетокот на 2000 година, прехранбениот гигант „Нестле“ плати 25 милиони швајцарски франци (околу 14,5 милиони долари во тоа време) во спогодба со еврејските организации и организациите на жртвите на холокаустот. „Сигурно е, или може да се претпостави, дека некои компании на групацијата ’Нестле’ што беа активни во земји под контрола на нацистичкиот режим практикуваа и принудна работа“, се наведува во тогашното соопштение за печатот.
Некои од компаниите што се дел од групацијата „Нестле“ користеле принудна работа од затвореници во концентрационите логори пред и за време на Втората светска војна. Тоа се однесува особено на компанијата „Маги“, чија филијала во Берлин беше препознаена од нацистичките власти како „компанија модел на националсоцијализмот“ и „ариевска компанија“. Таа договори многубројни работни места за снабдување на германската армија. „Нестле“ ја презеде „Маги“ во 1947 година.
Југославија доби 36 милијарди долари како воени репарации
Повеќето од денешните познати германски компании произведуваа оружје за нацистичка Германија, што е разбирливо. Прашање е колкумина беа принудени да го направат тоа, а колку доброволно. Некои, како „Фолксваген“, беа основани од самите нацисти.
„Сименс“, БМВ, „Цајс“, „Круп“, „Мерцедес-Бенц“, „Миеле“, „Порше“ и многу други не само што произведуваа оружје за нацистичката воена машина туку користеа и принудна работа; политички затвореници, затворени во концентрациони логори, Евреи, Полјаци, Чеси, Хрвати, Срби итн.
Само неколку децении по завршувањето на војната почнаа јавно да се извинуваат. Компанијата „Хуго Бос“, која ги снабдуваше нацистите со униформи, се извини за злоупотребата на принудните работници. Фармацевтската компанија „Баер“ го направи истото тоа, а БМВ само во 2016 година изрази „длабоко жалење“ за работите што ги правеше компанијата за време на Втората светска војна, што покрај принудната работа вклучуваше и експерименти врз затворениците во концентрационите логори.
Во 1988 година, „Дајмлер-Бенц“ им платил 12 милиони долари (во денешна вредност од околу 32 милиони) на работниците и семејствата на работниците што биле принудени да работат во таа компанија за време на војната. Дури во доцните 1990-ти, под закана од масовни тужби, „Сименс“ и „Фолксваген“ одлучија да им платат мултимилионска отштета на жртвите.
На име на воени репарации, Југославија доби 36 милијарди долари (по тогашниот курс на доларот) од вредноста на индустриската опрема што беше земена од индустриските капацитети на Германија, т.е. која буквално правеше оружје за нацистичката воена машина, на која присилната работа функционирала, а добар дел всушност бил направен со принудна работа.
