Марк Руте ќе стане новиот генерален секретар на НАТО. Сега, кога и Унгарија целосно ја поддржува кандидатурата на Руте, останува да почекаме само да се повлече единствениот противнички кандидат, романскиот претседател Јоханис. Упатените потврдуваат за НОС дека Јоханис ќе го стори тоа на краток рок.
Во првичниот одговор, актуелниот генерален секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, вели дека изборот на новиот извршен директор е речиси завршен и дека Руте го нарекува „силен кандидат“.
Нема формална процедура за ангажирање за највисокото место во НАТО, но сите 32 членки на воената алијанса мора да се согласат со назначувањето. Тоа значи дека кандидатот може да се соочи со секакви списоци со желби од земјите членки во замена за нивната поддршка. Руте брзо успеа да добие голема поддршка и од самиот почеток беше посакуван кандидат на САД, најважниот партнер во НАТО.
Сепак, некои земји беа опструктивни. На пример, приватната посета на премиерот во заминување Руте кај турскиот претседател Ердоган беше неопходна за да се смират голем број негови грижи. Друга пречка беше Унгарија. Премиерот Орбан најави дека има две барања пред да се согласи со кандидатурата на Руте. Пред сè, тој сакаше гаранција дека Унгарија нема да мора да ѝ помага на Украина во војната против Русија. Оваа гаранција минатата недела ја даде Столтенберг, актуелниот генерален секретар.
Второто барање беше извинување од Руте за изјавите што ги даде во 2021 година за унгарското анти-ЛГБТИ законодавство.
– Мојата цел е да ја клекнам Унгарија на колена во овој момент – рече тогаш Руте.
Според него, немало место за Унгарија во ЕУ доколку земјата воведе таков закон. Тоа не му одеше добро на Орбан.
Во понеделникот двајцата имаа разговор, во кој Руте мораше да ги отстрани приговорите на Орбан.
– За време на разговорот не беше побарано извинување – изјави Руте потоа.
Орбан исто така не елаборираше за ова.
– За што? Затоа што е роден? Не ми требаат изговори од луѓето – се пошегува унгарскиот премиер на прашањето за извинувањето на Руте.
Орбан се задоволи со ветувањето на Руте дека ќе напише писмо во кое вели дека сфаќа дека неговите зборови „болеле“.
Орбан го објави спорното писмо на Руте на X. Во него, Руте вели дека забележал дека некои од неговите изјави како премиер на Холандија во 2021 година доведоа до незадоволство во Унгарија. Во писмото не се извинува, туку само вели дека приоритет му е генералниот секретар на НАТО да одржува единство и да ги третира сите сојузници со еднакво разбирање и почит.
Тој исто така вели дека го поддржува исходот од разговорите меѓу Столтенберг и Орбан, на кои е договорено Унгарија да не мора да ѝ помага на Украина со финансиска поддршка или персонал.
Така, сега останува само контракандидатурата на Јоханис.
Словачкиот претседател му изрази поддршка на Руте, претходно изјави и дека повеќе би сакал на функцијата да види кандидат од Источна или Централна Европа. Во замена за поддршка на Руте, Словачка исто така сака Руте да се заложи како шеф на НАТО да ја зајакне словачката воздушна одбрана, пишува новинската агенција ТАСР. Земјата сега нема никаков систем за воздушна одбрана.
Руте ќе стане четвртиот холандски генерален секретар на НАТО. Пред него беа Дирк Стикер, Џозеф Лунс и Јап де Хооп Шефер. Мандатот на генералниот секретар е четири години, по што може да следува повторно именување. Мандатот на Столтенберг беше продолжен четири пати, што значи дека тој ќе остане на функцијата до 1 октомври.
Оттогаш, Руте ќе ја преземе функцијата. Неговите најголеми предизвици како шеф на НАТО ќе бидат војната во Украина, заканата на Путин за НАТО, одржувањето на сите 32 земји членки и можниот реизбор на Трамп во САД.
