Дипломати од повеќе земји во Европа, сè понервозни поради можното враќање на Трамп, тврдат дека свртувањето кон Азија е подлабок тренд во надворешната политика на САД и дека ќе продолжи без разлика чиј претседател седи во Белата куќа – републиканец или демократ. Што вели за ова моќниот полски политичар Радослав Сикорски
СЕКОЈ МОРА ДА ГО СЛУША СИКОРСКИ
Полскиот министер за надворешни работи Радослав Сикорски е несомнено еден од најблиските сојузници на САД, односно на Стејт департментот, со кој тесно соработуваше додека живееше во Вашингтон, до преземањето на горенаведената позиција во новата полска влада на евроцентричниот левичарски премиерот Доналд Туск.
Тој е толку силна политичка фигура, со силни дипломатски и други врски во Вашингтон, што го сметам за идниот шеф на дипломатијата на ЕУ „во сенка“, имајќи предвид дека оваа должност од Жозеп Борел во идното свикување на Европската комисија речиси сигурно ќе ја преземе Каја Калас (која ја напушти премиерската функција токму за оваа цел), затоа што балтичките држави од поранешниот СССР одамна слушаат сè што им кажува Варшава, како нивен најголем заштитник. А заштитата, се разбира, секогаш повлекува послушност во сè, вклучувајќи и во политиката. Затоа Калас несомнено ќе слуша што ѝ кажува овој моќен полски политичар.
ПРОМЕНА ВО ТРАНСАТЛАНТСКИТЕ ОДНОСИ
Значи, зборовите на Сикорски може и мора секогаш да се сфатат сериозно (во никој случај исклучиво од гореспоменатите балтички држави), бидејќи Вашингтон всушност преку него комуницира со ЕУ. Токму во тој контекст мора да се видат неговите зборови за идните надворешнополитички потези на САД во однос на Европа, за кои на 22 јули пишуваше европскиот сегмент на американскиот медиум „Политико“, кој го интервјуираше Сикорски. Тие се многу значајни зборови на кои мора да им се обрне внимание, бидејќи полскиот шеф на дипломатијата никогаш не зборува залудно политички. Тој ја предупреди ЕУ за она што доаѓа од другата страна на Атлантикот.
Во истата пригода, Сикорски ги предупреди европските сојузници дека мора да се подготват за „промена“ во трансатлантските односи и да почнат да трошат повеќе за одбрана – без разлика кој ќе биде избран за претседател на САД на ноемвриските избори. Тој рече дека верува оти Соединетите Американски Држави ќе останат „стратегиски партнер“ на Европската Унија без оглед на тоа кој ќе победи во претседателската трка во САД.
Но европските земји „немаат избор“ освен да преземат поголема одговорност за нивната заедничка одбрана, имајќи предвид дека Вашингтон ќе продолжи „внимателно да ја следи Азија“.
– Нашата работа е да им објасниме на нашите американски партнери дека сè додека ја чувствуваме руската закана, нема да можеме целосно да се вклучиме таму – рече тој, мислејќи на Азија, каде што европските земји имаат распоредено многу помалку сили од САД.
Коментарите на Сикорски, кои дојдоа откако американскиот претседател Џо Бајден објави дека се повлекува од претседателската трка, ја нагласуваат зголемената загриженост кај европските сојузници на Вашингтон дека САД би можеле значително да ги намалат своите инвестиции во НАТО, особено ако поранешниот претседател Доналд Трамп и неговиот изолационистички потпретседател Џеј ди Венс бидат избрани на изборите на 5 ноември.
СВРТУВАЊЕ КОН АЗИЈА
Дипломати од повеќе земји во Европа, кои се сè понервозни поради можното враќање на Трамп, тврдат дека свртувањето кон Азија е подлабок тренд во надворешната политика на САД и дека ќе продолжи без разлика чиј претседател седи во Белата куќа – републиканец или демократ.
Според „Политико“, канцеларијата на Сикорски подготвила документ на пет страници во кој се анализираат трансатлантските односи, кој тој им го претставил на другите министри за надворешни работи на ЕУ за време на состанокот во Брисел во понеделникот.
Тој ги повикува ЕУ и националните лидери брзо да го приспособат своето однесување на претстојната промена, но и да работат заедно за да ги елиминираат негативните перцепции за трансатлантските односи што се воспоставени, најмногу на републиканската страна.
Меѓу другото, тие мора да се осврнат на перцепциите – вистинити или лажни – дека Америка е искористена од нејзините трговски партнери, вклучувајќи ја и Европската Унија. Иако ЕУ останува главен глобален трговски партнер на САД, растечкиот трговски дефицит на САД со Европа придонесува за оваа приказна. Елитите од двете страни на Атлантикот треба да „научат да разговараат“ со јавноста за тоа зошто односот ЕУ-САД е заемно корисен и економски и стратегиски, се наведува во документот.
ПОВИК ЗА ЗАЈАКНУВАЊЕ НА СТРАТЕГИСКАТА КОМУНИКАЦИЈА
Конечно, полскиот документ што министерот за надворешни работи им го претстави на европските колеги ги повикува институциите на ЕУ и Америка да ја зајакнат „стратегиската комуникација“ насочена кон креаторите на политиката во Вашингтон и да ја зајакнат идејата дека САД имаат корист од сојузите со европските земји.
Друг фокус на споменатиот документ на Сикорски, како што наведува „Политико“, е руската пропагандна активност, која се интензивира пред претседателските избори во ноември и чија цел е да ја поткопа американската поддршка за војната во Украина.
„Ако Москва може да ги поттикне изолационистичките тенденции меѓу Американците, да ги убеди дека САД немаат вистински интереси за кои вреди да се борат во Европа и да ги мотивира да се спротивстават на воената помош за Украина, тогаш Кремљ би можел да победи не само во војната во Украина туку и во хибридната на целиот Запад“, се наведува во документот.
Во исто време, во полското, идеолошки целосно поделено општество, продолжуваат борбите што одамна започнаа. Овој пат во однос на правото на абортус. Тие доведоа до првите сериозни пукнатини во владејачката хетерогена Граѓанска коалиција (КО) под водство на премиерот Доналд Туск.
Сè започна на 12 јули, кога 24 претставници на Полската народна партија (ПСЛ) во долниот дом на парламентот, Сејм, гласаа против ублажувањето на забраната за абортус, како и сите претставници на опозицијата предводени од поранешната долгорочна власт во Полска. Од десничарска партија Право и правда (ПиС), 218 пратеници гласаа против, додека 215 беа за, вклучувајќи и тројца конзервативни членови од коалицијата на Туск, кои го торпедираа предлогот на Туск.
Поради овој неочекуван пораз, премиерот Доналд Туск во вторникот го разреши својот заменик-министер за развој и технологија,- Валдемар Слугоцки, член на Граѓанската коалиција (КО), кој беше меѓу оние што не учествуваа во гласањето – наведувајќи го долго планираното патување во САД. Туск јасно стави до знаење дека неговото отпуштање е наменето како казна.
– Дисциплина во коалицијата е неопходна за да нема пукнатина што ќе му дозволи на ПиС да ја преземе власта – предупреди Туск, чија коалиција ја сочинуваа неговата либерална КО, Левата партија, центристичката Полска 2050 и основаната Полска народна партија (ПСЛ) минатата година, откако популистичката десничарска партија ПиС го загуби мнозинството на изборите во октомври.
Покрај Слугоцки, против законскиот предлог гласаа и Кшиштоф Грабчук и Роман Гиртих, кој беше во болница, додека Гиртих беше разрешен од функцијата потпретседател на репрезентативниот клуб КО. Дали по ова, спротивно на зборовите на Туск, ќе има „пукнатини“ во кревката владејачка коалиција, останува да видиме. Затоа што идеолошките борби секогаш се лизгава патека, како што штотуку се покажа. Опозициското малцинство го надгласа владејачкото мнозинство, што никогаш не е пријатно за ниту еден премиер и често води до негова оставка, барем во развиените демократии.
Се разбира, тоа нема да се случи во Полска. Таму влогот во идеолошки поделеното општество е огромен за левицата да си дозволи таква „стока“ за обука на демократијата, без разлика што токму болниот пораз на Туск на темата беше неговото клучно предизборно ветување за успешно спроведување.
