Русија може да биде заинтересирана за стабилноста на нејзините соседи, но тоа не е причина за одредување на нивниот развој или за диктирање надворешнополитички одлуки. Силна и стабилна држава, заснована на такви колосални ресурси како неа, може да функционира без да мора да ги контролира своите мирни соседи, пишува Тимофеј Бордачев за „Модерн дипломаси“
Реномирани западни медиуми ги анализираат трендовите на надворешната политика на Москва
Тешко е да се најде набљудувач што не би се согласил со фактот дека најитната надворешнополитичка задача на Русија е да ја подобри сопствената државност и економската отпорност наспроти глобалната нестабилност, која ќе продолжи на неодреден временски период. Меѓутоа, една од аксиомите на науката за меѓународни односи вели дека големата сила е нејзиниот единствен навистина застрашувачки противник и ниту еден надворешен непријател не може да претставува закана за нејзиното постоење.
Воено-политичкиот конфликт меѓу Русија и Западот е, истовремено, обид за конечно територијално разграничување во Европа и нова етапа во дизајнирањето на границите на руската држава. Затоа, во моментов, овој конфликт стана најважен, бидејќи ги дефинира контурите на европскиот меѓународен поредок за главните учесници во глобалната политика. За самата Русија тоа е најважно, бидејќи тука е соочена со консолидиран непријател чии намери се очигледно непријателски. Стратегијата за надворешна политика на европските држави е насочена кон борба против Русија и намалување на нејзиното меѓународно влијание. За да ја остварат оваа задача, тие ги имаат можностите на нивниот воено-политички блок и целосната поддршка од САД, кои ги користат земјите од Источна Европа како територијална база за проширување на своето влијание.
Сега, социоекономската положба на водечките сили воопшто не имплицира веројатност за конфронтација меѓу широките маси што беше карактеристично за претходните светски војни. Практично никаде во светот нема услови на национално ниво притисокот одоздола да стане толку моќен и сеопфатен за да ги поттикне владетелите да усвојат револуционерен став кон меѓународниот поредок. Сепак, хибридната форма на судирот меѓу Русија и Западот не го прави помалку сериозен. Згора на тоа, целта на напорите на САД и Европа на економски план е навистина пораз на Русија и нејзино максимално слабеење.
Русија и нејзиното соседство
Наспроти ова, неизбежно мора посмирено да се гледа на загриженоста што се јавува во врска со случувањата во другите области во непосредна близина на Русија. Во секој поединечен случај, тие, се разбира, можат да бидат доста драматични за малите и средни соседи на Русија, а во некои случаи дури и да создадат значителни закани за нив. Сепак, малку е веројатно дека некој развој на настаните во рускиот периметар може да му создаде проблеми, кои се важни во спроведувањето на главните национални развојни цели или обезбедување на сопствената безбедност.
Ова создава основа да се направат неколку претпоставки одеднаш. Прво, во случајот на модерната руска политика, правилото може да биде дека големите сили се мошне рамнодушни кон промената на рамнотежата на моќта меѓу нивните мали соседи. Со оглед на тоа што никој од соседите не може директно да ѝ се заканува на Русија, обемот на нивните капацитети на моќ нема посериозно значење. Второ, способноста на руската држава да се развива под таков економски притисок од Западот, како што денес се гледа, веќе е гаранција дека тактичките проблеми на периферијата нема да станат опасни за неа. На крајот на краиштата, способноста да се влијае на однесувањето на соседите е одредена од сопствената економска привлечност и влијанието на Русија во светските односи. Русија, која може да го издржи притисокот на Западот и да ѝ нанесе воен пораз во Украина, ќе може да ги реши сите други проблеми што теоретски може да се појават на нејзината периферија.
Во оваа смисла, Русија, се разбира, може да биде заинтересирана за стабилноста на нејзините соседи, но тоа не е причина за одредување на нивниот развој или за диктирање надворешнополитички одлуки. Силна и стабилна држава, заснована на такви колосални ресурси како Русија може да функционира без да мора да ги контролира своите мирни соседи.
На крајот на краиштата, никаде надвор од Европа Русија не се среќава со феноменот на антируска консолидација како историски важен фактор во внатрешната и надворешната политика. Тоа значи дека во Јужен Кавказ и во Централна Азија, загриженоста на Москва во иднина може да биде само за внатрешните проблеми на нејзините соседи, но не и нивното агресивно однесување кон неа. Начинот на кој сега се развиваат односите меѓу нив, додека Русија навистина решава за себе важни прашања во Европа, тешко дека ќе ѝ создаде проблеми од суштинска природа. Уште повеќе, соработката на соседните земји со големите сили пријателски настроени кон Москва нема да доведе до ова.
Односите на Москва со Централна Азија
Долгоочекуваниот напредок на економскиот дијалог меѓу Кина и земјите од Централна Азија е сосема добра вест за Москва. Тешкотиите и грешките во процесот на развој на овие соседни земји на југ од Русија нема да создадат закана за нејзиниот опстанок, дури и ако се покажат како драматични за нив. Всушност, ова го објаснува смирениот однос на руската влада кон случувањата и процесите, кои би биле исклучително важни за земја од помал обем. Сè уште не е познато колку ќе бидат успешни напорите на учесниците во овој дијалог во однос на дополнителното стабилизирање на регионот и развојот на неговите држави. Меѓутоа, поради фактот што Кина и нејзините регионални партнери ни теоретски не можат да се сметаат за потенцијално непријателски настроени кон Русија, нивното зближување може да има корист или да ги елиминира постојните проблеми доколку умерено успее. Но не постои начин да се создадат нови тешкотии за Русија, споредливи со оние што сега произлегуваат од Западот.
Релациите со Јужен Кавказ
Истото важи и за регионот на Јужен Кавказ, кој сега е многу веројатно на работ на големи промени поради долгогодишниот конфликт меѓу Ерменија и Азербејџан. Овој регион, поради својата геополитичка положба, како и етнички состав, не може да стане консолидирана територијална база за политиката на силите што директно ги загрозуваат безбедноста и опстанокот на руската држава. Дури и компаративното зајакнување на Турција во регионот нема да доведе до драматични последици. Иако е членка на воено-политички блок непријателски настроен кон Русија, таа дејствува целосно независно во регионалните работи. Тоа значи дека степенот на потенцијална закана од нејзиното влијание ќе зависи само од самата Турција. Заканата од источноевропските сојузници на Америка не е производ на нивните сопствени способности, туку на користењето на овие територии како база за американската политика во Евроазија.
