Доналд Трамп ќе поднесе жалба на пресудата со која се прогласува за неподобен за првичното гласање во Колорадо, а неговите шанси се добри со американскиот Врховен суд во кој доминираат конзервативците. Но тој се соочува истовремено со неколку правни битки
Иако републиканците сè уште формално не одлучиле кој ќе биде нивниот кандидат на претседателските избори во САД во 2024 година, сѐ поверојатно е дека тоа повторно ќе биде поранешниот претседател Трамп. Кампањата на Трамп доживеа силен удар во понеделникот, 19 декември 2023 година, кога Врховниот суд во Колорадо пресуди дека тој нема право да се кандидира за претседател во државата со образложение дека извршил бунт со неговата вмешаност во 6 јануари 2021 година. Бунт во Капитол. Судиите укажаа на 14-от амандман на Уставот, кој им забранува на луѓето што се заколнале дека ќе го заштитат американскиот устав, а потоа се вклучиле во бунт, повторно да извршуваат федерални функции.
Но амандманот е од времето на Граѓанската војна и не се однесува јасно на претседателите. Кампањата на Трамп веќе најави дека ќе поднесе жалба, носејќи го случајот до Врховниот суд на САД каде што конзервативните судии, од кои тројца беа назначени од самиот Трамп, имаат мнозинство од 6-3. Доколку случајот не се реши брзо, со тоа што Врховниот суд ќе застане на страната на судиите во Колорадо до крајниот рок на почетокот на јануари, името на Трамп сепак ќе се појави на прелиминарното гласање на републиканците во државата.
Во анкетите на национално ниво, Трамп беше пред другите републикански кандидати како гувернерот на Флорида Рон де Сантис и поранешниот гувернер на Јужна Каролина и амбасадорка во ОН Ники Хејли, обично со голема разлика.
Импичментот не е пречка за претседателска трка
Доналд Трамп е единствениот американски претседател што е двапати отповикан. Во двата случаја, Претставничкиот дом го обвини Трамп со написи за импичмент (во 2019 година тоа беше злоупотреба на моќта и опструкција на Конгресот, во 2021 година беше поттикнување бунт), но Сенатот го ослободи од обвинението.
Само ако Сенатот, повисокиот дом на Конгресот, осуди претседател, тој или таа ќе бидат отстранети од функцијата, чекор што доаѓа со „дисквалификацијата повторно да има и да ужива каква било функција на чест, доверба или профит под Соединетите Американски Држави“, како пропишани во Уставот.
Значи, двојниот импичмент не е правна пречка. Но што е со другите проблеми на Трамп со законот?
Од сексуален напад до обид за поништување на изборите во 2020 година
Судењата што треба да започнат против Трамп во 2024 година вклучуваат судења за граѓанска измама поврзани со тоа како Трамп и неговите синови го воделе семејниот бизнис и судење за сексуален напад и клевета. Во вториот случај, поротата веќе го прогласи Трамп за одговорен за клевета на поранешна колумнистка, при што судијата заклучи дека Трамп силувал жена, а потоа го негирал чинот. Претстојното судење треба да утврди колку Трамп ќе треба да ѝ плати на колумнистката за клевета.
Има и неколку случаи против поранешниот претседател поврзани со неговото однесување по поразот на изборите во 2020 година: Федерално кривично судење во Мајами во кое Трамп е обвинет за чување доверливи владини документи во неговиот дом во Мар-а-Лаго кога тој повеќе не беше претседател, судење за рекетирање во Џорџија во кое Трамп и 18 други обвинети се обвинети за мешање во резултатите од изборите во 2020 година и случај на американското министерство за правда во кој Трамп е обвинет за кривични дела во врска со неговиот обид да остане на власт по поразот во 2020 година.
Сепак, без разлика на исходот од овие испитувања, Трамп нема да ја изгуби подобноста да се кандидира за претседател. Уставот на САД нема ограничувања во однос на кривичните пресуди за претседателските кандидати.
– Постојат неколку аргументи за тоа дали претседателскиот кандидат што е обвинет или е вклучен во тековен правен случај сепак треба да се кандидира за функцијата. Но тие се засноваат на морал, расудување и преференции, а не на отворени закони или процедурални бариери – изјави за ДВ Лаура Мерифилд Вилсон, вонредна професорка по политички науки на Универзитетот во Индијанаполис.
Доколку биде осуден за кривично дело во случајот Мар-а-Лаго, на Трамп нема да му биде дозволено да гласа (во Флорида, престапниците го губат тоа право), но тој сè уште ќе се кандидира за највисоката функција во земјата. Дури и да биде испратен во затвор, тоа нема да му пречи на неговата кандидатура. Што би се случило доколку Трамп победи на претседателските избори додека е во затвор, сепак, не е јасно.
– Ние сме толку далеку од сè што се случило. Тоа е само нагаѓање – изјави за „Њујорк тајмс“ Ервин Чемерински, експерт за уставно право од Универзитетот во Калифорнија, Беркли.
Трамп „зајакнат“ со судења
Законски, судењата не ги повредуваат претседателските аспирации на Трамп. Но што е со неговиот апел до гласачите?
Независните „може да бидат исклучени од многу истакнато убедување на Трамп“, изјави за ДВ Кристофер Федерико, професор по политички науки и политичка психологија на Универзитетот во Минесота. Но „Не мислам дека никакви убедувања ќе му наштетат со неговата вистинска база во Републиканската партија“.
Колегата на Федерико, Хауард Лавин, исто така, вели дека кривичната пријава не му наштетила на Трамп со неговите поддржувачи – напротив.
– Се чинеше дека секое обвинение го зајакнуваше потенцијалниот удел на гласовите на Трамп – изјави Лавин за ДВ. Тој на своите гласачи им го постави ова како „Тие се обидуваат да бараат одмазда против мене како застапник за одмазда против вас“.
И Федерико и Лавин велат дека Трамп интуитивно бил многу успешен во поврзувањето со својата гласачка база – белците без факултетска диплома и конзервативните црнци и латиномажи. Тој прави да се чувствуваат дека е аутсајдер исто како нив и на тој начин ги разбира нивниот гнев и страв поради тоа што ќе бидат оставени од елитите во Вашингтон.
Неговата основна база на поддржувачи, велат експертите, сака да се чувствува претставено и видено, и верува дека Трамп ќе се бори да ги врати во нивната поранешна слава – „да ја направи Америка повторно голема“. Потенцијалните кривични пресуди за тоа не се важни.
