Хибридниот „државен капиталистички“ систем на Кина, управуван од централизирано планирање и жестока конкуренција, доведе до доминација во критичните технолошки полиња и пазарите во развој. На западните мултинационални корпорации им се советува да прифатат прагматичен пристап и да искористат поуки од овој приод
Во 1978 година, Денг Сјаопинг ја започна својата политика „Реформи и отворање“ за да ги искористи западната технологија и знаење за развојот на Кина. Тоа беше политички ризичен потег: идеолошките тврдокорни страни во Комунистичката партија негодуваа на имплицитната претпоставка за економската заостанатост на Кина во социјализмот и супериорноста на капиталистичкиот Запад. Но Денг препозна дека модернизацијата на Кина бара и прагматизам и скромност.
Денес, улогите се менуваат. Иако е премногу рано да се каже дали хибридниот „државен капиталистички“ систем на Кина ќе ги надмине западните модели, тој има непобитни силни страни. Кина води во 53 од 64 критични технолошки полиња, според Австралискиот институт за стратегиска политика. Овој успех е изграден на централизирано планирање и контрола, но има и безмилосна конкуренција, која произведува глобални победници способни да се натпреваруваат по цена и квалитет во развиените и во економиите во развој. Ниту една друга земја не може да се мери со пазарната скала на Кина или ентузијазмот на потрошувачите за најновата технолошка магија. Лидерите на мултинационалните корпорации мора да усвојат одреден прагматизам и скромност како Денг за да постигнат успех во Кина. Оние што го прават тоа ќе забележат профитабилен глобален раст и ќе имаат чекор напред на нивните домашни пазари, под услов да ги искористат можностите во четирите клучни јаки страни на кинеската економија.
1. Иновативен екосистем
Кинескиот иновациски екосистем уникатно ја комбинира координацијата на Владата – индустријата одозгора надолу со движењето на кинеските претприемачи оддолу нагоре. Стартапите, кои се усогласуваат со индустриите за раст избрани од Владата, во иднина можат да просперираат преку поволни политики, регулативи и централизирано инвестирање во научно истражување.
Пристапот на „целата нација“ кон иновативноста ги контролира речиси неограничените државни ресурси. Од 1995 до 2021 година, вкупните трошоци за истражување и развој на Кина се искачија од 18,2 милијарди долари на 620,1 милијарди долари – што е зголемување за 3.299 отсто во споредба со американските 277 отсто, според холандскиот институт „Ратенау“. Кина стана водечки глобален центар за напредни научни истражувања. Според „Економист“, кинеските научници сега го предводат светот во продукцијата на трудови со големо влијание и придонесувајќи за познати научни публикации избрани по ригорозни рецензии.
Ниту еден сегмент не ја илустрира подобро технолошката моќ на Кина од чистата технологија. Кина сега има над 80 отсто од глобалниот производствен капацитет во 11 основни технологии, вклучувајќи и соларни панели и компоненти на литиум-јонска батерија. Покрај тоа, Кина доминира во синџирот на снабдување со ретки елементи, со 70 отсто од глобалното извлекување на руди од ретки елементи и 90 отсто од преработката на руди од ретки елементи.
Исто како што кинеските компании некогаш имаа корист од децениските западни инвестиции во традиционалните индустрии како автомобили и хемикалии, американските и европските компании сега треба да заработат од колосалните трошоци на Кина за чиста технологија. Во соларниот сектор, на пример, практично нема смисла западните компании да се обидуваат да се натпреваруваат. Кинеската инвестиција во производството на соларни панели во големи размери во изминатите две децении ги намали цените за 85 отсто помеѓу 2010 и 2020 година, што доведе до експоненцијален глобален раст и значајни климатски придобивки.
„Инвенерџи“, најголемиот американски независен развивач на обновлива енергија, ја искористи можноста да има корист од кинеската инвестиција во соларната енергија. Оваа година, компанијата ја отвори најголемата фабрика за соларна енергија во САД преку нејзината новоформирана подружница „Илуминејт“, партнерство 51/49 со „ЛОНГи грин енерџи технолоџи“, водечка кинеска компанија за соларни фотоволтаици. Како дел од договорот, „Инвенерџи“ ја купи напредната соларна технологија на „ЛОНГи“. Се очекува објектот во Охајо на крајот да произведува пет гигавати соларни панели годишно и да отвори повеќе од 1.000 нови работни места.
„Форд“ е уште една американска компанија што призна дека кинеската технологија е незаменлива за нејзините зелени амбиции. За да ја направи тешката транзиција од СУВ и камиони со гас во електрични возила (ЕВ), гигантот од Детроит се здружи со КАТЛ, доминантниот кинески производител на електрични батерии. „Форд“ инвестира 3,5 милијарди долари во фабрика за електрични батерии во Мичиген, која ќе користи лиценцирана технологија КАТЛ за економично производство на литиум-јонски батерии за камионите на „Форд“ и други електрични возила.
2. Инвестиција во глобалниот југ
Силата на Кина на пазарите во развој ја преобликува глобалната деловна динамика. Традиционално, западните мултинационални компании се фокусираа на зрели пазари со висококонструирани производи по високи цени, додека Кина ги освои пазарите.
Кина се истакнува во приспособувањето на достапни и иновативни решенија за локалните потреби. На пример, кинеските компании за паметни телефони, предводени од „Трансион холдингдс“, „Шаоми“ и „Хуавеи“, освоија 76 отсто од пазарот на паметни телефони во Индија и повеќе од 60 отсто од африканскиот пазар до 2021 година. Слично на тоа, кинеските производители на ЕВ доминираат во Латинска Америка, држејќи пазарен удел од импресивни 86 отсто. Покрај тоа, „Хуавеи“ обезбедува околу 70 отсто од 4Г-мрежната инфраструктура во Африка.
Доминацијата на Кина на глобалниот југ е поддржана од нејзината Иницијатива за појас и пат (БРИ), вредна трилиони долари, инфраструктурна иницијатива што ја потпишаа повеќе од 150 земји и 30 меѓународни организации. Побарувачката водена од БРИ е огромна предност за кинеските компании и голема можност за западните мултинационални компании, кои се подготвени да соработуваат со тие фирми.
„Каминс“, глобален водечки снабдувач на решенија за силни мотори, рано ја препозна вредноста на таквите врски. Додека многу американски компании се колебаа да инвестираат во Кина поради тогашното задолжително партнерство 50-50 со ентитети во кинеска сопственост, „Каминс“ го виде ова барање како можност, основајќи шест заеднички вложувања со водечки кинески производители на камиони и градежни машини, како што се „Донгфенг“, „Фотон“ и „ЛиуГонг“, помеѓу 1995 и 2018 година. „Каминс“ придонесе за технологијата на моторот и производственото знаење, додека кинеските партнери го споделија инвестицискиот ризик и купија значителен дел од производството.
– Ние сме луѓе за мотор. Тие се луѓе за камиони – рече Стив Чепмен, тогашен потпретседател на „Каминс“ за Источна Азија и Југоисточна Азија.
Од клучно значење, технолошките иновации што беа пионерски во Кина му дозволија на „Каминс“ да се прошири на други пазари во развој, како што се Индија, Јужна Америка и Југоисточна Азија, каде што барањата за перформанси, квалитет и трошоци се повеќе слични на Кина отколку на дизајнот во САД или Европа. Дополнителните силни страни и соработката со „Каминс“ придонесоа кинеските камиони OEM да извезат над 300.000 тешки и средни камиони во 2023 година, што е приближно 30 отсто од вкупното домашно производство и приближно еквивалентно на целата големина на пазарот за тешки возила во Северна Америка.
3. Ултраконкурентни пазари
Компаниите што ги преживуваат борбите на кинеските пазари – често опишани како „гладијаторска арена“ – честопати се појавуваат како светски шампиони. Помислете на КАТЛ (батерии), БИД-батерии и електрични возила, „Тонгвеи“ (сонце), „Голдвинд“ (ветер) или „Хуавеи“ (информациска и комуникациска технологија). Откако Пекинг ќе одлучи да развие нова индустрија, регионалните влади се обидуваат да понудат субвенции и други програми за поддршка. Стотици компании влегуваат. Тоа е колосално скап процес, но и енормно ефикасен.
„Тесла“ треба да знае. Илон Маск стана дел од ова беспоштедно натпреварување откако почна да продава возила на кинескиот пазар во 2014 година. Всушност, Пекинг го охрабри доаѓањето на „Тесла“ токму за да предизвика таков натпревар. Како што „Тесла“ ги зголемуваше операциите, локалните производители како НИО, „Кспемг“ и БИД почнаа да произведуваат висококвалитетни електрични возила по конкурентни цени, предизвикувајќи ја позицијата на „Тесла“ на пазарот. Во рок од шест години, изникнаа околу 500 кинески електронски компании, но по жестоката конкуренција останаа само 100 во 2023 година. Од нив, БИД ја надмина „Тесла“ како најголем светски производител на ЕВ по вкупниот број продадени автомобили во 2023 година.
Германските производители на автомобили се на слично патување во Кина.
„Мерцедес“ и другите германски производители на автомобили што некогаш го пренесуваа знаењето за моторите со согорување на кинеските партнери, сега учат од кинеските производители на електрични возила, менувајќи го односот наставник-ученик. Во октомври 2023 година, „Ауди“ и кинескиот производител на автомобили ФАВ објавија заеднички проект за изградба на производствен капацитет за нови енергетски возила во Чангчун од 4,87 милијарди долари. Во април 2024 година, БМВ инвестираше 2,76 милијарди долари за унапредување на фабриката во Шенјанг за да ја произведува својата револуционерна серија на електрични возила почнувајќи од 2026 година.
– Треба да бидете тука и мора да бидете дел од тој циклус на иновации – изјави Ола Каелиниус, претседател на управниот одбор.
4. Вкупно 1,4 милијарда потрошувачи
И покрај сите разговори за компаниите што „се одвојуваат“ од Кина, земјата сè уште нуди пазар од неспоредлив обем со софистицирани потрошувачи, кои ги поттикнуваат компаниите постојано да се подобруваат. Сочинувајќи речиси 17 отсто од глобалниот БДП – еднакво на економското производство на Европската Унија – економската траекторија на Кина носи значителни импликации за глобалната трговија. Доколку кинескиот БДП се искачи на целта за раст од пет отсто – репер што го постигна во 2023 година – нејзиниот инкрементален раст само оваа деценија ќе одговара на комбинираниот БДП на Индија, Индонезија и Јапонија во 2021 година. Покрај тоа, Кина веќе сочинува од 25 отсто до 40 отсто од глобалните приходи во клучните индустрии, како што се автомобилите, луксузните стоки и индустриската опрема.
Големата технолошка потрошувачка база на Кина, зајакната со растечката средна класа и зголемувањето на расположливиот приход, поттикна значителна побарувачка за купувања од потрошувачите, почнувајќи од ЕВ-автомобили натоварени со технологија до најновите луксузни производи. Извештајот од „Баин“ сугерира дека се очекува Кина да забележи раст до дури 40 отсто од глобалните трошоци за луксуз до 2030 година.
Време е мултинационалните компании да ја превртат парадигмата. Компаниите како „Тесла“, „Каминс“, „Инвенерџи“ и „Горд“ го приспособија гледиштето обликувано од децениското западно технолошко лидерство и разбраа дека Кина, и покрај сите нејзини макроекономски предизвици, има суштински јаки страни што треба да се капитализираат. Мултинационалните компании што не успеваат да го разберат и да го следат нивното водство ризикуваат да им отстапат глобални приходи и стратегиски можности на нивните кинески конкуренти.
