Бизнисменот Георги Гарабетов од Пловдив, од чија сметка пред неколку години хакерите извлекоа близу сто илјади лева, успеа да си ги врати изгубените пари.
Сопственикот на компанијата „Тракиски леб“ ООД беше „ограбен“ во октомври 2021 година. Четири години подоцна, оштетениот пловдивски претприемач успеал да ги врати изгубените пари во граѓански случај, додека предистражната постапка сѐ уште трае во економската полиција и сѐ уште нема обвинети лица, пишува бугарски „Трафикњуз“.
Уште тогаш стана јасна шемата во која компаниската сметка на Гарабетов ја исцедиле тројца мажи. На 26 октомври управителот на компанијата открил дека од неговата сметка без негова согласност биле префрлени 100.000 лева на четири други сметки. Еден од трансферите бил во Германија, два биле насочени на сметка на фирма во Шумен, а третиот бил на лична сметка на бизнисменот. Во рок од два дена економската полиција во соработка со полицијата во Шумен и Варна ги откри сторителите и организаторот.
Два дена подоцна како обвинети се приведени три лица – Стојан Јанев од Варна, Халил Курт и Крастју Маринов. Според првичните податоци, крадците успеале да го хакираат интернет-банкарството на бизнисменот и на тој начин да навлезат во неговата фирма.
Четири години подоцна, оштетениот бизнисмен успеал да си ги врати изгубените пари, со камата. Георги Гарабетов, преку неговиот адвокат Стојан Донков, поднесе тужба против неговата банка – Еуробанк Бугарија АД. Судењето пред неколку дена го разгледуваше и софискиот градски суд, кој одлучи да му биде вратена целата сума на Гарабетов заедно со каматата. Па така, бизнисменот ќе добие 130 илјади лева обесштетување. Случајот се води според Законот за платежни услуги и платежни системи и е поврзан со фактот дека банката не му осигурила на клиентот – Георги Гарабетов – обезбедување за неговите пари.
Новинар контактираше со адвокатот Донков, кој ја потврди одлуката на градскиот суд во Софија.
– Случајот е важен за мојот клиент – компанијата „Тракиски леб“ ООД на г. Георги Гарабетов. Тој доби судска одлука со која ќе биде обесштетен од неговата банка за загубата предизвикана од криминалот на хакерите. Тоа е затоа што законот за платежни услуги и платежни системи предвидува дека банката, како давател на платежни услуги, мора да ја почитува својата обврска да обезбеди недостапност на персонализираните безбедносни средства на платниот инструмент (ПИН-шифри и други или т.н. „клучеви“ за пристап и овластување на трансфери) за лица различни од корисникот на платежните услуги што има право да го користи платежниот инструмент. Докажавме дека банката не го применила бараниот доволно висок стандард на безбедност за дигитална комуникација. Судот ѝ наложи на банката да ги врати сите украдени пари од сметката на мојот клиент. Последователно, финансиската институција има можност да ги тужи сегашните обвинети за враќање на парите исплатени на мојот клиент.
Проблемот во овој случај е што повлекувањето на парите е во 2021 година. Вообичаено, обвинителството е попречено од недостиг од капацитет (компјутерско-техничкото вештачење од страна на експерти се врши исклучително бавно) итно да се справи со овие случаи и да ги изведе пред суд пред истекот на граѓанската застареност. Доколку се поднесе обвинение, жртвата може да поднесе граѓанска тужба против обвинетиот сторител за враќање на одземениот имот во согласност со чл. 84 од Законот за кривична постапка само на првото судско рочиште. Ако обвинението е поднесено повеќе од пет години по извршувањето на делото, тогаш жртвата ја губи можноста да ги осуди и сторителите на делото и банката да ѝ бидат вратени парите.
Сличен проблем поради застареноста ќе има и Еуробанк Бугарија АД, бидејќи тие ќе можат да поднесуваат регресни барања против сторителите на делото само доколку обвинителството успее да поднесе жалба пред да поминат пет години од делото.
Во пракса, кога иницијативата за водење стопански предмет и плаќање на трошоците на предметите ја презема оштетениот, тогаш сите стручни процени се случуваат релативно брзо – само за две-три години и тврдењата на оштетениот се докажуваат на суд. За споредба, во случајов за „Тракиски леб“ ООД, во истрагата во економската полиција во Пловдив, сè уште не се готови слични компјутерски технички вештачења.
Така, истрагата не може да се заврши и жртвата не може да добие судска одлука за обесштетување во кривичниот предмет. Приватно, како што беше направено во конкретниот случај, трошоците на мојот клиент за судскиот случај изнесуваат 15.000 лева, а тоа е сума што не може да си ја дозволи секој што настрадал од трошењето на нивната банкарска сметка од хакери. Со овој случај навреме го зачувавме интересот на клиентот.
Одделно, треба да се каже дека дури и ако жртвата е осудена бесплатно во кривичниот предмет, сторителите и обвинетите треба да ја обесштетат за делото што го сториле – често овие луѓе се т.н. „мулиња“, официјално се без имот и, на пример, невозможно е овие суми да се наплатат преку приватен извршител – коментира адвокатот Донков.
Во меѓувреме, медиумите не информираат дека во овој момент случајот е прекинат за да се идентификува обвинето лице. Покрај тоа, во текот на истрагата почина и еден од првично приведените, Крастју Маринов. Румен Стојчев е лицето што преку кривичното дело незаконски примило сума од 25.201евра на неговата сметка во Комерцбанк во Германија, но засега нема докази дека е обвинет.
