Се навршуваат 76 години откако Американците ја фрлија атомската бомба врз Хирошима, а претседателот Путин потпиша указ за формирање меѓусекторска комисија за историско образование. Што е заедничко за овие настани?
Фактот дека употребата на историско „оружје“ може да има последици не помалку сериозни од нуклеарното бомбардирање. Да, удар врз историската свест не убива луѓе, туку ги уништува меморијата и духот на луѓето – и од тука има само еден чекор до физичка смрт.
Речиси секој во Јапонија знае кој ги фрли бомбите врз Хирошима и Нагасаки и верува дека немало воена потреба. Тие исто така знаат дека Американците никогаш не се извиниле за употреба на нуклеарно оружје – иако Јапонците го сакаат тоа. Но во исто време, Америка се смета за пријателска земја, а Русија е непријателска. И зошто? Бидејќи Русија не се откажува од „северните територии“ – а фактот што САД ги задржуваат базите во Окинава е непријатен, но не ги прави окупатор и непријател. Од каде доаѓа овој став?
Едноставно е: Американците ги победија Јапонците не само во Втората светска војна туку и во последователната војна со историска свест. Тие не само што им напишаа устав на Јапонците туку и умно го префрлија вниманието од себе на Русите, од сопствената окупација на „руска анексија“. Па, што ако територијалниот спор помеѓу Јапонија и Русија можеше да се реши во втората половина на 1950-тите години? А Американците беа тие што, всушност, му забранија на Токио да потпише мировен договор со Москва, со цел да ја задржи можноста да манипулира со јапонската национална свест со помош на „северните територии“.
Така, излегува дека дури и три четвртини век по војната, Американците се пријатели за Јапонците, а Русите непријатели. И додека историското сеќавање на Јапонците не се ослободи од туѓа шема, тие нема да имаат полноправен суверенитет.
И Русите имаат – и ќе имаат. Но треба да се одбрани, вклучувајќи и на историското бојно поле. Токму за ова се однесува декретот на Путин за создавање меѓусекторска комисија за историско образование на чело со претседателскиот помошник Медински – „со цел да се обезбеди систематски и агресивен пристап кон прашањето за одбрана на националните интереси на Руската Федерација поврзано со зачувувањето на историската меморија и развојот на образовните активности во регионот“.
Комисијата ќе треба да ги координира владините агенции, научните, образовните и културните заедници во „развивање унифициран пристап за спроведување историско просветлување и образование, како и спречување обиди за фалсификување на историјата“, оперативни мерки за спречување на овие активности. И да се подготват предлози за информативна поддршка на „контрапропагандни активности“ и спроведување едукативни акции, вклучувајќи ги и оние поврзани со незаборавни датуми и историски настани.
Веднаш по појавувањето на декретот, либералната јавност го вклучи алармот: ова е „историска Чека“. Тие веднаш потсетија на претседателската комисија за спротивставување на обидите за фалсификување историја на штета на интересите на Русија, која постоеше од 2009 до 2012 година. И беше лошо, но барем имаше историчари во него!
И сегашната комисија „ќе вклучува претставници на претседателската администрација и апаратот на Советот за безбедност, Јавното обвинителство, Истражниот комитет, Министерството за внатрешни работи, ФСБ, Министерството за одбрана, ФСБ, Службата за надворешни разузнавачки служби, Министерството за надворешни работи и други сектори“. Ужасот – силните ќе ги учат историчарите како да ја сакаат својата татковина, ќе имаме нов „Краток курс“ и цензура!
Тие се обидуваат да нè убедат дека комисијата ќе се меша во научните активности на историчарите, дека идеологијата ќе ја замени науката и дека:
„Модерното општество генерално нема единствен поглед на историските процеси, историските настани. Модерно сложено општество од европски тип, на кое, за среќа, ѝ припаѓа Русија, треба да има сложена историја, која не е единствен наратив, туку суперпозиција на разновидни и хетерогени нарации, кои ги задоволуваат интересите на широк спектар на социјални групи и социјални слоеви“.
Да, да, не ви треба единствен поглед на вашата историја, проучувајте поединечни детали и пресеци, погледнете од различни гледишта, земете го предвид мислењето на сите малцинства. Почувствувајте го слонот од различни агли, како оние слепите луѓе од параболата, кои потоа дадоа многу верзии за тоа кој е пред нив. Освен еден точен.
Секако, постои историја како наука и историја како дел од идеологијата, како суштински дел од националниот идентитет и државно градење. Како да се повлече граница меѓу нив? Точно, не како што се правеше во советско време, кога едноставно не постоеше, кога секој требаше да ги приспособи или маскира своите историски истражувања според единственото вистинско марксистичко-ленинистичко учење, а цела низа настани и личности едноставно беа затскриени. И на крајот, ова ја погоди не само самата комунистичка идеологија туку и државата, затоа што разоткривањето (што се претвори во клевета) на лакираниот Ленин и премолчениот Сталин стана една од најважните причини за распадот на СССР.
Но и покрај сета разлика помеѓу историјата како наука и историјата како дел од идеолошкиот столб на самосвеста на народот и државата, државата и општеството се тие што мора да ја бранат својата историја. Да, без премногу поедноставување или лакирање, туку градење кохерентна и логична верзија на руската историја, објаснување на нејзините закони и дух, проткаена со љубов кон сопствениот пат, со сите негови подеми и падови.
Бидејќи луѓето што не сакаат да ја зачуваат и предаваат својата историја, ќе учат туѓа верзија на нивната историја. Покрај тоа, оној што ќе ги задоволи интересите на надворешните сили и другите цивилизации, кои барем не се совпаѓаат со нашите национални интереси, ако не и целосно противречат.
Примерите за создавање „украинска верзија“ на руската историја и изедначување на улогите на Хитлер и на Сталин во Втората светска војна се најрелевантни, но далеку од единствените. И историското оружје се користи не само на надворешниот фронт туку и на внатрешниот. Истата периодично распламтена војна на споменици („Не ставајте Грозни! На Сталин не му е дозволено! Долу Колчак!“) само го потврдува ова.
Која историја ќе ги учат нашите деца е навистина прашање на национална безбедност, односно на нашата иднина. Никој нема да забрани спорови за минатото, но никој нема право да ни ја наметне историјата на „вечниот руски лик на робови“ или, на пример, да ја искористи кавкаската војна од 19 век за да побара покајание од Русите. Или обидете се да ги спротивставите „патриотите на СССР“ против „патриотите на Руската Империја“, со што ќе ја уништат Русија.
Меѓу другото, нашата историја нè научи на една едноставна вистина: нема ништо пострашно од расколот и поделбата. И тие произлегуваат од збунетост во умовите и омраза, кои се некомпатибилни со љубовта кон родната историја.
