Се вели дека Британија е првата земја што ја напуштила ЕУ. Но тоа не е баш најточно. Алжир и Гренланд беа членки на претходникот на ЕУ, Европските заедници, како дел од нивните колонијални „татковини“, па на крајот го напуштија
Често се вели дека Британците први ја напуштиле Европската Унија и дека ЕУ, заради единственото искуство со интеграцијата, воопшто не е навикната да се справува со ваквиот распад. Ова, строго кажано, не е точно: Алжир и Гренланд го напуштија клубот долго пред да се појави брегзит. Двете станаа членки на Европските заедници (ЕЗ), претходникот на ЕУ, како дел од нивните колонијални „татковини“. Во 1962 година и 1985 година, тие ги напуштија заедниците.
Алжир е нетипичен случај. Првично, Брисел дури ѝ дозволи да го задржи статусот на земја-членка, како аутсајдер. Ова би било незамисливо денес. Подоцна, Европејците станаа построги и односите со Алжир се влошија.
Грензит, сепак, може да се спореди со брегзит затоа што отиде во спротивен правец: откако беше строг на почетокот, Брисел беше желен да ја интензивира соработката и да покаже поголема флексибилност подоцна. Излегувањето на Гренланд исто така покажува дека можеби Европа има повеќе искуство со распаѓање и дисфункционалност отколку што некои мислат.
Гренланд се приклучи на ЕЗ во 1973 година како покраина Данска и спротивно на неговата волја.
На данскиот референдум за членство во ЕУ, 70 проценти од жителите на Гренланд гласаа против влез во ЕУ. Гренланд можеби е најголемиот остров во светот (Австралија, која е поголема, се смета за „континент“), но со само 50.000 жители има мало влијание врз резултатот на данското гласање.
Приемот на Данска доведе до она што понекогаш се нарекува „Гренландска пролет“.
За многу жители на Гренланд, од кои 89 отсто се Инуити, ова беше пресвртна точка, момент да се дистанцираат од Данска и да развијат сопствен политички идентитет.
Во 1979 година, Гренланд стана независен под данската круна. Набрзо потоа, во 1982 година, островот организира сопствен референдум за „грензит“ и 52 отсто гласаа за напуштање на ЕЗ, бројка што е идентична со резултатот од гласањето за брегзит во 2016 година.
Во тоа време, Европа беше многу помалку интегрирана отколку што е сега. Но на Гренланѓаните никогаш не им се допадна контролата на Копенхаген врз нивните риболовни политики и уште помалку им се допадна кога Копенхаген му ја предаде контролата на Брисел. Ова значеше дека на европските рибари им беше дозволено да ловат риба во водите на Гренланд.
– Нашите климатски стандарди, култура, етничка припадност, социјална структура, економски и индустриски обрасци, инфраструктура и средства за живот се толку различни од оние во Европа што никогаш не можеме да бидеме еднакви на европските земји и региони – порачаа жителите на Гренланд.
Другите земји-членки беа зачудени. Дали беа следни Корзика и Сицилија? Тие не можеа да поверуваат дека некоја земја, и тоа сиромашна земја, повеќе не сака да му припаѓа на клубот. Покрај тоа, Франција и Италија почнаа да се грижат дека заминувањето на Гренланд може да им даде идеја на Корзика и на Сицилија.
Гренландскиот преговарач Ларс Вестербирк подоцна рече дека по референдумот поминал многу време не во преговори, туку главно во обидот да се убедат Европејците дека „секако дека може да се замине зашто ЕУ не е затвор“.
Еден ден премиерот на Гренланд, Џонатан Моцфелд, имаше состанок со висок државен функционер во Рим. Италија не сакаше ниту да го признае резултатот од референдумот и дискусијата не водеше никаде. Во еден момент премиерот му рече на Италијанецот дека повеќе немал време зашто морал да оди да го види папата. Тој си замина и отиде во Ватикан. Италија тогаш сфати дека излегувањето на Гренланд е неизбежно.
Поради сите овие тешкотии, преговорите траеја речиси три години. Конечниот резултат беше дека Гренланд стана европска „прекуморска територија“. Тој е надвор од внатрешниот пазар и царинската унија, но, исто како и другите европски земји што не се членки, како Норвешка или Швајцарија, следи многу европски правила и регулативи дури и ако не може да одлучува за нив.
Во меѓувреме, ЕУ ги задржа своите права за риболов во водите на Гренланд, во замена за европски субвенции. Всушност, европските рибари фаќаат многу малку риба во тие води. Но поради геополитичката важност на Гренланд, ЕУ секогаш продолжува да плаќа за она што е познато во Брисел како „риба од хартија“. Помеѓу 2014 и 2020 година, Гренланд доби 217 милиони евра од Европската Унија.
Очигледно, Гренланд нема исто значење за ЕУ како Велика Британија. Според Вестербирк, преговарач на Гренланд, ЕУ е далеку подобро подготвена сега отколку тогаш. Но може да има и некои паралели. Британците сакаат да задржат што повеќе права, без обврски. Но како Гренланѓаните, кои исто така се обидоа да избираат што ќе прифатат, тие ќе мора да сфатат „дека предностите на членството се за членовите, а не за оние што се однадвор“.
Од 1985 година, ЕУ значително се прошири.
Денес, соработката со Гренланд е многу поголема од кога било и се проширува во образованието, социјалните работи, домувањето, животната средина и многу други области. Во моментот Гренланд се обидува да ја натера Европа да стане поактивна во битката со Кина, Русија и Америка за хегемонија на Арктикот. Некои жители на Гренланд сега сакаат повторно да се приклучат кон ЕУ, повторно за да ја одбележат нејзината независност од Данска.
Јасно е дека острата линија на поделба што понекогаш ја прават политичарите помеѓу европската интеграција и целосниот суверенитет, воопшто не постои.
Ова го гледаме со брегзит, исто како што го видовме и со грензит. Тоа е логично. Земјите се толку зависни во денешно време што „излезот“ може да биде само за идна соработка, но во некоја друга форма. Затоа Британците и Европејците ќе продолжат да преговараат дури и во случај на договор без договор – доколку е потребно и по 1 јануари 2021 година.
