„Соседната соба“ е повеќе од филм за смртта – тоа е филм за изборот, за достоинството, за љубовта што трае и во најтешките мигови. Алмодовар создаде дело што не е спектакуларно по форма, туку по својата тишина и длабочина. Тоа е филм што не вреска, туку шепоти, но токму со тој шепот остава најдлабоки траги.
Во него режисерот ни подари интимна симфонија во која секој кадар, секоја пауза и секоја нота зборуваат за она што сите луѓе го делат – стравот од крајот и надежта дека нема да бидеме сами кога ќе дојде. И токму затоа „Соседната соба“ е повеќе од филм: тоа е разговор што продолжува и откако ќе се исклучат светлата во киното
Рецензија на ланскиот освојувач на „златен лав“
Во овој број на „Кинонома“, кој е во знакот на Венецијански филмски фестивал, се потсетуваме на минатогодишниот освојувач на „златниот лав“. Триумфот на Педро Алмодовар во Венеција со филмот „Соседната соба“ не беше само уште една награда за неговата богата филмографија туку и доказ дека неговиот визуелен и наративен јазик има универзална сила.
Кога на ланскиот Венециски филмски фестивал жирито го прогласи овој филм за победник, аплаузот не беше само за филмот туку и за кариерата на Педро Алмодовар. Со „златниот лав“ во рацете, режисерот што во целата своја кариера го обликува европското кино конечно доби го признанието што долго му одбегнуваше. Победата во Венеција не е само уште една награда во неговата колекција туку и симболично признание за еден автор што во секој филм се обидува да ја истражи интимата на човечкото битие, било преку ексцентрични приказни, било преку минималистички драми.
Контекст и инспирација
Освојувањето на „златниот лав“ не е само признание за филмот туку и симболичен врв на неговото уметничко патување – режисер што по четири децении создавање на шпански јазик, конечно се врти кон англискиот и успева да ја задржи својата автентичност. Наместо спектакуларни ефекти и брз наратив, Алмодовар нуди медитација за животот и смртта, за интимните разговори и за непоколебливата врска меѓу две жени, прикажана со редок баланс меѓу префинетост и емоционална голотија.
Заплет и наративна структура
Трогателната драма, базирана на романот „Низ што поминуваш“ на Сигрид Нуњез, ја следи приказната на Марта (Тилда Свинтон), поранешна воена новинарка, која се соочува со терминална болест и одлучува да ја прифати евтаназијата како свој последен избор. Нејзината стара пријателка Ингрид (Џулијан Мур), писателка што некогаш ја инспирирала, ја придружува во тие последни денови, носејќи тешка одлука – да биде во „собата до неа“ и со самото тоа да ја потврди силата на пријателството што ги надминува стравот и конечноста. Оваа едноставна, но длабоко човечка поставеност му овозможува на Алмодовар да ја изгради својата најинтимна и можеби најболна кинематографска приказна досега.
Нарацијата е речиси камерна: повеќето сцени се сведени на разговори, тивки паузи и ретроспективи. Но токму во оваа едноставност се крие силата на филмот – тој е како театар во кој секој збор, секој поглед и секое молчење имаат тежина.
Изведбите – дуел на величини и еден од најсилните женски парови во поновата филмска историја
Свинтон и Мур создаваат актерски дијалог што може да се нарече антологиски. Свинтон, со својата позната смиреност и студена елеганција, ја обликува Мартa како жена што смртта ја прифаќа не како непријател, туку како неизбежна гостинка. Нејзиното лице е тивко, но секоја линија на телото зборува за долг пат кон прифаќање.
Мур, напротив, е олицетворение на емоционалната бурa – таа е сочувствителна, кревка и во постојан обид да ја разбере тежината на пријателскиот завет што го прифаќа. Ингрид е лик што во својата ранливост ја открива силата на љубовта и лојалноста. Динамиката меѓу двете актерки ја носи целата тежина на филмот и тие се еден од најсилните женски парови во поновата филмска историја.
Визуелниот јазик на Алмодовар
Она што веднаш се препознава е фактот дека ова е филм на Алмодовар. Палетата на бои е внимателно осмислена: зелената како симбол на животот што згаснува, црвената како знак на страст и болка, сината како метафора на тишината и смиреноста. Секој кадар изгледа како уметничка слика, но не за да фасцинира визуелно, туку за да ја нагласи емоционалната состојба на ликовите.
Просторот е ограничен – често само куќа, соба или градина – но режисерот од таа ограниченост создава раскош. Камерата останува неподвижна, дозволувајќи му на гледачот да ги почувствува најситните движења и паузи. Наместо да ја намали динамиката, статичноста ја зголемува драматичната напнатост.
Музика и звук
Алберто Иглесијас, долгогодишниот соработник на Алмодовар, повторно создава партитура што се вклопува како тивка сенка. Неговата музика е ненаметлива, но присутна, создавајќи чувство на смирена тага. Некои критичари ја нарекоа „саундтрак на збогувањето“ – тивка но моќна придружба што го прави заминувањето помалку страшно и повеќе возвишено.
Прием и критики
Критичарите беа поделени, но и најострите согледувачи не можеа да го игнорираат значењето на овој филм. Американските медиуми го нарекоа „тивок, но потресен медитативен филм“, додека британските критикуваа дека е „стилски совршен, но емотивно воздржан“. Она што е неоспорно е дека „Соседната соба“ предизвикува размислувања: за евтаназијата, за смртта како дел од животот, за пријателството како последна утеха.
Награди и признанија
Освен „златниот лав“, филмот собра и награди за сценарио, фотографија и музика на шпанските награди „гоја“, а згора на тоа доби и европски и интернационални номинации. Но најголемата победа е тоа што успеа да ја надмине јазичната и културната бариера – Алмодовар на англиски јазик останува Алмодовар, верен на себе и на својата уметност.
Уште едно признание за овој филм е фактот што и по една година од неговото прикажување, за овој филм сѐ уште се зборува. Неговата безвременска тема е извор на бескрајни полемики, разговори и дијалози. Што по смртта? Алмодовар смело ја отвора вратата низ која се гледаат појасни силуети.
Заклучок
„Соседната соба“ е повеќе од филм за смртта – тоа е филм за изборот, за достоинството, за љубовта што трае и во најтешките мигови. Алмодовар создаде дело што не е спектакуларно по форма, туку по својата тишина и длабочина. Тоа е филм што не вреска, туку шепоти, но токму со тој шепот остава најдлабоки траги.
Со овој проект, режисерот ни подари интимна симфонија во која секој кадар, секоја пауза и секоја нота зборуваат за она што сите луѓе го делат – стравот од крајот и надежта дека нема да бидеме сами кога ќе дојде. И токму затоа „Соседната соба“ е повеќе од филм: тоа е разговор што продолжува и откако ќе се исклучат светлата во киното.
