Од творештвото за деца на писателот и уметник Владо Јаневски
Студеното есенско утро ѝ ја стресе кревката снага на Весна. И покрај студот, таа почувствува бран внатрешна топлина од помислата дека најпосле ѝ успеа она што неколку месеци се обидуваше да го заврши – ѝ подготвуваше изненадување на Анета, драгата пријателка од детството. Анета за нецел час требаше да слета во Скопје, преку Виена доаѓаше од далечната Австралија. Весна веќе беше на аеродромот, ја чекаше. За време на разорниот скопски земјотрес во 1963., родителите на Анета имаа трагичен крај. Седумгодишната Анета преживеа и по таа страшна ноќ беше згрижена од блиски пријатели на нејзините родители. Приближно тогаш Весна се запозна со Анета. Живееја куќа до куќа и беа неразделни врснички сè додека еден ден Анета не замина за Австралија кај некои нејзини роднини – таму и остана. Оттогаш само се допишуваа. Последниот пат Весна ѝ напиша на Анета дека ќе ја чека нешто неочекувано ако се реши повторно да го посети Скопје. Анета најпосле се согласи да дојде. Весна едвај чекаше да ја види реакцијата на Анета кога ќе ѝ го покаже изненадувањето. За кратко ги затвори очите додека седеше во чекалницата на аеродромот и ја виде Анета онака како што ја имаше запаметено: љубопитно девојче со бујна фантазија.
Весна, ќе ти ја откријам една моја тајна, еднаш ѝ рече Анета. Раскажувај, многу сакам тајни, ја замоли Весна. Анета тогаш почна да раскажува: Многу се плашев да спијам во темно. Бев сигурна дека под мојот кревет се крие чудовиште. Понекогаш го слушав и се молев да не ме изеде, ако е гладно нека оди во кујната, таму сигурно има доволно храна и за чудовишта, така си мислев. Еден ден си реков: Анета, мора да побараш помош и побарав, од мама. Таа не можеше да ми помогне, се плашеше и од најмало глувче, се качуваше на стол кога ќе видеше некое. Јас не се плашев од глувчиња, но од чудовишта ми се тресеа нозете. Си реков, подобро да му кажам на тато. Тој од ништо не се плашеше. Ми рече дека најбрзо ќе престанам да се плашам ако научам да свиркам со уста секогаш кога ми е страв. Дотогаш бев научила да си ги врзувам чевлите, дури и да читам и пишувам, но никако не ми успеваше да свиркам, од стравот ми се сушеа усните. Наместо да свиркам, можев само безгласно да дувам со устата, а доаѓаа ноќта и чудовиштето. Лежев исплашена во креветот и го слушнав во темнината, ми шепна во уво да не ги отворам очите. Тоа беше повеќе шушкање одошто шепотење.
„Молам?“, успеав да пуштам глас.
„Не моли, туку речи хокус-покус-локус!“, чудовиштето шушкаше нервозно.
„Добро, еве, веднаш, само да останам жива“, го послушав и реков: „Хокус-покус-локус!“ Чекав, но ништо не се случуваше, само се тресев од страв.
Одеднаш, чудовиштето не само што шушкаше туку и се затуфка и рече: „Не, не беше локус. Се збунив! Мислам дека беше бокус…“
Иако бев толку исплашена, сепак го отворив едното око. На работ од мојот кревет седеше глинено човече, како излезено од една од приказните на дедо ми Марко – тој ми раскажуваше дека некојси негов пријател Коле, писател од Прилеп, имал средба со многу слично суштество. „Па, вие не сте чудовиште!“ реков со олеснување и не можев да се изначудам од она што го гледав пред себе.
Глиненото човече се разлути. „Еј, ти! Ти реков: не отворај ги очите!“
„Извинете“, реков и се претставив. „Јас сум Анета. Сакам да ви кажам дека ми олесни што не сте чудовиште и што нема да бидам изедена. Кој сте вие и дали случајно сте од Прилеп?“
„Јас сум волшебникот Шуш Буш!“, се претстави глиненото човече и додаде: „Не сум од Прилеп, но таму изучив за волшебник.“
Се вчудовидов. „Вие, волшебник? Се чудам како воопшто можете да зборувате, нели сте направен од глина?“
„Глина, да, но во човечки облик и со плочка во устата на која е запишано божјото тајно име. Тоа прави голема разлика, ми дава моќ да се движам и да зборувам“, рече глиненото човече и строго додаде: „Но, доста беше за мене! Да продолжиме кај што застанавме. Пробај да речеш хокус-покус-мокус!“
„Сигурен сте дека не беше бокус?“, го погледнав прашално и се насмевнав.
Шуш се намурти. „Ти ми се потсмеваш? Се сомневаш во моите способности како волшебник?“
„Напротив, вие сте одличен волшебник, господине Шуш“, го убедував.
Шуш се намурти уште повеќе. „Како мислиш одличен, уште никакво волшепство не сум направил!“
„Направивте. Еве, веќе не се плашам!“ реков израдувано.
Шуш тогаш ме погледна збунето. „Се радуваш? Ама какво девојче си ти? Ништо не те разбирам! Тотално ме збрка! Ќе мора да се вратам во темницата и уште еднаш да ги проверам волшебните зборови, сигурно некаде сум згрешил. Сигурно…!“
Веројатно веднаш потоа сум заспала пред да речам што било – раскажуваше Анета – утредента кога се разбудив се сетив на волшебникот Шуш Буш. „Зарем сум сонувала?“, си реков и проверив под креветот. А таму, на мое големо изненадување, најдов порака. „Уште ја чувам, еве ја, пораката од господинот Шуш“, Анета ѝ покажа ливче хартија на љубопитната Весна и ја прочита пораката наглас: „Ако сакаш повторно да се појавам, тогаш само свирни со устата и изговори ги волшебните зборови: хокус-покус-фокус“.
„Анета, и јас се плашам од чудовишта. Можеби и јас ќе треба да го повикам Шуш“, ѝ се довери Весна и проба да свирне со устата.
Анета забележа дека и Весна имаше проблем со свиркањето. „Најпрвин ќе треба заедно да научиме како да свиркаме“, ѝ рече таа. Потоа двете почнаа да дуваат, но не им успеваше да свирнат бидејќи при секој обид почнуваа да се смеат.
Додека седеше во чекалницата на аеродромот, Весна толку се беше занела во тој момент од заедничкото детство што не ја слушна најавата дека авионот од Виена веќе се спуштил. Анета се прикраде на прсти кога забележа дека нејзината пријателка беше задремала чекајќи ја и ѝ свирна. Насмевката што веднаш се појави на лицето на Весна беше најдобар знак дека таа сè уште беше истото она девојче со кое Анета пред толку години се дружеше секој ден. Пред да ѝ посака добредојде на нејзината Анета, Весна ги собра усните и најпосле и неа ѝ успеа да свирне. Потоа двете се прегрнаа.
„Што се случи со изненадувањето?“, Анета љубопитно ја погледна Весна.
Остана подзината кога нејзината пријателка од чантата извади илустрирана книга за деца насловена „Страв од чудовишта“. На корицата беше претставена малечката Анета, онака како што ја беше запаметила Весна, исплашена од она што се криеше во темнината под нејзиниот кревет.
„Приказната е инспирирана од твоето раскажување и од нашето дружење“, ѝ рече Весна подавајќи ѝ ја книгата.
На Анета ѝ се открадна солза кога на првата страница ја прочита посветата: „На мојата Анета и на сите деца што го победиле стравот со нивната насмевка и со палавоста исполнета со ведрина и љубов“.
За авторот
Владо Јаневски е писател и сликар. Роден е во Македонија, каде што завршил високо образование. Од 1989 година живее во Сиднеј, Австралија. Член е на Друштвото на писателите на Македонија. Објавени романи: „Смртта не е крај“ (2022), „Мртвите знаат најдобро“ (2020), „Чудо зад аголот“ (2020), „Под друга капа“ (2019), „Made in Jabana“ (2004), збирка раскази „Нема враќање“ (1985). Илустрирани книги за деца: „Палавковците Влатко и Емче“ (2023) и „Змејови и луѓе“, (2023). Застапен е и во книгата современи бајки „Детелинки-белинки“ (2022), како и во антологиите „Современи кратки книжевни форми“ (2022), „Современи авторски бајки“ (2021) и „Песни за Скопје“ (2021). Добитник е на наградата за најдобро сценарио за долгометражен игран филм на меѓународниот фестивал на филмски сценарија „Скрипт фест“ и на наградата „Пегаз“ за најдобар необјавен роман на годината. Повеќепати бил наградуван на конкурсите за бајки на „Арс ламина“ и на раскази на „Студентски збор“ и на „Нова Македонија“. Застапен е и со наградувани раскази во книгите „Електролит 2006“ и „Електролит 2007“ и во списанијата за литература „Маргина“, „Книжевни елементи“, „Балкански книжевен гласник“, „Современост“ и „Стремеж“. Автор е на текстот и на цртежот на „Палавковците Влатко и Емче“, редовниот прилог во „Колибри“. Се занимава и со сликарство, изложувал во Сиднеј и на интернет. Неговите слики се дел од приватни колекции во повеќе земји во светот. Објавувал карикатури и во познатиот австралиски магазин „Булетин вит њузвик“. Ангажиран е како уредник за книжевно и ликовно творештво во магазинот „Везилка“, каде што претставува македонски автори што живеат надвор од Македонија.
