Договорот објавен во неделата од американскиот претседател Доналд Трамп и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, предизвика критики и од левицата и од десницата, вклучувајќи го и премиерот Франсоа Бајру. Сепак, француската влада сега не е подготвена да го доведе во прашање, бидејќи петтата Република со Макрон сега е во тежок колапс
Францускиот премиер го осудува договорот помеѓу ЕУ и САД за царините
Од устата на францускиот премиер Франсоа Бајру, зборот покорност одекнува многу силно. Во романот од 2015 година со истиот наслов, Мишел Уелбек го замислил „стариот политичар од Берн“ како станува премиер на земја под исламско влијание. Десет години подоцна, центристот, кој навистина стигна до Матињон (седиштето на премиерот), го употребил токму терминот што тогаш го навредил и го искористил за да го осуди договорот постигнат во неделата меѓу Соединетите Американски Држави и Европската Унија.
– Темен ден е кога сојуз на слободни народи, собрани да ги потврдат своите вредности и да ги бранат своите интереси, решава да се покори – напиша премиерот на Франција на социјалната мрежа Икс.
Фон дер Лајен обвинета за предавство (на нејзината мисија)
Со оваа анатема, Франсоа Бајру прави политички чекор настрана. Член на Европскиот парламент од 1999 до 2002 година, а сè уште претседател на Европската демократска партија, која ја коосноваше, премиерот е обично меѓу најжестоките бранители на Европската Унија. Одеднаш, тој ја обвинува водечката фигура Урсула фон дер Лајен, претседателка на Европската комисија, дека ја предала својата мисија со тоа што се согласила на ненадејниот данок од 15 отсто на европските производи извезени во Соединетите Американски Држави, без да го казни американскиот увоз во Европа.
– Франсоа Бајру зборува, но нема контрола врз ова прашање. Тој многу добро знае дека меѓународната политика на Франција е повеќе одредена во Елисејската палата отколку во Матињон и дека, згора на тоа, мерките на Унијата за надворешна трговија се исклучива одговорност на комисијата, а не на земјите членки. Неговата порака е првенствено за внатрешната политика. Тоа е сигнал испратен до Емануел Макрон, политичките партии и гласачите, особено до оние што го поддржуваат суверенизмот – анализира Силвен Кан, професор и специјалист за европски прашања, во париски „Ле монд“.
Бура од негодувања во Франција
Со одбивањето да поддржи таков договор, премиерот им покажува на сите дека знае како да се дистанцира од Брисел, во име на супериорна визија за Европа. Така, тој е во согласност речиси со сите француски политички лидери. Постигнатиот договор во шкотското игралиште за голф предизвика бура од протести во Франција. „Политичко, економско и морално фијаско“ за Марин Ле Пен, „трговско предавање“ во очите на Џордан Бардела, претседател на Националниот собир, иако крајно десничарската партија долго време го поддржува Доналд Трамп.
– Тоа не е договор, тоа е изнуда – го осуди Лоран Вокиез, претседател на пратеничката група на републиканците.
Критиките доаѓаат и од левицата.
– Овој губитнички договор со Трамп е производ на очајна политичка и морална слабост – наведе Рафаел Глуксман, европратеник (Јавен плоштад), на Икс.
Тој изрази жалење што комисијата толку брзо му попушти на Доналд Трамп, претпочитајќи да ја ограничи штетата наместо да се соочи со рамнотежата на моќта.
– Франција мора да ја отфрли оваа капитулација – увери Мануел Бомпард, координатор на „Непокорна Франција“.
Сепак, со отфрлање на наводното „подведување“ на Европа, Франсоа Бајру не доби едногласна поддршка.
– Францускиот премиер не се жали само на Икс. Тој зазема ставови, ги брани нашите интереси и ја организира конфронтацијата со Урсула фон дер Лајен во рамките на Европската Унија – реагираше Оливие Форе во име на Социјалистичката партија..
Истиот тон се забележува и од неговиот колега заменик-претседател Франсоа Рафин: „Господине Бајру, вие не сте влијателен човек. Вие сте шеф на владата. Интервенирајте, отфрлете го овој договор!“
Непријатна ситуација за француската извршна власт
Всушност, извршната власт донекаде се наоѓа во непријатна ситуација.
– Премиерот не може да се однесува како штотуку да го открил договорот. Во овој тип европски преговори, Матињон и Елисејската палата се во тек со донесувањето одлуки – забележува Силвен Кан.
Додека го критикуваа проектот што се смета за „неурамнотежен“, неколку министри ги истакнаа и позитивните точки што ги претставува според нив: „привремена стабилност“ за компаниите загрозени од ескалација на царинските давачки, ослободување од „клучните сектори за француската економија“, како што се аеронаутиката и алкохолните пијалаци, и одржување на европските регулативи „за прашања како што се дигиталната технологија и здравството“.
Договорот има „доблест што постои“ и што става „крај на штетната економска неизвесност, особено штетна за инвестициите“, резимираше Лоран Сен Мартен министерот за надворешна трговија, кој е цврсто наклонет кон Макрон.
Надвор од проблематичниот став, според него, нема прашање за отфрлање на договорот постигнат во неделата.
– Тоа е лош договор, но најмалку лошо решение – тврди министерот за економија Ерик Ломбард во интервју за „Либерасион“.
Иако се планираат нови преговори за разјаснување на условите на договорот и можеби негово подобрување, клучот сега е да се зајакнат конкурентноста на европската економија и да се диверзифицираат нејзините пазари надвор од Стариот Континент, тврди владата. Накратко, станува збор за преминување во следната фаза, по месеци конфузија и грижи. Откако ќе добие таква „почест“, „илузорно е да се верува дека Доналд Трамп таму ќе ги запре своите барања за Европа, чиј суверенитет го презира“, предвидува поранешниот премиер Доминик де Вилпен. И покрај договорот потпишан во Шкотска, трговската војна можеби не е завршена, заклучува париски „Ле монд“.
Тони Гламчевски, наш постојан дописник од Франција
