Британските универзитети станаа сигурни места за антисемитизмот и радикализмот, опасни сигнали има и во Македонија

ИНТЕРВЈУ СО Д-Р АМИРА ХАЛПЕРИН, ИЗРАЕЛСКА ПРОФЕСОРКА И НАУЧНА ИСТРАЖУВАЧКА ВО ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО

• Д-р Амира Халперин е доцентка, соработничка во Британско-израелскиот центар за комуникации и истражувања (БИКОМ). Таа е заменик-уредничка на списанието „Фатом“ на БИКОМ. Во нејзината богата академска биографија се наведува дека е медиумска експертка на форумот Двора (жени во надворешната политика и националната безбедност).
  Таа работела во Велика Британија, Канада, Кина и Израел, како новинарка и како научничка. Неодамна таа престојуваше во Македонија на покана на парламентарната македонско-израелска група за соработка, каде што одржа предавање за антисемитизмот на британските универзитети. Дали е тоа нов феномен? Како се разгорува и кој го поттикнува и финансира? Што значи во суштина антисемитизам во новото време и како дејствуваат пропалестинските групи во Европа и во САД? Има ли радикализам на македонските универзитети?

Првпат сте во Македонија, зошто сте тука?
– Од 7 октомври 2023 година (масакрот во Израел од страна на Хамас, н.з.) одам на многу места, како и сега во Македонија, и зборувам за искуството со антисемитизмот. Имав говор во Собранието и задоволство да ги претставам моето разбирање, истражување, искуство. Причината зошто сум овде е да им се обратам на луѓе што не се Евреи и да се постигнат политики со цел да се направата измени, зашто, според мене, промените доаѓаат од политиките, на политичко ниво, не можеме да ги смениме терористичките организации.

Каква беше реакцијата кај парламентарците, што посебно ги интересираше?
– Неколкумина ми рекоа дека тие разбираат за што зборувам затоа што некои биле на Блискиот Исток. Секако, и за прашањето за да се разбере вистинскиот опсег и проблемот на пропалестинското движење и како вистински да се соочиме со проблемот на тероризмот. Кога зборуваме за антисемитизам, како што јас истакнувам, всушност станува збор за вистинска закана, што е опасно. Тие сметаат дека постои закана и за Балканот, што значи ја знаат реалноста и на вашиот регион и на Блискиот Исток. Џихадистичките групи се глобални.

Вие сте позната и гласна професорка за ова прашање. Антисемитизмот не е нов феномен, тој има корени уште од античко време до ден-денес. Како да ги препознаеме новите лица на антисемитизмот?
– На прашањето за тероризмот почнав да работам уште во 2003 година, токму во време кога имаше терористички напад од двајца британски бомбаши-самоубијци во Тел Авив. Направив еден филм како студентка за бомбашите самоубијци и почнав да работам на „Панорама“ на Би-би-си и тогаш видов што значи антисемитизмот. Првин затоа што работев за Би-би-си, а тогаш некои мои блиски со чудење ми рекоа како една Израелка може да работи за Би-би-си, која е антисемитска куќа. Потоа продолжив со мојата докторска дисертација, кога интервјуирав Палестинци и луѓе што не се Израелци или муслимани ми рекоа дека тоа е како да ги интервјуира некој нацист. Тогаш видов голем антисемитизам меѓу палестинските студенти, особена омраза меѓу членовите на Хамас, тие не признаваат израелска држава. Сега Би-би-си минува низ тежок период, некои беа избркани од работа, но кога јас работев ја искористив можноста да ја истражувам приказната за Хамас, поточно за текот на парите за терористите во ОК, САД и Израел.

Сакате да кажете дека антисемитизмот не е нешто тајно, туку нешто за што отворено се зборувало и се чувствувало во еден моќен медиумски сервис каков што е Би-би-си?
– Да, да, тоа е новиот аспект. Дека тоа не се крие, сѐ е отворено.

Дали е тоа идеолошко приклонување на Би-би-си или можеби парите зборуваат?
– Би рекла и едното и другото. Би-би-си по претходниот конфликт меѓу Израел и Палестинците назначија уредник за Блискиот Исток што требаше да одреди терминологија. Еден од главните проблеми за Би-би-си беше токму терминологијата, кога беа обвинети за антисемитизам и повремено зборуваа за борци за слобода, а не за терористи. Причината е и пари и идеолошка, за да се почитуваат сите консументи, односно дека тие не можат да зборуваат за терористи ако за тоа нема докази. А главниот проблем е што владата во Газа е предводена од Хамас, и тоа демократски избрана влада, па Би-би-си треба да ги користи вистинските термини. Како експерт за медиуми, ќе ви дадам друг пример. Кога работев во Канада, на Универзитетот „Колумбија“ имаше група студенти бегалци од Сирија. Тогаш за канадската влада работев на проект за интеграција на бегалците во канадското општество со користење технологија. Едно нешто за што зборувавме беше дека тие сириски студенти и други бегалци сметаа дека медиумите не ги претставуваат позитивно. Едно деветгодишно девојче од Сирија беше предмет на малтретирање во училиште, а потоа тоа се самоуби. Насловите наредниот бев дека сириско бегалче се самоуби. Моите студенти ми рекоа дека медиумите не ги користат вистинските зборови, терминологијата. Како и во Канада, а и поради проблемот со миграцијата, и Би-би-си треба да биде внимателен со термините. Исто така проблем е и употреба или злоупотреба на фотографии од Газа што се необјективни и се злоупотребуваат…

Да, имаше и тврдења дека е проблем што на новинарите не им се дозволува да влезат во Газа, а кога влегоа, како на пример Би-би-си, тие под Eвропската болница во Кан Јунис ги открија тунелите на Хамас…
– Точно.

За многумина беше шокантно што се откри дека голем број универзитети на Западот, особено во ОК, станале всушност сигурни скривалишта за Хамас и радикални Палестинци и исламисти. Универзитетите треба да бидат места отворени за наука и мир, не за негативни изми и омраза. За жал, токму вие лично ги доживеавте притисоците на тие радикални организации.
– По 7 октомври работев како асистентка на еден голем универзитет во Мидленд и тогаш бев поканета како гостинка да одржам предавање и поканив еден муслиман и еден Евреин за да зборуваат за Блискиот Исток. Еден студент, Британец, рече дека болницата „Харири“ (Либан) била бомбардирана, што подоцна се докажа дека не било точно. Еден од предавачите рече дека тоа е точно зашто Би-би-си го јавил тоа. Друг студент ми покажа постери од протест на демонстрации организирани од една многу радикална организација на Палестинска акција што во ОК е забранета. Ова е доказ како проблемот на известувањето на Би-би-си влијае на реалноста на кампусите и на другите луѓе. Но ако ние ги учиме студентите дека треба да се следат повеќе медиуми, тоа обичните луѓе не го прават. Затоа и мене ми велат дека Израел убива бебиња и ми се закануваат.
Зошто се случува ова на кампусите? Ова не почна по 7 октомври, туку многу порано со ИСИС, за ова имаме докази. Меѓу 2009 и 2014 имаше случаи како Џихади Џон и други терористи што беа студенти. Во тоа време британската влада заради радикализацијата на кампусите разви превентивна антитерористичка програма за кампусите. Проблем е што таа не се применуваше и имаше сѐ поголема соработка на универзитетите од Европа и САД со тие во Газа. Денес е тоа случај со програмата Еразмус, во чии рамки 80 универзитети во Европа имаат соработка со Универзитетот „Бирзет“.

Така ли ги радикализираат студентите?
– Точно така, а од 7 октомври тоа е само засилено. Зошто? Во моментов изработувам студија за британската влада. По тој 7 октомври сите директори на универзитетите испратија писма, добив и јас, а во него пишува дека се поддржуваат сите студенти и персоналот зафатени со конфликтот во Газа без разлика дали се Евреи или муслимани, дали станува збор за исламофобија или антисемитизам. Тоа го направија слично и универзитетите во Оксфорд и во Кембриџ. Јас кога го добив писмото бев единствена професорка Еврејка на Универзитетот во Ковентри..

Имаше физички напад врз вас?
– Имаше едно врескање кон мене, закана од студент на предавање, ми извикуваше радикалистички зборови, но физички не ме допре, само вербално.

За жал, универзитети станаа место каде што се создаваат терористички ќелии, места каде што се создаваат домашни терористи, а не донесени од надвор. Имате ли податоци како се финансираат тие, кој е текот на парите?
– Имам податоци, тие добиваат од терористички организации. Многу универзитети, не формално, професори и студенти што работат на академски програми со универзитети од Газа и од Западниот Брег се финансирани од терористи, а многу пари се дојдени и од Катар. Сега како главен проблем е тоа што британското Министерство за внатрешни работи одобри на брза линија на палестинските студенти да им се даваат визи, со аргумент дека тие доаѓаат од воена зона. Токму поради тоа студентите од Газа, во соработка со терористички организации, сега протестираат што им се бара биометриска проверка, без што не можат да го завршат процесот. Многу професори сега потпишаа петиција британската влада да ги запре тие проверки. Јас видов со свои очи како од студентите што доаѓаат од Газа се финансирани од Хамас и од Катар. Така тие доаѓаат во Обединетото Кралство и сега гледаме што се случува на кампусите, повикуваат на глорификација на тероризмот, повикуваат на џихад, тие ја презедоа на пример зградата во Бирмингем…

Да, една група влезе и во воена база, каде што направи штета…
– Направија штета и на фабриката „Елбит“… Универзитетите секогаш биле места каде што имало протести и политички активизам. По 7 октомври кампусите работат со терористички организации. Хамас дејствува во Европа, има свои ќелии, врски со Газа и со Западниот Брег. Пред неколку години Хамас беше прогласен за терористичка организација. Но потоа решија да го означат Хамас за политичка и воена организација. По 7 октомври, Муса Абу Марзук, член на Хамас, му даде инструкции на правникот Фахадан Сари, британски Палестинец, да го тргне Хамас од листата на терористички организации. Процесот е во тек.

Алармантни и загрижувачки случувања во Македонија

Во овој процес се активни и 18 британски универзитети.
– Да, затоа што тие се многу добро таргетирани, таму се студентите, а професорите не го спречуваат тоа. Во исто време палестинските студенти се противат и на програмата за превенција, за која претходно зборував. Многу студенти беа уапсени за тероризам, а потоа беа ослободени затоа што тие само читале книги за тероризам, ништо друго не направиле. Некои подоцна станаа вистински терористи.

Дали ова треба да биде и порака до македонските универзитети за оваа опасност од радикализација, затоа што и тие со во програмата Еразмус?
– Со сигурност можам да ви кажам дека во Македонија, меѓу пропалестинските студенти, дејствуваат со истите тактики. Не можам докрај прецизно да кажам до каде е тоа стигнато, но секако дека имаме нешто што е на својот почеток, кое е загрижувачко, алармантно и опасно.

Вие сте експертка за медиуми и предавате за тоа како палестинските медиуми ги користат новите дигитални платформи. Колку тие успеваат да допрат до дијаспората?
– Тоа беше мојата докторска дисертација кога интервјуирав стотина члена на Хамас во ОК. Со секого разговарав посебно лице в лице, кај нив дома или во џамија, никогаш на универзитет. Беше тешко и ризично, но сакав да постигнам добри резултати. Сакав да видам во нивните компјутери што и како го прават тоа. Затоа научив и арапски. Важното нешто е што кога Хамас почна да ги користи новите технологии за политичка глобализација, тие развија софистицирана мрежа од стотици сајтови, блогови, кои ја информираат јавноста на осум јазици. Тие зборуваат за нивната политичка активност. На прва, сајтовите изгледаат како и сите други, но кога ќе почнете да ги читате ќе ја разберете нивната политичка терминологија. На пример тие ќе кажат „Газа е концентрационен камп“.

Ова не се случува само на универзитети во ОК, видовме како во САД Палестинската акција ги окупира кампусите, и тоа најврвните.
– Има две големи разлики меѓу САД и Европа, особено ОК, особено во контекст на еврејската заедница. Зборувам од искуство на една академска мрежа во која и јас припаѓам. По она што се случи во ОК, со мојот случај, во САД има безбедни универзитети, каде што воопшто нема антисемитизам, но и некои што се многу радикални и некои, како Харвард, каде што има многу проблеми. Разликата е што во САД има голема еврејска заедница, има голема мрежа на професори што се Евреи, како и меѓу политиката на Трамп и таа на Стармер. Во САД има големи групи што се борат заедно против антисемитизмот, додека во ОК, како случајот со мене, кога универзитетот реши да престане да соработува со мене, ме заменија со професор од Шведска, кој соработува со пропалестинските студенти. Јас бев оставена сама, како професорка Еврејка. Во моментов од Израел не доаѓаат професори зашто не можат да најдат работа на универзитетите. Втората разлика е во примената на политиките. На пример Харвард имаше истрага, менаџментот таму поднесе оставка, додека во Европа го нема тоа иако станува збор за истите актери.

Да, во Европа е проблемот и со ревизијата на историјата, како што е на пример и толкувањето на холокаустот. Некои политичари дури го негираат, а нашиот сосед Бугарија дури не прифаќа вина за речиси тоталното истребување на Евреите од Македонија. Хамас има учебници во кои се повикува на уништување на Израел.
– Секако тоа е проблем. И не е проблем само образовниот систем. На пример Агенцијата на ОН за помош, УНРА, дополнителен проблем е што кога зборував за студентите што доаѓаат од Газа, тие се поддржани со стипендии на Британскиот совет, но и на УНРА. Од тие што доаѓаат од Газа со стипендија на УНРА имаше и такви што биле вклучени во настаните од 7 октомври.

За професор како вас, како им објаснувате да направат разлика меѓу тоа да се биде пропалестински од тие со радикални сфаќања, значи да се биде радикален?
– Секако, во Газа и во Западниот Брег има Палестинци муслимани, христијани, не се сите радикални или терористи…

Во мај годинава го посетив Израел, притоа многу Евреи ми кажаа дека сакаат соживот и мир со Арапите.
– Во мојата кариера сум работела на тоа да се создадат мостови на соработка меѓу заедниците. Мојата докторска не е за мене, што јас мислам, што сака еврејската заедница, туку за палестинската заедница, за другите. И по 7 октомври јас се залагам за меѓуверски дијалог во светот и ме канат муслимански либерални или умерени лидери. Но радикали имате секаде, без разлика на нација или вера, и тоа е опасноста од тероризмот. Х.И.

Демократијата не е отпор, насилство и муниција

На крајот да ве прашам дали верувате во мир? Дали гледате светло на крајот на тунелот, имајќи ги превид и стотиците километри подземни тунели на Хамас? Дали Хамас останува главниот проблем за мирот?
– За несреќа, по масакрите на 7 октомври, реалноста кај Евреите и кај владата е драматично сменета. Тоа можеби беше повик за будење за еврејската држава, за цивилното општество во Израел дека треба да се преземат драматични мерки против Хамас, а во исто време да се градат мерки за мир. И тоа е најважната работа, да се гради мир. Мирот значи дека Палестинците сметаат дека треба да го добијат тоа што го сакаат за да има мир, а ние сега имаме рамка за мир што треба да спроведе 22 точки. Ние се потпираме на Американците, и сега ја следиме таа структура што може да води до патот за мир. Колку ќе трае тоа, тешко е да се каже сега, не би кажала дека сум оптимист, ниту, пак, дека сум песимист. Но има поголеми настојувања и во Израел и во светот, особено во американската администрација, да се оди напред и да се заштити еврејската заедница. Но, за да се постигне мир, имаме голема пречка, а тоа е глобален антисемитизам. Имаме толку многу случаи на економски, политички и културни санкции кон Израел, што за еврејската држава е тешко за да оди напред. Втората пречка е прашањето со демократијата. Шефот на делегацијата на Палестинците во ОК, Хусам Зомлот, е активист на Хамас, тој сега на Би-би-си зборува како експерт за Хамас, зборува за демократија, а во исто време зборува за отпор против Израел. Израелската влада така нема да може да најде партнер за мир. Демократијата не е насилство, отпор и муниција. Кога ќе се постигне тоа, кога ќе се најде таков државен актер на палестинските територии, тогаш ќе може да се постигне мир. Х.И.