Потпирајќи се исклучиво на факти, докази и јавно искажани ставови и во интерес на граѓаните и пошироката јавност, нашиот весник подготви серија написи за искажани мислења или „еволуирање на ставовите“ порано и сега на истакнати правници, академици, професори, политичари и други јавни личности во врска со спорот за името со Грција. Со почетокот на кампањата за референдумот закажан за 30 септември, на кој македонските граѓани треба да се изјаснат во однос на прашањето дали се за ЕУ и НАТО со прифаќање на спогодбата со Грција, во јавноста секојдневно се зголемува бројот на изјави и ставови на истакнати јавни личности што ги елаборираат своите позиции во однос на референдумското прашање и, секако, спогодбата со Грција. Интересно, истите овие личности, па и цели институции, имале сосема поинаков став претходно во однос на спорот со Грција. Со други зборови, порано тврделе, пишувале и се залагале за едно, сега говорат нешто друго.
Ставовите на Владо Камбовски сега
Поранешниот претседател на Македонската академија на науките и уметностите, Владо Камбовски, а денес раководител на Центарот за стратегиски истражувања при МАНУ, на прес-конференцијата што ја одржа заедно со професорите Владо Поповски и Нано Ружин, на 10 септември 2018 година, категорично се изјасни дека „договорот од Преспа е оптимално и најдобро можно решение што Македонија можеше да го постигне во спорот за името“.
Еден ден подоцна, на научна расправа во МАНУ, на темата „Спогодбата од Преспа – меѓународно значење и импликации врз евроатлантските интеграции на Република Македонија“, академикот Камбовски на реферат од дваесетина страници го изнесе својот став за спогодбата со Грција, оценувајќи го како европски договор, кој не ги загрозува идентитетот, јазикот и државјанството.
– Постигнатиот консензус околу новото име е компромис меѓу стравот и надежта на двете страни: задржано е името Македонија, со што не се загрозува идентитетот на македонскиот народ, кој живее на нејзина територија, но додадена е географска одредница со која таа се разликува од северниот регион на Грција – образложува Камбовски.
Од денешна перспектива, спогодбата со Грција за Камбовски е добар пример и основа за склучување вакви договори и со другите соседни земји.
Камбовски исто така рече дека МАНУ ќе се залага да го задржи акронимот без да се преименува во „Академија на науките на Северна Македонија“ и, според него, има простор за либерално толкување на членот од спогодбата што се однесува на кодовите и придавките на државните институции.
– Кога ќе дојде време за имплементација на договорот, ние ќе се обидеме да дадеме доволно аргументи дека МАНУ, МНТ, Филхармонијата треба да ја задржат автономијата на употреба на терминот „македонски“. Точно, МАНУ има финансиска поддршка од државата, но се работи на реформи за деетатизација. Задржувањето на придавка нема да има штета за другата страна зашто тамошната атинска академија не ја користи истата придавка – размислува академикот Камбовски, за евентуалните понатамошни заложби на МАНУ, во духот на спогодбата од Мала Преспа.
Неговите надежи за можностите за задржување на името и акронимот на академијата најмногу се засновани на духот на добронамерноста, која на латински ја нарекува бона фиде.
Ставовите на Владо Камбовски порано
Пред само четири години, во 2014 година, кога Владо Камбовски беше актуелен претседател на МАНУ, неговите ставови беа дека решавањето на спорот со Грција за името со кое Македонија ќе стапи во ЕУ и во НАТО, очигледно станува предмет на бескорисни и политички манипулации, а македонскиот национален идентитет, јазик и уставното име Република Македонија не можат да бидат предмет на преговори.
На пристапното предавање во МАНУ, на 8 мај 2014 година, на академикот Феликс Унгер, во пресрет на денот на Европа – 9 Мај, Камбовски во своето поздравно излагање категорично тврдеше дека ниту една влада, институција и поединец немаат легитимно право да преговараат за името, идентитетот и за јазикот на својата држава.
– Тие не се врзани за државата, туку за поединецот и за неговите природни слободи и права на идентитет, јазик и име што тој ќе ѝ ги даде на својата држава. Ниту една влада или друга државна институција и поединец немаат легитимно право да ги проблематизираат, преговараат или договараат нешто за нив. Тие не може да бидат ни предмет на референдум, закон, уставна измена или каков и да е акт на државата затоа што се природни, неотуѓиви и неоктроирани права, недопирливи за државата – рече Камбовски во 2014 година.
Името под кое една држава стапува во меѓународни организации, според него, може да биде уредено и со договор или со акт на самата меѓународна организација, која ги почитува интересите на сите страни, но и од страна на државата.
– Заради забрзување на процесот на евроинтеграција, најрационално е решението преговорите на ЕУ со Република Македонија да почнат без одложување и под нејзината референца во ООН – сметаше Камбовски пред 4 години.
По одговорот на Редакцијата на реакцијата од професорот Светомир Шкариќ, на текстот ,,Што тврделе некогаш, што кажуваат сега“, во кој беа пренесени и извадоци од книгата, вчера до нашиот весник пристигна уште еден допис во кој се вели:
„Заклучокот што го наведувате не е заклучок на книгата, туку е заклучок од есејот ’Состојби, решенија и мислења за предлог на Нимиц’ на студентите Вера Костовска, Ивана Ангеловска, Марија Блазевска, Емилија Димиќ и Драгана Кипријановска (стр. 428-440). Тие се учесници во студентскиот проект ’Спорот за името – Грција и Македонија’.
Молам исправката да ја објавите на иста страница од весникот на која е објавен Одговорот од редакцијата на моето барање за исправка од 13 септември 2018 година“.
Со почит, проф. Светомир Шкариќ
Во интерес на вистината и со целосна почит кон професорот, сакаме да истакнеме дека во неговите дописи сепак се иззема или заборава еден „ситен детаљ“, а тоа е дека раководител на проектот е токму професорот д-р Шкариќ, заедно со проф. д-р Татјана Петрушевска.
Оттаму ирелевантно е дали станува збор за заклучок на есеј, туку суштината е дека тоа што го пренесе „Нова Македонија“ е точно од збор до збор и е составен дел од книгата.
Истовремено проф. д-р Шкариќ е и еден од тројцата редактори на проектот ,,Спорот за името – Грција и Македонија“, кој потоа е испечатен и во книга, преку издавачот „Службен весник на РМ“ и во тираж од 1.000 примероци.
Од последниот допис, пак, се добива впечаток дека студентите сами реализирале толку обемен проект, сами напишале книга, сами извлекле заклучоци и оти никој не ги насочувал ниту пак ги редактирал текстовите.
Со почит, Редакцијата на „Нова Македонија“
