Кој и зошто сакал предвремено да го „пензионира“ тогашниот шеф на државата Киро Глигоров, какви заканувачки пораки биле испраќани до него и до тогашниот претседател на парламентот Стојан Андов, во периодот пред атентатот, дали се местеле сообраќајни несреќи, имало ли навистина обид за киднапирање на новородениот внук на Андов, кој ја сервисирал линијата Белград – Атина… Тоа се само некои од прашањата што во својата најнова книга „До атентатот и по него“ ги загатнува Стојан Андов. „Нова Македонија“, во десет продолженија, им ги претставува на своите читатели најинтересните извадоци од книгата.
СТОЈАН АНДОВ, ДО АТЕНТАТОТ И ПО НЕГО (6)
Овде треба да обрнам внимание на неколку настани што се случуваа пред и за време на прославата на Нова година. Во една средба неколку дена пред новата година Киро Глигоров ме запраша дали ќе одам некаде и каде би одел за Нова година. Му реков дека ме покани генералниот директор на градежното претпријатие „Гранит“, Тошо Иванов, во одморалиштето на таа фирма во Охрид, да бидам гостин со друштво што ќе си го изберам. Киро Глигоров ми рече дека и тој сака да појде таму за прослава на Нова година. Му кажав на Тошо Иванов за желбата на Киро и тој веднаш го поканил претседателот.
Имајќи го предвид искуството од 24 ноември претходната година, на онаа средба во „Скопската пивара“ кога луѓето од раководството на СДСМ намерно ме тргнаа мене да не бидам во истата просторија каде што е и Глигоров, а тоа, како што се виде подоцна, било со задна намера (ако можат да го посрамотат Глигоров и да го повредат неговиот неприкосновен углед кај граѓаните), ме поттикна да мислам дека Киро намерно сака со мене заедно да ја дочека Нова година за да им покаже на оние што сакаа да го изолираат дека добро се чувствува кога заедно со мене го слави празникот.
Но, една е намерата што ја имал Киро, а друг е ставот на премиерот и неговите најблиски луѓе кон Глигоров и нивната намера, сепак, да го изолираат и да го направат зависен од нив.
Се плашев дека сам по себе тој настан ќе го предизвика гневот на оние луѓе што се потрудија на 24 ноември претходната година да му докажат на Глигоров дека е изолиран и дека е во нивни раце.
Бидејќи тоа беше само неколку дена пред Нова година, доаѓањето на претседателот на Републиката во одморалиштето на „Гранит“ предизвика потреба, поради веќе преполнетата сала заинтересирани граѓани, некоја група да се премести во некое од другите одморалишта каде што имаше повеќе место. Така, вечерта на 31 декември бевме на пречек заедно со сопругите, а организаторот овозможил почесно место да се постави за претседателот на Републиката, неговата сопруга, некои од неговиот кабинет и обезбедувањето. Јас, пак, имајќи ја предвид лутината кон мене што ја покажа екипата на Бранко Црвенковски на 24 ноември, но и во разговорот за составот на Владата, не сакав вечерта на пречекот на новата 1995 година да покажам особена блискост со Глигоров за да не го зголемам гневот на „младите лавови“ и кон него и кон мене.
Овој случај сега со Киро, за кој штотуку разбрав, ме натера сериозно да размислам. Значи, си реков дека не сум само јас изложен на закани, туку е изложен и Глигоров, и тоа уште подиректно и грубо
Затоа си останав со друштвото со кое претходно се бевме договориле заедно да славиме Нова година. Таа вечер, инаку секојдневно оптоварени со многу тешки проблеми, уживавме во прославата, а одличната музика често предизвикуваше да играме. Негде околу 2 часот по полноќ се повлековме со Марија и отидовме на спиење. Не забележавме ништо чудно или необично да се случува таа вечер. На 3 јануари си дојдов дома и деновите до 6 ги минав како што ги опишав претходно.
Тој ден, кога веќе завршував со прегледот на печатот, неочекувано кај мене влезе Киро Глигоров. Откако се поздравивме и седнавме, почна да зборува за новогодишната вечер и за неговите впечатоци. Рече дека атмосферата била одлична, музиката исто така, а и услугата што ја организирал домаќинот таа вечер исто така била врвна. За сето тоа рече дека многу му се заблагодарил на Тошо Иванов што го поканил таму да ја помине таа вечер. Го слушав така Киро, го гледав и се прашав: „Зар само за тоа вака ненадејно навраќа кај мене?“ Во неговиот лик, откако дојде кај мене, препознав некој белег на вознемиреност. Ми беше јасно дека тој само чека да дојде моментот да премине на темата поради која дошол кај мене. Откако ги изложи тие впечатоци од новогодишната вечер, Глигоров директно ми рече: „Ама таа вечер, Стојан, доживеав една голема непријатност. Да ти кажам отворено, во еден момент таа вечер добив смртна закана. Додека ние игравме, кога светлото се угасна означувајќи го доаѓањето на Нова година, штом се запали светлото јас тргнав кон мојата маса. Таму забележав едно ливче, кое го предизвика моето внимание. Го зедов, го отворив и многу непријатно се изненадив. Ливчето беше со смртна закана за мене. Му го дадов ливчето на моето лично обезбедување. Им побарав да ми кажат дали забележале некого да дојде до масата, а чие однесување можело да биде сомнително. Реков сѐ што ќе направат сега да направат многу внимателно, така што никој во салата да не забележи и да не дојде до вознемирување на луѓето“.
Нашата маса беше неколку чекори настрана од масата на која беше претседателот на Републиката. Некој од гостите, мои пријатели, ми рекоа дека има некоја вознемиреност, како да се случува нешто кај обезбедувањето на претседателот. Погледнавме сите натаму – Киро стоеше и нешто разговараше со двајца свои луѓе, а потоа седнаа. Киро веќе не стана да игра. Ништо во неговото однесување не ми кажуваше дека е длабоко вознемирен. Кога ми го кажа ова овој пат, се сетив на способноста на Киро и во драматични моменти да остане смирен. Слушајќи го и гледајќи го колку е загрижен, си помислив дека фактот што тој дури шестиот ден доаѓа кај мене да ми каже што му се случило на новогодишната вечер ми укажуваше дека тој си зел време добро да промисли, да ми каже по шест дена, а притоа и да поразговараме околу целиот тој случај.
Го прашав што презеде неговото обезбедување, што сторија луѓето од неговиот кабинет што беа таа вечер на неговата маса. Глигоров не се осврна на моите прашања, туку рече дека утредента разговарал за целиот тој случај со министерот за внатрешни работи. Му ја искажал својата вознемиреност и му рекол дека очекува од него да го разјасни тој случај и да го информира. Киро ми рече дека ете, откако минаа шест дена, тој сѐ уште не е известен за ништо врзано за тој настан.
Оваа информација што ја добив од Глигоров многу ме загрижи. Ме потсети на оној случај од јуни 1993 година, кога тој ми покажа доверлив документ од нашите тајни служби во кои пишувало дека до нив била упатена сугестија од грчката тајна служба, Киро Глигоров да нареди да ме убијат мене. Овој случај сега со Киро, за кој штотуку разбрав, ме натера сериозно да размислам. Значи, си реков дека не сум само јас изложен на закани, туку е изложен и Глигоров, и тоа уште подиректно и грубо. Ниту во еден момент не се колебав дека изворот на заканата што му беше упатена на Глигоров е ист како изворот кога заканата беше упатена кон мене. Затоа јас му реков:
„Овој настан треба да се земе многу сериозно. Веројатно некому основната намера му била да те заплаши. Веројатно очекува нешто од тебе и на овој начин сака да ти изнуди одговор“. Но од ова што ми го кажа Глигоров немав јасна претстава за тоа како оние луѓе од неговото обезбедување и од кабинетот на неговата маса не забележале кој (познат или непознат) дошол меѓу нив и го оставил ливчето, а тие не реагирале.
Киро ме потсети дека ливчето било оставено за време на мракот, кога светлата беа изгаснати заради доаѓањето на Нова година. Веројатно во тоа кусо време некој вешт успеал да го дотури тоа писменце. Му реков на Киро од министерот за внатрешни работи и од јавниот обвинител да побара да спроведат истражни дејства и да се обидат да ја растолкуваат целата ситуација, да ги сослушаат поединечно сите што биле на масата или во некој момент пристапиле до неа и за целиот случај да се создадат потребните белешки и списи. Покрај тоа, му советував да закаже средба кај него на која би присуствувале и премиерот Бранко Црвенковски, министерот за одбрана Благој Ханџиски, министерот за внатрешни работи Љубомир Данаилов Фрчкоски, министерот за правда Владо Поповски, републичкиот обвинител, а нека ме покани и мене. Настанот никако не смее да биде потценет. На таа средба да се договориме што сѐ ќе преземе секој од надлежните, а да го замолиме Бранко Црвенковски да ја координира работата на оние што ќе се занимаваат со расветлувањето на целиот случај и редовно да го информира Глигоров. Исто така, треба да се договориме какво соопштение за јавноста ќе дадеме од таа средба за новогодишниот случај. Поразговаравме уште малку и за тие мои сугестии и на крајот Киро рече дека тој лично ќе разговара првин со Бранко Црвенковски.
Потоа Киро ја смени темата. Почна разговор за проблемите што произлегуваа од тековната блокада што ни ја наметна Грција. Ми рече дека грчкиот премиер Андреас Папандреу не мирувал ниту за време на новогодишните празници. Ме потсети на текстот што тие денови го пратил постојаниот дописник на „Нова Македонија“ од Атина, Трајко Мирчевски. Не случајно тој текст посебно му го привлекол вниманието на Глигоров. Сигурно ќе го интересира читателот на оваа книга содржината на тој текст, што ќе го наведам овде. Текстот е објавен во „Нова Македонија“ на 3 јануари 1995 година, под наслов: „Папандреу предлага коренити промени“. Во текстот стои:
„На меѓународно ниво, но и во Грција, последниве години преовладува чувството на песимизам и на кризи. Истовремено е присутно мислењето дека не се преземаат вистински потези што отвораат пат за излез од кризите. Токму затоа денес ’смелите‘ потези треба да се поврзат со конкретни институционални промени, кои ќе овозможат враќање на угледот и на довербата во политичкиот систем на земјата. По ваквите оцени, грчкиот премиер Андреас Папандреу во новогодишната порака до нацијата, меѓу другото, нагласи дека има обврска и одговорност да преземе низа иницијативи со кои ќе се гарантира поуспешна работа на политичкиот систем, единство на нацијата, перспектива за земјата…
(продолжува)
