Виктор Иго ѝ ги посвети најубавите книжевни описи, но катедралата беше инспирација и на голем број други уметници во текот на последните неколку века. Стана дел од некои од најубавите ликовни, музички и книжевни остварувања на човечката култура. Од неа биле инспирирани и некои македонски писатели, како што е најголемиот македонски поет Ацо Шопов, кој ѝ има посветено песна
ТЕШКА КАКО СЛОН, ЛЕСНА КАКО ПЕПЕРУТКА
Светот сѐ уште со неверување и солзи во очите гледа во симболот на Париз, но и на целата наша култура и цивилизација, Богородичната црква, која завчера вечерта беше делумно уништена во застрашувачки пожар. Црквата, позната по гаргојлите, скулптури на фасадите на катедралата во облик на митски суштества што ја чуваат, е сместена на самата Сена и е еден од најпосетуваните културни објекти во светот. Годишно ја посетуваат 14 милиони луѓе. Била градена од 1163 година, кога за време на владеењето на Луј Седми е положен камен-темелникот, а довршена е во 1345 година, поради што на неа преовладуваат готски елементи. Во текот на 17 и 18 век се додадени ренесансните и барокните елементи. Спојувајќи ги парчињата од историјата, гордо стои повеќе од 850 години. Зошто е толку значајна?
Богородичната црква со годините стана симбол не само на христијанската црква туку и на целото француско, па и европско општество. Во оваа црква се наоѓа реликвијата што се смета дека е Христовата круна од трње, потоа тука е крунисан Наполеон во 1804 г., во неа се славеше крајот на Втората светска војна, тука се одржуваа погребните обреди на некои од најголемите француски личности. А токму тука е одржана и беатификацијата на Јованка Орлеанка.
Но дел од нејзината историја беше уништен во текот на Француската револуција. Имено, револуционерите упаднаа во црквата и ги зедоа ѕвоната за да ги стопат и од нив да направат топови и клади. Зад себе оставија само едно ѕвоно што тежеше повеќе од 13 тони. Сепак во 2013 година, по повод 850-годишнина од постоењето, вратен е истиот број на ѕвона како пред револуцијата – дури десет.
– Секоја површина на оваа црква, секој камен на овој голем споменик е страница не само од народната историја, туку и на историјата на науката и уметноста – напишал славниот писател Виктор Иго, кој инспириран од катедралата го напиша својот најпознат роман „Ѕвонарот на Богородичната црква“.
Нејзината волшебна убавина и мистичност најдобро се видливи во романот на Иго, една од најубавите посвети на оваа катедрала некогаш напишани. Читајќи ги неговите реченици речиси можете да ја замислите прошетката низ секој дел на оваа посебна градба, дури и ако никогаш не сте ја посетиле. Сѐ во неговиот роман се одвива или во или во непосредната околина на црквата. Всушност, таа е посебен лик во романот, толку детално опишан што по читањето само посакувате барем на неколку минути да се вратите во минатото.
Во неговиот роман исто така црквата гори.
„Сите погледи беа кренати кон врвот на црквата. Таму се случуваше неверојатна глетка. На испакнатото плато на највисоката галерија, повисока од централниот розетен прозорец, се креваше огромен пламен јазик помеѓу двете кули, со витли од искри, голем, хаотичен и стравотен пламен, јазик повремено распалуван од ветерот… Безбројните скулптури на демони и змејови добија морничав изглед. Немирната светлина од пламенот правеше тие да изгледаат како да се движат. Помеѓу чудовиштата разбудени од нивниот каменен сон од овој пламен, од оваа врева, имаше еден човек, кој чекореше наваму натаму, и кој можеше да се види како минува преку сјајното лице на зградата, како лилјак пред свеќа. Без сомнение, оваа необична светлина можеше да го разбуди дури и далечниот дрвосечач од ридовите на Бисетр, ужаснат од џиновската сенка на кулите на Богородичната црква“, е описот на пожарот што ја зафаќа црквата во романот на Иго.
Тука е и филмската верзија на популарниот роман на Виктор Иго од 1831 година, што ја сними „мрачниот“ Тим Бартон. Приказната за Квазимодо – ѕвонарот од Богородичната црква, кој се заљубува во убавата Циганка Есмералда е една од најромантичните, а беше екранизирана уште во далечната 1905 година. Една од најуспешните филмски верзии е Дизниевата од 1997 година, каде што игра Селма Хаек.
Постојат единаесет филмски верзии на приказната. Освен тоа, ликовите на Квазимодо и Есмералда се вечна инспирација за театарот (театарска адаптација од 1977 и 2010 година), балетот („Нотр Дам кореографија“ од 1965, 1998 и 2009 година) и музичарите, кои компонираат дела инспирирани од романот.
Иго ѝ ги посвети најубавите книжевни описи, но катедралата беше инспирација и на голем број други уметници во текот на последните неколку века. Стана дел од некои од најубавите ликовни, музички и книжевни остварувања на човечката култура. Катедралата се истакнува со симетричноста и рамнотежата на архитектонските елементи. Маѓепсан од нејзината убавина писателот Анатол Фрнас напиша дека таа е „тешка како слон, а лесна како пеперутка“.
Од неа биле инспирирани и некои македонски писатели, меѓу кои е најголемиот македонски поет Ацо Шопов, кој ѝ има посветено песна.
„Notre Dame“
Ацо Шопов
Богохулно, грешно и без срам
сека вечер мислам покрај Сена:
што би сторил да е Notre Dame
чудом млада и убава жена?
Да си в Париз, да си така сам
и самота така да те кине…
Дал’ и она, би сакал до знам,
рамнодушно мене ќе ме мине?
О не, нема!.. Штом огрее ден
ќе ме втаса крај мирната река:
„Поведи мe во Boulogne
и Vincennes,
столетија јас тебе те чекам.“
Како тогаш ќе се сетам млад,
каква сила и пркос ќе сетам!
И сигурно – и во овој град
јас ќе бидам најнежен поета.
Но попусто – сонот си е сон,
а животот други далги влече.
Нема каде: преку Babylone
да одлутам на Pigalle и вечер.
И тргнувам без надеж, без моќ.
Сена плиска под лотките леки…
Барем да сум само една ноќ
едно кубе на нејните плеќи!
(„Слеј се со тишината“, 1955 година)
