Летните олимписки игри во Франција ќе бидат „политички најтешките во последните децении, поради заднината, каде што активно се водат две големи војни, во Украина и во Појасот Газа. Реномираниот магазин „Тајм“ во својата анализа заклучува дека „повеќе од еден век подоцна, визијата на Пјер де Кубертен не е исполнета“. Во продолжение пренесуваме делови од исклучително интересната анализа на „Тајм“
Анализа
Кога францускиот историчар Пјер де Кубертен кон крајот на 19 век го основа Интернационалниот олимписки комитет (ИОК), тој го окарактеризира натпреварувањето како мировно движење што може да го зближи светот преку спортот. „Војните избувнуваат затоа што нациите погрешно се разбираат едни со други“, рече тој. Според образложението, конкуренцијата ќе поттикне поголемо разбирање и помирување меѓу спротивставените земји. Повеќе од еден век подоцна, визијата на Кубертен не се исполни. Далеку од тоа да им стават крај на војните, олимписките игри беа опфатени од нив, па дури и откажувани поради нив.
Игрите користени за пропаганда, одлуките на ИОК исмевани
Иако Игрите се навидум аполитични, светот во кој тие се одржуваат не е аполитичен. Навистина, минатите и сегашните лидери го искористија спектаклот на Олимпијадата за своја политичка пропаганда. И покрај инсистирањето на олимписките претставници Игрите да бидат строго неутрални, ИОК во повеќе наврати донесе одлуки што беа и исмевани како да се партиски – најновиот таков потег е суспензијата на Рускиот олимписки комитет како последица на војната во Украина.
Претстојните Летни олимписки игри се подготвени да бидат „политички најтешките олимписки игри во последните децении“, вели Жил Бојкоф, меѓународен експерт за спортска политика. Поставени на заднината на две големи војни, Игрите во 2024 година не можат да се одржат во геополитички вакуум.
ИОК обвинет за двојни стандарди
Некои критичари тврдат дека релативниот молк на ИОК за Газа претставува двоен стандард. Зашто, иако Израел не ја анектира Газа или не ги презеде нејзините спортски организации, неговата војска уништи голем дел од инфраструктурата, вклучувајќи ги и спортските објекти. Она малку што е преостанато, како стадионот „Јармук“ во Газа, наводно, израелската војска го претворила во простор за задржување на палестинските затвореници, потег што Палестинскиот фудбалски сојуз го осуди како „јасно кршење на Олимписката повелба“. Како пример, Палестинскиот олимписки комитет до крајот на мај процени дека од 7 октомври 2023 година биле убиени 300 палестински спортисти, меѓу кои и палестинскиот олимписки фудбалски тренер Хани ал-Масдар и шампионот во карате Нагам Абу Самра. За оние што преживеале, изгледите за враќање на спортот во Газа се оддалечени со години, ако не и децении.
Неколку палестински спортисти се квалификуваа за Игрите во Париз, заедно со спортисти од Израел, Украина и Русија. (За разлика од другите, на руските спортисти нема да им биде дозволено да се натпреваруваат како тим, ниту ќе бидат претставени со знамиња, химни или други национални идентификации.) Она што останува да се види, сепак, е како ќе бидат примени спортистите од другите тимови учесници, како и едни со други, индивидуално. Во претходните натпреварувања спортистите одбиваа да се ракуваат, како што беше случајот кога украинската олимпијка Олга Карлан одби да се ракува со својата руска противничка Ана Смирнова на Светското првенство во мечување во Милано минатото лето и, неодамна, кога ирската женска кошаркарска репрезентација го одби вообичаеното ракување со израелските ривалки во квалификациите за Евробаскетот во февруари.
Спортистите не можат да бидат одговорни за постапките на своите влади
– Мислам дека активизмот на спортистите ќе се појави на начини какви што не сме виделе досега. Не само што ќе имате спортисти што ќе одбијат да се натпреваруваат против израелските ривали туку ќе добиете протести на улиците, што ќе ги натера луѓето да зборуваат за распуштање на Игрите. Ова ќе биде неверојатно поларизирачко, а на настан што е предвидено да обединува, ќе има повратен удар на секое ниво – вели Ширин Ахмед, новинарка што пишува за пресекот помеѓу спортот и политиката.
На прашањето за можноста спортистите да организираат политички протести или демонстрации за време на Игрите, портпаролот на ИОК изјави за „Тајм“ дека „спортистите не можат да бидат одговорни за постапките на нивните влади“ и дека доколку се случи нешто што се смета за дискриминаторско, ИОК ќе работи со националниот олимписки комитет и засегнатата меѓународна федерација за да се осигури дека ќе се преземе „брза акција“.
Портпаролот не навлегува во спецификите, иако минатите случаи нудат некои индиции. За време на Олимпијадата во Токио во 2021 година, алжирскиот џудист Фети Нурин доби десетгодишна забрана за натпреварување поради неговото одбивање да се соочи со израелски противник. На истата олимпијада американската атлетичарка Рејвен Саундерс го направи првиот случај на изразување незадоволство на победничкиот подиум кога, откако ѝ беше доделен сребрен медал, ги прекрсти кренатите раце во форма за која рече дека го симболизира „пресекот каде што се среќаваат сите луѓе што се угнетувани“. Иако ИОК го истражуваше инцидентот со кој беше прекршена забраната за спортистите да организираат протести за време на натпреварувањето или додека се на подиумот за доделување медали, не издаде никакви санкции.
– Кога станува збор за справување со политички протести, ИОК во најдобар случај беше неконзистентен – вели Бојкоф.
Спротивно на визијата на Кубертен, Олимпијадата отсекогаш била сметана од земјите домаќини и од спортистите како – инхерентен политички настан
Можеби тоа е затоа што, спротивно на визијата на Кубертен, Олимпијадата отсекогаш била сметана од земјите домаќини и од спортистите како инхерентен политички настан. Таков беше случајот во 1936 година, кога Адолф Хитлер го искористи спектаклот на Олимпијадата како пропагандна алатка за неговиот нацистички режим. Децении подоцна, во екот на движењето за граѓански права во САД, американските спортисти Томи Смит и Џон Карлос искористија церемонија за доделување медали на Олимпијадата во 1968 година за да организираат протест против расната дискриминација во можеби најпознатиот момент на изразен политички говор во историјата на Игрите.
На прес-конференцијата на која се осврна на потенцијалното влијание што геополитичкиот пејзаж треба да го има врз Игрите во Париз, претседателот на ИОК, Томас Бах, се осврна на основачкото гесло на Кубертен, истакнувајќи дека во време на конфликт е „поважно да се има оваа врска и да се даде овој симбол на надеж“. Бојкоф, од своја страна, не е убеден. „Ако мислат дека ова ќе исчезне“, вели тој, „тие живеат во поизолирана земја на бајките отколку што јас можев да замислам“. Р.С.
