Како сега („западњаците“) да им објаснат на своите гласачи, откако инвестираа толку многу пари и политички кредибилитет во американскиот „проект Украина“, дека е време за нова политика и договори со „сатанизираниот“ Путин, дека Европа ќе мора да ги преземе обврските за обновување и одржување на Украина (уште повеќе, да ја прими во ЕУ, што Трамп на крајот го бара од нив, а не дека тоа е нивна волја!), дека Украина никогаш нема да му се приклучи на НАТО и покрај безброј „обврзувачки“ политички одлуки, дека Русија ќе ги задржи освоените територии, дека САД и Русија ќе почнат да соработуваат во сфери каде што имаат заеднички интереси за тоа, додека политичка Европа е осудена да копа длабоки ровови или да гради „кинески ѕид“ на границата со Русија…? Тешко е да се одговори на тоа кохерентно, бидејќи последната надеж, т.е. стратегијата, е дека може да се постигне нешто што би ја направило Европа – победник
Анализа
За Доналд Трамп, Владимир Путин, а не неговите европски сојузници, е клучот и всушност единствената личност што може да обезбеди чесен излез на Америка од украинската кал во која САД толку длабоко западнаа, за да може да останат со чист образ, додека за Путин, Трамп е единствената можност Русија брзо да ја заврши долготрајната и исцрпувачка војна, која трае веќе четири години, и да постигне резултати што би можел да им ги претстави на руските граѓани како позитивни за клучните национални интереси на Русија. Бидејќи сега е сосема очигледно – Путин, а не Трамп, е господар на украинската војна.
Така беше од самиот почеток. Но откако Западот одлучи да се здружи во војната против Путин со многу ризични цели и високо поставена летвичка за нанесување стратегиски пораз на Русија преку фразата на Бајден за помош на Украина „колку што е потребно“, а која лидерите на европските земји веднаш ја прифатија и ја додадоа својата – дека „нема да има преговори сè додека Русија не се повлече од сите окупирани територии“ (а зошто тогаш воопшто да се преговара?) – се создаде политички и медиумски наратив за Путин како губитник, т.е. за тоа дека „Украина е способна воено да ја победи Русија“. Иако Русија како нуклеарна суперсила никогаш не би дозволила такво нешто и сите клучни лидери на Западот многу добро знаеја, тие инсистираа на политичката насока што им ја даде Бајден затоа што, традиционално, секогаш им беше полесно да се однесуваат опортунистички, т.е. послушно кон помлад но помоќен брат, отколку сами да донесуваат сериозни и тешки одлуки.
Сега, кога Бајден го нема и кога се шокирани од изборниот пораз на демократската кандидатка Камала Харис, тие останаа на „бришан простор“. Трамп, во согласност со традиционалниот американски прагматизам, лесно го промени правецот на американската политика кон Украина велејќи „ова не е моја војна, туку војна на Бајден“, додека клучните изборни промени меѓу политичките елити не се случија на европската сцена, поради што сега им е толку тешко да ја променат сегашната европска политика кон Украина.
Имено, европските лидери тврдат дека „ќе ѝ помогнат на таа земја до нејзината победа“, цели три години ја врзаа сопствената судбина за Киев – од претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, преку францускиот лидер Емануел Макрон, до британските премиери (кои во меѓувреме се менуваат како чорапи, а сегашниот лабуристички премиер Стармер нема среќа бидејќи неговата популарност е една од најниските во историјата, имено 20 отсто), додека Германецот Фридрих Мерц сè уште има шанса да „сврти сè“ бидејќи штотуку седна на жешката канцеларска фотелја во Берлин, без оглед на воинствените изјави кон Москва за време на изборната кампања.
Се поставува прашањето како сега („западњаците“) да им објаснат на своите гласачи, откако инвестираа толку многу пари и политички кредибилитет во американскиот „проект Украина“, дека е време за нова политика и договори со „сатанизираниот“ Путин, дека Европа ќе мора да ги преземе обврските за обновување и одржување на Украина (уште повеќе, да ја прими во ЕУ, што Трамп на крајот го бара од нив, а не дека тоа е нивна волја!), дека Украина никогаш нема да му се приклучи на НАТО и покрај безброј „обврзувачки“ политички одлуки, дека Русија ќе ги задржи освоените територии, дека САД и Русија ќе почнат да соработуваат во сфери каде што имаат заеднички интереси за тоа, додека политичка Европа е осудена да копа длабоки ровови или да гради „кинески ѕид“ на границата со Русија…? Тешко е да се одговори на тоа кохерентно, бидејќи последната надеж, т.е. стратегијата, е дека може да се постигне нешто што би ја направило Европа – победник.
И последната надеж пропадна
Имено, вешто поделената американско-европска улога на „добар и лош полицаец“ или „морков и стап“, каде што Трамп, или САД, е добриот или „морковот“, додека Европа (ЕУ+НАТО) е лошата или „стапот“, сега целосно се исцрпи. Јасно е дека Путин не се намами на мамката дека „се плашел“, ниту пак отворениот ултиматум од саботата на клучните европски лидери и Володимир Зеленски во Киев, каде што Трамп мудро се држеше настрана и ја чекаше реакцијата на Путин, за да може ефикасно да одговори на неа.
Ова се сите горчливи факти што ќе бидат изнесени пред европските лидери и политиките што тие ги претставуваат – и тоа порано отколку што многумина очекуваат. Нивните места може привремено да се спасат со прифаќање на сè што Трамп бара од нив сега и кога ќе добијат писмо со пофалба од него. Но, тие ќе имаат проблеми со европската политичка опозиција, која сигурно ќе знае како да ја артикулира својата контраполитика со сегашните елити.
Сега, дали ова ќе заврши со нова фер демократска игра или Европа навистина ќе се претвори во некаков облик на „демократска диктатура“ за да ги спречи очекуваните промени, кои би имале катастрофални последици за неа на долг рок – останува да се види.
Ултиматумите се „коњак“ за ЕУ, само кон послабите држави
Но, да се вратиме на воведната изјава од оваа анализа и да видиме зошто, по изминатата сабота, дури и „очите на слепите ќе се отворат“ кога станува збор за односот меѓу Доналд Трамп и Владимир Путин. За таа цел ќе го искористам само текстот од влијателниот американски либерален медиум „Си-ен-ен“, насловен „Зеленски ја оспорува понудата на Путин за средба откако Русија го игнорираше барањето за прекин на огнот“.
Да разгледаме заедно што пишува американскиот медиум, традиционално исклучително неповолен кон Трамп. Имено, по состанокот во Киев во саботата, главните европски сојузници (поддржувачи на Украина) ѝ поставија на Русија ултиматум: да се согласи на безусловно 30-дневно примирје во Украина до понеделникот или да се соочи со „масивни“ нови санкции. „Трамп ја поддржа иницијативата“, изјави новиот германски канцелар Фридрих Мерц.
Во доцноноќното обраќање, Путин не го прифати ултиматумот. Игнорирајќи ја понудата за прекин на огнот, тој, наместо тоа, предложи одржување „директни разговори“ со Украина во Турција в четврток – нешто што не е видено од првите недели од целосната инвазија на Москва во 2022 година.
Сојузниците на Украина ја поминаа неделата нагласувајќи дека не може да има понатамошни преговори пред Путин да се согласи на безусловно примирје. Но, Трамп ги поткопа напорите за притисок врз Путин, велејќи дека Украина треба „веднаш“ да се согласи на состанок со руските претставници в четврток.
„СОСТАНОК, СЕГА!!!“ напиша Трамп на „Трут сошал“.
Потоа, во рок од еден час, Зеленски рече дека – е подготвен да се сретне со Путин оваа недела, што би било прва средба на лидерите откако Русија ја започна војната.
„Ќе го чекам Путин во Турција в четврток. Лично. Се надевам дека овој пат Русите нема да бараат изговори“, рече Зеленски во неделата…
Иако Зеленски рече дека „целосно и трајно примирје“, кое почнува од понеделник, ќе обезбеди „неопходна основа за дипломатија“, тој не прецизира дека тоа ќе биде предуслов за учество во разговорите.
Иако Путин во саботата се соочи со заеднички повик од Европа и САД да прифати прекин на огнот до крајниот рок в понеделник, неговата контрапонуда за „директни“ разговори до недела го намали притисокот врз Москва и го префрли фокусот на потенцијални преговори оваа недела. Европските лидери сè уште не се изјаснија дали ќе продолжат со заканите за дополнителни санкции кон Русија доколку до понеделник не се воспостави прекин на огнот.
Белата куќа соопшти дека државниот секретар Марко Рубио ќе ја посети Турција од среда до петок за да присуствува на неформален состанок на министрите за надворешни работи на НАТО и да разговара за „запирање на војната меѓу Русија и Украина“, што значи дека тој ќе биде во земјата на денот на предложените мировни преговори на Путин.
Откажувањето на Трамп од барањето Русија да се согласи на прекин на огнот означува драматична промена во пристапот. Минатата недела Трамп повика на 30-дневно безусловно примирје во Украина, без да прецизира рок. „Доколку прекинот на огнот не се почитува, САД и нивните партнери ќе воведат дополнителни санкции“, предупреди тој. Европските лидери во Киев додадоа тежина на заканата со тоа што го наведоа понеделник како краен рок, заклучува Си-ен-ен.
„Се будат Истокот и Западот“
Кога ќе се земе предвид горенаведеното и кога ќе се додадат нови елементи од глобалните процеси што штотуку започнаа – очигледно е дека Трамп сигурно нема време да се занимава со Украина до крајот на својот мандат, ниту пак сака.
Клучни промени се случуваат во светот токму сега. Трговските преговори меѓу САД и Кина започнаа, руско-кинеските политички, економски и воени односи се зајакнуваат, прашањето на Блискиот Исток се решава, иако тешко, но сепак бавно и во соработка со сите клучни глобални и регионални играчи (каде што е забележливо отсуството на Европската Унија и клучните европски земји), се работи на решавање на иранското нуклеарно прашање, палестинското прашање исто така сè повеќе се наметнува како неопходно решение, Курдистанската работничка партија (ПКК) штотуку ја објави веста за своето самораспуштање и крајот на оружениот конфликт со Турција!
Со други зборови – „се будат Истокот и Западот, се будат Северот и Југот“ – да ја употребиме револуционерна комунистичка песна, иако сето ова наведено, се разбира, нема никаква врска со комунизмот.
Папата нема да ја американизира црквата
Тоталитаризмот и опасните идеологии се веќе доволни за сите. На светот му се потребни мир и соработка, дури и ако тие се засноваат на рамнотежа помеѓу конкурентските големи интереси и стравот од меѓусебно уништување, а не на вистинска љубов.
За неа, во еден таков корумпиран свет, каде што малите и слабите редовно страдаат, а големите секогаш успеваат и се согласуваат – долго време нема да има место за неа. Што не значи дека не треба да се стремиме кон заемна љубов. Сосема спротивното!
Можеби новиот папа Лав XIV ќе ни помогне во сето ова. Сигурен сум дека тој не дојде на чело на Католичката црква за да ја американизира по моделот на „Мекдоналдс“ или „Кока-Кола“, на што многу злобни луѓе се надеваат.
Автор: Зоран Метер
Авторот е главен уредник и аналитичар во „Геополитика“
