Македонското друштво „Илинден“-Тирана лансира меѓународноправен документ со кој бара реална заштита на правата на малцинствата во Албанија
- Албанија одамна ја изразува својата амбиција за членство во Европската Унија. Но европската интеграција не се мери само со економски реформи или усогласување закони – таа се мери со тоа како една држава ги третира своите малцински заедници. Ако Албанија сака да биде дел од европското семејство, мора да покаже дека малцинствата се вредност, а не товар. Резолуцијата на „Илинден“-Тирана е тест токму за таквите определби – дали Албанија е подготвена за Европа или ќе остане заробена во симболични гестови без суштина за прашањата што го засегаат македонското малцинство во земјата. Резолуцијата е позитивна не само за македонското малцинство туку и за самата Албанија. Таа е можност државата да покаже зрелост, да ја зајакне демократијата и да ја потврди својата европска ориентација
- За македонското малцинство во Албанија, оваа резолуција е повеќе од политички документ – таа е надеж за иднина во која неговиот јазик, култура и идентитет ќе бидат заштитени и афирмирани. Јазикот ќе стане дел од образованието и јавниот живот. Културата ќе добие институционална поддршка и простор за развој. Идентитетот ќе биде признаен и заштитен наместо маргинализиран
Албанија да ја потпише и ратификува Европската повелба за регионални и малцински јазици и постојниот Комитет за национални малцинства да се трансформира во министерство за национални малцинства – гласат двете јасни и недвосмислени барања во резолуцијата на македонското друштво „Илинден“-Тирана поднесена на 69. Конгрес на Федералната унија на европските малцинства (ФУЕН) во Болцано, Италија, одржан месецов. Оваа резолуција не е само декларативен акт – таа е повик за суштинска промена, за крај на симболичните гестови и за почеток на вистинска институционална заштита на малцинствата во Албанија.
Европската повелба: Тест за зрелоста на Албанија
Ратификацијата на Европската повелба за регионални и малцински јазици би значела дека Албанија конечно е подготвена да ја прифати европската реалност: различноста не е закана, туку богатство. За македонското малцинство, тоа би значело овозможување образование, медиуми и културен живот на мајчин јазик, со гаранции што не зависат од дневната политика. За Албанија тоа би било доказ дека е подготвена да ги надмине старите стравови и да покаже дека европските стандарди не се само зборови во преговарачки документи. А за ЕУ тоа би било сигнал дека Албанија е сериозен партнер, кој ги практикува европските вредности наместо само да ги проповеда.
– Со ратификацијата на Европската повелба за регионални и малцински јазици, Албанија ќе покаже дека е подготвена да ги остави зад себе старите предрасуди и да докаже дека европските стандарди не се само формални обврски на хартија туку и принципи што се применуваат во пракса. За Европската Унија, тоа ќе претставува јасна порака дека Албанија е доверлив и одговорен партнер, кој ги живее европските вредности, а не само што зборува за нив – рече Никола Ѓурѓај, претседател на македонското друштво „Илинден“-Тирана.
Од комитет до министерство, од симболика кон одговорност
Комитетот за национални малцинства, во сегашната форма, е повеќе симбол отколку институција. Подложен на политички влијанија, често претворен во продолжена рака на извршната власт, тој не успева да биде вистински бранител на малцинствата. Трансформацијата во министерство за национални малцинства би значела јасни ингеренции и одговорност, институција што не може да се игнорира или маргинализира, вистински дијалог наместо формални консултации, додека малцинствата би добиле рамноправен партнер во креирањето политики и долгорочна стабилност – институционална гаранција дека правата нема да зависат од политичка волја или моментален интерес.
– Постојниот Комитет за национални малцинства, во својата сегашна улога, повеќе личи на формален знак отколку на вистинска институција што ги брани правата на заедниците. Често изложен на политички влијанија и контрола од извршната власт, тој не успева да ја исполни својата основна мисија – заштита и афирмација на малцинствата. Затоа, неопходна е негова трансформација во министерство за национални малцинства – институција со јасни надлежности и одговорност, која не може да биде занемарена или маргинализирана. Такво министерство ќе обезбеди вистински дијалог со малцинствата, ќе создаде рамноправно учество во креирањето политики и ќе гарантира долгорочна стабилност, со што правата на заедниците нема да зависат од моментални политички интереси – нагласи Ѓурѓај за потребата од министерство за национални малцинства.
Македонското малцинство: Од маргинализираност кон достоинствена рамноправност
За македонското малцинство во Албанија, оваа резолуција е повеќе од политички документ – тоа е надеж за иднина во која неговиот јазик, култура и идентитет ќе бидат заштитени и афирмирани. Јазикот ќе стане дел од образованието и јавниот живот. Културата ќе добие институционална поддршка и простор за развој. Идентитетот ќе биде признаен и заштитен наместо маргинализиран.
– За македонското малцинство во Албанија, оваа резолуција претставува многу повеќе од обичен политички акт – таа е визија за иднина во која неговиот јазик, културно наследство и национален идентитет ќе бидат целосно признаени и заштитени. Со нејзиното прифаќање, македонскиот јазик ќе добие свое место во образованието и јавниот живот, културата ќе биде поддржана преку институционални механизми и ќе има простор за развој, а идентитетот конечно ќе биде третиран со достоинство и рамноправност наместо со маргинализација – истакна Ѓурѓај.
Европската перспектива: На зборови или дела
Албанија одамна ја изразува својата амбиција за членство во Европската Унија. Но европската интеграција не се мери само со економски реформи или усогласување закони – таа се мери со тоа како една држава ги третира своите најранливи заедници. Ако Албанија сака да биде дел од европското семејство, мора да покаже дека различноста е вредност, а не товар. Резолуцијата на „Илинден“-Тирана е тест токму за таквите определби – дали Албанија е подготвена за Европа или ќе остане заробена во симболични гестови без суштина.
Резолуцијата е позитивна не само за македонското малцинство туку и за самата Албанија. Таа е можност државата да покаже зрелост, да ја зајакне демократијата и да ја потврди својата европска ориентација.
– Македонското друштво „Илинден“-Тирана со оваа иницијатива не бара привилегии, туку рамноправност. Не бара симболика, туку суштина. И токму затоа, оваа резолуција е повеќе од документ – таа е повик за иднина во која Албанија ќе биде вистински европска држава – нагласи претседателот на македонското друштво „Илинден“-Тирана.
