- „Се плашам дека она што претстои е посериозно од хаос“, му напиша поранешниот премиер Мишел Барние на поранешниот градоначалник на По, откако ја слушна неговата изјава за општата политика, во која вториот предвиде дека „се подготвува хаос за Франција“…
- Очекуваниот пад на премиерот Франсоа Бајру најави нов период на политичка нестабилност во Франција. Претседателот Емануел Макрон, кој се смета за одговорен за кризата дури и во сопствениот табор, се наоѓа под притисок од опозицијата да предложи ново име за премиер
Како да се излезе од ќор-сокакот? Очекуваниот и неминовен пад на премиерот Франсоа Бајру во понеделникот, по гласањето за недоверба во националното собрание, создаде отровна клима со песимистички претскажувања за иднината на Франција и отвори нова политичка криза, една година по распуштањето на националното собрание. Пред својот телевизиски екран, поранешниот премиер Мишел Барние (на функција од септември до декември минатата година) беше сведок на падот на неговиот наследник во живо и му испрати порака за поддршка преку СМС.
– Се плашам дека она што претстои е посериозно од хаос – му напиша Барние на поранешниот градоначалник на По, откако ја слушна неговата изјава за општата политика, во која вториот предвиде дека „се подготвува хаос за Франција“…
Макрон остана без громобран среде невреме
Но сите погледи сега се насочени кон Емануел Макрон. По двата последователни неуспеха на Мишел Барние, а потоа и на Франсоа Бајру, францускиот претседател се наоѓа без громобран во Матињон, во ранлив момент каде што се испреплетени големи политички, буџетски и социјални кризи.
Триесет минути по гласањето на пратениците во понеделникот, Елисејската палата објави дека шефот на државата ќе се сретне со премиерот во вторник за да „ја прифати оставката на неговата влада“. Тој ќе го назначи својот наследник „во следните неколку дена“, се вели во соопштението. Придружбата на претседателот повикува на брзина, додека демонстрантите го славеа падот на владата на Бајру во понеделникот вечерта пред градските собранија во неколку француски града. Сето тоа се случи по повик на движењето „Блокирај сè“, кое апелира до Французите да го изразат својот гнев денеска.
Дополнителна итност може да донесе агенцијата за рејтинг „Фич“, која би можела да го намали рејтингот на Франција в петок. Конечно, сите синдикати повикуваат на мобилизација на 18 септември. Но, како и обично, Емануел Макрон можеби нема да брза со акција. Тој знае дека не може да толерира пад на трет шеф на влада за нешто повеќе од една година.
Дали социјалист ќе стане идниот премиер?
Исмејуван од поранешниот претседател Никола Саркози (2007-2012) во весникот „Фигаро“ на 3 септември поради неговата „природна склоност да добива време и желба секогаш да се обидува да ја стави десната нога во левиот чевел“, Емануел Макрон се обидува, по третпат од распуштањето во јуни 2024 година, да најде премиер што барем ќе ѝ обезбеди буџет на Франција. Тој ја намалува политичката криза, претпочитајќи да зборува за „парламентарна криза“.
Но заглавен помеѓу две крајности, Националниот собир (РН) и Непокорна Франција (ЛФИ), од кои едната бара „ултрабрзо“ распуштање на Собранието, а другата импичмент на претседателот, и помеѓу две владејачки партии, Републиканците (ЛР) и Социјалистичката партија (ПС), кои поставуваат свои услови за учество во извршната власт или едноставно за нејзино нецензурирање, неговиот простор за маневрирање се намалува.
– Сакам влада на левицата и екологистите, кои ќе дојдат и ќе предложат голем број решенија до парламентот, а потоа парламентот ќе треба да одлучи – тврдеше првиот секретар на Социјалистичката партија, Оливие Фор, на телевизијата Ф1 во понеделникот. Под притисок од „локалните барони“ на Социјалистичката партија, кои стравуваат дека кампањата за општинските избори в година ќе биде нарушена од владиниот договор со макронистите, Фор поставува услови што се сметаат за неприфатливи за Макрон, кој не ја сака Социјалистичката партија во Матињон. Во оваа игра на покер, Оливие Фор сака да отелотвори одговорен партиски лидер, а Макрон покажува отвореност за компромис со левицата, и покрај неговите фундаментални несогласувања со социјалистите.
Министерот за внатрешни работи во оставка Бруно Ретајо ги повтори своите закани дека нема да учествува во „влада со Социјалистичката партија како премиер“, додека неговиот внатрешен ривал Лоран Вокие, претседател на групата на Републиканската десница во Националното собрание, ја бранеше спротивната позиција неколку дена претходно.
Ниту ЛР ниту ПС не сакаат да се појават во коалиција толку блиску до изборите. Но ниту едната не сака распуштање. Ова ги осудува или да учествуваат во следната влада или да не ја критикуваат. За да го прекине застојот, „следниот премиер ќе мора да изгради договор меѓу Ретајо и Фор“, резимира близок пријател на шефот на државата. „Тие ги држат клучевите од сефот“. Останува Макрон да ја пронајде „ретката птица“ способна да го искове овој договор. Во овој поглед, шефот на државата не се откажа од искушението да назначи еден од своите блиски соработници во канцеларијата на премиерот, чија главна вештина би била да ги смири социјалистичките избрани функционери без да ги изгуби придобивките од владиниот сојуз формиран со републиканците, пишува париски „Л’монд“.
Емануел Макрон со тоа ја продолжува својата потрага по политичка рамнотежа што беше недостижна од нејзиното несфатливо распуштање, кое го лиши од мнозинството. Во рамките на владиниот табор се креваат неколку гласа, кои го повикуваат шефот на државата да направи „длабок пресврт на методите“ на работа. Од десницата и во центарот, парламентарците бараат „владин договор“ или „работна програма“ како предуслов за формирање на следната влада, што бара време.
– Од летните парламентарни избори во 2024 година, верувам дека многу работи се направени наназад – рече генералниот секретар на Ренесансата, Габриел Атал, во интервју за „Ле паризиен“ во вторникот.
Поранешниот премиер (од јануари до септември 2024 година), кој беше во конфликт со Емануел Макрон, ја нагласи тешката одговорност на претседателот за моменталната криза.
– Всушност, сè уште ги плаќаме последиците од распуштањето, кое беше вистинска касетна бомба во животот на земјата – се пожали Атал.
Лидерот на претседателската партија го повика претседателот на Петтата Република да „покаже дека е подготвен да се согласи да ја дели власта“.
Националниот собир чека во заседа
Но најсилниот притисок го врши француската десница. Претседателката на групата Национален собир (РН) во националното собрание, Марин Ле Пен, го предупреди станарот на Елисејската палата на искушението повторно да назначи премиер од „заедничкото јадро“.
– Овој избор би сигнализирал институционална стагнација на земјата – тврдеше Ле Пен, убедена дека истите причини (малцинско парламентарно место и посрамотена извршна власт) ќе произведат исти ефекти (цензура на буџетот до 31 декември).
Таа чека, инсистирајќи дека „распуштањето не е опција, туку обврска“ за Емануел Макрон. Оваа желба да се забрзаат нови избори не е неповрзана со законскиот распоред на пратеничката од Па-де-Кале, која во понеделникот дозна дека нејзиното жалбено рочиште во Случајот за европските парламентарни асистенти ќе се води од 13 јануари до 12 февруари в година. Осудена на прв степен во март на пет години неподобност за да биде избирана со привремена егзекуција, претседателката на РН-групата бара начин да ја задржи својата кандидатура на претседателските избори во 2027 година, и покрај нејзините судски неуспеси.
По барање на Марин Ле Пен, распуштањето се смета за неизбежно од неколку политички лидери, на подолг или пократок долг рок. Градоначалникот на Авр (Сен-Маритим) и претседател на Хоризонти, Едуар Филип, стравуваше на 27 август дека „распуштањето, ако не се изгласа доверба (на 8 септември – н.з.), ќе стане неизбежно“. Емануел Макрон „ќе се распушти затоа што нема да има друг избор“, изјави Никола Саркози на конференција во Брисел на 2 септември.
Но распуштањето на Собранието е авантура во која Емануел Макрон не планира да се впушти, осумнаесет месеци пред претседателските избори. Макронистичкиот табор, во слободен пад на анкетите, ризикува да излезе поразен на новите парламентарни избори. Од друга страна, Националниот собир би можел да излезе посилен, дури и со мнозинство, и повеќе не ја крие својата намера да предизвика, во ова сценарио, оставка на Емануел Макрон.
Тони Гламчевски, наш постојан дописник од Франција
