Повик на генералниот секретар на Советот на Европа, Ален Берсет:
- Имплементацијата на правосилните пресуди на Европскиот суд за човекови права не е избор, туку меѓународна правна обврска доброволно прифатена од земјите членки. Целосното и брзо извршување на пресудите на Судот од сите земји членки е од витално значење за системот на Конвенцијата и е приоритет за Советот на Европа. Парламентарното собрание на Советот на Европа бара стриктно спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права!
- Ален Берсет, генералниот секретар на Советот на Европа, повика на континуирани напори за спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП). Реагирајќи на објавувањето на годишниот извештај за 2024 година за извршувањето на пресудите на Судот од Стразбур, генералниот секретар Ален Берсет изјави: Овој извештај го покажува конкретното и позитивно влијание на пресудите на Европскиот суд за човекови права врз секојдневниот живот на Европејците. Постигнат е голем напредок, но треба да се направи уште поголем
Според годишниот извештај на Комитетот на министри на Советот на Европа, во 2024 година Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) му префрлил 992 случаи на Комитетот на министри, кој го следи извршувањето на пресудите од страна на земјите членки, 194 од нив биле „референтни“ случаи, за кои често се бараат мерки од државите за да се спречат слични прекршувања, и 798 случаи што веќе се повторуваат. Севкупно, Комитетот на министри затвори 894 случаи во 2024 година, вклучувајќи 161 референтен случај и 733 повторливи случаи. На крајот на годината, 3.916 случаи чекаа целосно извршување, вклучувајќи и 1.149 референтни случаи и 2.767 повторливи случаи. И покрај значителните тешкотии предизвикани од тековната руска агресивна војна, Украина продолжи активно да работи на имплементација на пресудите на Европскиот суд за човекови права во 2024 година, што резултира со затворање на 75 случаи (вклучувајќи три водечки случаи).
Декларацијата од Рејкјавик
Инаку, Годишниот извештај за 2024 година за надзор над извршувањето на пресудите и одлуките на Европскиот суд за човекови права вклучува информации од земја по земја за нови, нерешени и затворени случаи за сите 46 земји членки на Советот на Европа, како и преглед на главните случувања во текот на годината.
Случаите што се однесуваат на Руската Федерација не се вклучени во горните бројки. На крајот на 2024 година, 2.867 случаи, вклучувајќи и 244 водечки случаи, чекаа целосно извршување од страна на Руската Федерација, која останува законски обврзана да ги изврши според Европската конвенција за човекови права.
Во 2024 година, годината кога се одбележува 75-годишнината од Советот на Европа, потсетивме на извонредниот придонес на системот на Европската конвенција за човекови права во заштитата на човековите права и владеењето на правото на нашиот континент. Во Декларацијата од Рејкјавик, европските лидери цврсто се обврзаа на системот на Конвенцијата и ја потврдија безусловната обврска на земјите членки да се придржуваат до конечните пресуди на Судот во секој случај во кој се страни. Тие, исто така, ја истакнаа фундаменталната важност на извршувањето на пресудите на Судот за да се обезбедат долгорочна одржливост, интегритет и кредибилитет на системот на Конвенцијата.
Имајќи го предвид повикот од Декларацијата од Рејкјавик да се развие покооперативен, инклузивен и политички пристап, заснован на дијалог, Комитетот усвои подобрени алатки што ќе се користат во неговото следење на извршувањето на пресудите и се согласи да го зајакне институционалниот дијалог со Судот. Во однос на вториот аспект, луксембуршкото претседателство со Комитетот го организира во ноември 2024 година првиот годишен состанок со претседателот на Судот и генералниот секретар за општи прашања поврзани со извршувањето на пресудите.
Од суштинско значење е сите земји членки да дадат сѐ од себе за да обезбедат целосна ефективност на системот
– Додека ја прославуваме 75-годишнината од Советот на Европа, системот за надзор над извршувањето на пресудите уште еднаш ја потврдуваме својата издржливост, но во исто време остануваат значајни предизвици. Од суштинско значење е сите земји членки да дадат сѐ од себе за да обезбедат целосна ефективност на системот на Конвенцијата – изјави министерот за надворешни работи на Литванија, Габриелиус Ландсбергис, во своето обраќање на есенската сесија на Парламентарното собрание во октомври 2024 година, како претседател на Комитетот на министри.
Имплементацијата на правосилните пресуди на Европскиот суд за човекови права не е избор, туку меѓународна правна обврска доброволно прифатена од земјите членки. Целосното и брзо извршување на пресудите на Судот од сите земји членки е од витално значење за системот на Конвенцијата и е приоритет за Советот на Европа.
Парламентарното собрание на Советот на Европа бара стриктно спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права.
Земјите членки на Советот на Европа треба да ги спроведат конечните пресуди на Европскиот суд за човекови права и да се усогласат со привремените мерки што ги презема, националните судови и Судот во Стразбур треба да покажат „заемно почитување“ и да се вклучат во судски дијалог за ги бранат човековите права, смета ПССЕ.
Последниот пат извештај за спроведувањето на пресудите на ЕСЧП пред пратениците од 46-те земји членки на Советот на Европа поднесе Јоргос Катругалос (Грција, УЕЛ). Тој притоа напиша дека државите треба „да се воздржат од преземање мерки што би можеле да го влошат секој потенцијален конфликт меѓу националниот уставен поредок и Судот во Стразбур“.
Целосното почитување на Конвенцијата и националниот уставен поредок треба да бидат „совршено комплементарни“, се наведува во резолуцијата на ПССЕ, притоа земајќи ги предвид принципите на супсидијарност и „маргината на благодарност“. Националните судии треба да се охрабрат да се ангажираат повеќе во судската практика во Стразбур, што ќе го подобри квалитетот на пресудите, како во националните судови така и во Европскиот суд, и ќе го намали притисокот врз механизмите во Стразбур.
Државите исто така треба да го користат новиот систем на Судот на „советодавни мислења“, како што е предвидено во Протоколот бр. 16 на Конвенцијата, за да го решат секој потенцијален конфликт меѓу националните судови и Стразбур, велат парламентарците од 46-те земји членки на СЕ.
Загриженост за одложувањата на ЕСЧП, издвоена Бугарија, која е меѓу државите со најголем број неизвршени пресуди
Со усвојувањето на резолуцијата за спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права, врз основа на извештајот презентиран од Константинос Ефстатиу (Кипар, СПЦ), Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПССЕ) изрази загриженост за одложувањата при спроведувањето на пресудите на Судот од Стразбур.
Собранието ги потсети земјите членки на Конвенцијата дека тие се законски обврзани да ги извршуваат конечните и обврзувачките пресуди на Судот „со добра волја и навремено“. Оваа обврска не може да се заобиколи со повикување на технички проблеми или пречки, како што се недостиг од политичка волја, недоволни ресурси или национално законодавство, вклучувајќи го и Уставот.
ПССЕ ја подвлече важноста од спроведувањето важни и сложени случаи, вклучувајќи и меѓудржавни случаи или случаи со меѓудржавни карактеристики, кои мора да се решаваат како прашање на приоритет. ПССЕ ги повикува сите земји членки на Конвенцијата вклучени во процесот на спроведување на овие пресуди целосно да соработуваат со Комитетот на министри и ги повика земјите членки, како и телата на Советот на Европа, „да размислат за употреба на иновативни и креативни техники и мерки за да се постигне напредок во решавањето на особено тешките проблеми што ги наметнуваат овие случаи“.
Собранието исто така истакна дека Украина, Бугарија, Романија, Турција, Азербејџан… имаат најголем број неизвршени пресуди на Судот и сѐ уште се соочуваат со сериозни структурни или сложени проблеми, од кои некои не се решени повеќе од десет години. Овие пет земји, покрај Русија, претставуваат повеќе од седумдесет отсто од нерешените случаи што чекаат на извршување.
На крајот, Собранието го покани Комитетот на министри да му доставува годишно ажурирање за напредокот постигнат во спроведувањето на пресудите на Судот. Тоа исто така,предложи да се започнат проекти што имаат цел да им помогнат на националните парламенти и парламентарците да ги преземат законодавните реформи неопходни за ефективно спроведување на пресудите на Судот и да побараат од владите да ги известуваат за мерките „преземени навреме“ што се корисни за „спроведување на овие пресуди“.
Тони Гламчевски, специјално за „Нова Македонија“ од Стразбур
