Иако не мислам дека сум соодветен предвидувач на каков било нов конфликт во кој, уште еднаш, Германија би можела да биде предизвикувач, слободен сум да си дозволам право реално да се плашам од германската воена супериорност. И не само поради познатата изрека на советскиот маршал Г. Жуков, изговорена на 8 мај 1945 година во освоениот Берлин: „Ја ослободивме Европа од фашизмот, тие никогаш нема да го заборават тоа“
Патот, или можеби ќор-сокакот, на Европската Унија кон неповратна милитаризација и воена економија – поттикнат од пропагандно-психотичен страв од наводен неизбежен конфликт со „агресивна Русија“ – доби формална, правна и финансиска рамка на почетокот на неделата што измина. Советот за општи работи на Европската Унија (министри за европски прашања) гласаше со 26 гласа „за“ и еден воздржан (Унгарија) во вторникот (27 мај) за помпезно најавената одлука за формирање фонд од 150 милијарди евра за „зајакнување на европските одбранбени капацитети преку заедничка набавка на оружје, воена технологија и воена опрема“. Кредитниот механизам за заеднички нарачки е дел од многу амбициозниот план на Унијата за вооружување на Европа („РеАрм Јуроп“), чија вкупна вредност, како што веќе напишавме овде, е повеќе од 800 милијарди евра.
Регулативата со која се воспоставува новиот финансиски инструмент „Безбедносна акција за Европа-САФЕ“, или поедноставно кажано „кредити за оружје“, стапи во сила веднаш на 29 мај, бидејќи комисијата ја искористи законската можност за забрзана/скратена постапка што го заобиколува Европскиот парламент, па затоа само квалификувано мнозинство од земјите членки беше доволно за одлуката.
ЕУ вели збогум на „мирот, стабилноста, демократијата и просперитетот“…
Периодот на „мир, стабилност, демократија и просперитет“ на Европската Унија, како што евробирократијата бескрупулозно пропагира дури и денес, заврши со почетокот на војната во Украина, кога западноевропските лидери не беа на ниво на ментална состојба што би им овозможило да препознаат дури и елементарни долгорочни опасности за прогласениот „мир, стабилност, демократија и просперитет“ не само на ЕУ како либерално-глобалистички проект par excellence туку и во рамките на нејзините хетерогени земји членки како формално суверени субјекти.
Станува збор за кредитни пари што Европската комисија ќе ги позајми од касите на финансиските пазари низ светот, а потоа ќе им ги позајми на владите на земјите членки што ќе ги побараат под поволни пазарни услови. Заедничкото издавање обврзници за финансирање на набавката на оружје и воени материјали и фискалната флексибилност за земјите членки (иако дерегулацијата во оваа сфера претходно беше казниво дело и беше санкционирана со стотици милиони евра за секој прекршител) – така станаа реалност што беше незамислива пред четири или пет години.
Точно, преговорите меѓу земјите членки траеја со недели, главно околу клаузулата „купи европски производи“, односно дали компаниите надвор од ЕУ можат да учествуваат во заеднички набавки. Беше постигнат компромис со тоа што се согласија дека вредноста на набавките надвор од ЕУ не треба да надминува 35 проценти од вкупната набавна вредност на нарачаната стока. Ова значи дека САФЕ ќе може да финансира проекти во кои 65 проценти од набавките доаѓаат од секторот на воената индустрија на ЕУ, и од земјите од Европскиот економски простор (ЕЕА) – Исланд, Лихтенштајн и Норвешка, кои според договорот за ЕЕА (кој е многу повеќе од стандарден договор за слободна трговија) ги имаат сите права и обврски како да се дел од внатрешниот пазар на Унијата. Во 35 проценти од вкупните набавки надвор од ЕУ и ЕЕА, финансирањето преку програмата САФЕ е отворено и за девет земји со статус на кандидати за членство: Албанија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Грузија, Молдавија, Македонија, Србија, Турција и Украина, а за потенцијалниот кандидат Косово кога ќе се потпише договор за партнерство за безбедност и одбрана со ЕУ.
Правото на учество во проектот САФЕ ѝ припаѓа и на воената индустрија на Велика Британија, која една недела претходно потпиша прецизно темпиран прелиминарен договор за партнерство со ЕУ, вклучително и воена соработка. САД се очигледен и неизбежен партнер во овој проект, иако во моментов е нејасно како „антиевропската“ и „проруската“ американска администрација и Пентагон ќе реагираат на трошките во рамките на 35-процентниот удел од гигантскиот буџет за идното вооружување на Европа. Убеден сум дека нема да остане вака, како што е сега замислено, бидејќи без американска воена опрема, донирана или купена, Европа не може да ѝ пружи валидна поддршка на Украина, а особено не може да ѝ помогне „колку што е потребно“! Не е случајно што американскиот претседател Доналд Трамп изјави на почетокот на неделата, неколку часа пред одлуката за САФЕ, дека неговата царинска политика, вклучително и кон ЕУ, е фокусирана на „можноста за домашно производство на тенкови и технолошки производи наместо производство на патики и маички“.
Со стапувањето во сила на одлуката САФЕ на 29 мај, започнува шестмесечен период на истиот ден во кој владите на сите потенцијални земји кориснички ќе можат да аплицираат за средства за заем од овој фонд врз основа на национални планови за вооружување и инвестиции во европската одбранбена индустрија. Комисијата, односно нејзината авторитарна претседателка Урсула фон дер Лајен, повторно ќе го има последниот збор, исто како во случајот со досегашните тајни меганабавки за време на пандемијата на ковид-19.
Кредитни линии за вооружување: Наскоро во ЕУ специјализирана банка за одбрана, безбедност и отпорност
За да биде успешен планот за европска одбранбена способност преку заедничка набавка, тој треба да застане на свои нозе од самиот почеток. Таа веќе го има правно-политичкиот со усвојувањето на одлуката САФЕ, а наскоро треба да го добие и финансиско-институционалниот преку идната банка за одбрана, безбедност и отпорност (ДСРБ), врз основа на принципот дека колективната безбедност бара колективни инвестиции. Веќе постои група за развој или некаков вид Иницијативен комитет за основање на идната банка, а извршен директор на тоа основачко тело е кариерен британски воен офицер, истакнат член на администрацијата на генералниот секретар на НАТО и раководител на иновациите во Алинас, Роб Мареј.
Идната банка се чини дека е моделирана според Европската инвестициска банка (ЕИБ) основана од земјите членки во 1958 година со седиште во Луксембург, која исто така позајмува пари на капиталните пазари и ги позајмува под поволни услови на земјите членки и проекти што ги поддржуваат целите на ЕУ. Околу 90 отсто од кредитите се одобруваат во рамките на Унијата и ниту едно евро не доаѓа од заедничкиот буџет. Модел за углед би можела да биде Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) со седиште во Лондон, која беше заеднички основана во 1990 година од владите на земјите членки, Европската Унија како заедница и претходно споменатата ЕИБ. Нејзината мисија првично беше да се справи со предизвикот на еден вонреден момент во европската историја по падот на комунизмот. Подоцна, и до ден-денес, приоритет е да се постигне просперитет надвор од ЕУ преку добро управуван и одржлив приватен сектор во повеќе од 30 национални економии на три континенти, комбинирајќи финансирање, советување и реформа на постојните национални политики (второто се чита како „диктатура на демократијата“).
Наместо да се натпреваруваат, САФЕ и ДСРБ би дејствувале заедно, меѓусебно зајакнувајќи се за да ја зајакнат европската одбранбено-индустриска база преку три главни столба: преку обезбедување достапен капитал за владите преку долгорочно и нискобуџетно финансирање без да се врши дополнителен притисок врз националните биланси на состојба; преку поддршка на владите во процесот на паметна, поедноставена и брза набавка на воена опрема; и преку ослободување приватен капитал преку обезбедување гаранции што им овозможуваат на комерцијалните банки да финансираат воено-индустриски компании низ целиот синџир на снабдување.
– Со поврзување на јавното и приватното финансирање, банката ДСР им дава на сојузничките демократии финансиска сила да се соочат со заканите на денешницата и да ги подготват за предизвиците на утрешнината – напиша Роб Мареј на веќе воспоставената веб-страница на идната банка, чие формално основање би можело да се случи во јуни.
Затоа, САФЕ би создал заедничка побарувачка за кредитен капитал и би се грижел за политичките ризици, додека ДСРБ би обезбедил кредитна понуда на земјите членки и воено-индустрискиот сектор, така што евромилитаризацијата би била заштитена од пазарни шокови, а одбранбената способност на ЕУ би се одржувала на највисоко можно ниво во секое време.
Институциите на ЕУ, затоа, преку ЕИБ и ЕБОР, имаат општо искуство во заедничко собирање и инвестирање капитал во име на земјите членки, но за прв пат во својата историја тие се впуштаат во сличен начин на финансирање на заеднички одбранбени капацитети преку набавка на сè што им е потребно за ова – од сега неизбежните беспилотни летала, дронови, технологија против дронови и сајбер-системи, до артилериска муниција, системи за воздушна одбрана, муниција, униформи… Предизвикувачко е, но џинот е надвор од шишето и наскоро би можел да стигне дури и до Австралија, Канада, Јапонија, Јужна Кореја…
– Либерални демократии со развиени одбранбени индустрии и заеднички интерес во европската безбедносна архитектура – напиша Мареј на својата промотивна веб-страница.
Вистински бум на воената индустрија
Веќе нема сомнение дека неповратната евромилитаризација, раширената воена индустрија и повеќе од 800 милијарди евра воени буџети ќе создадат стотици илјади нови работни места во Европската Унија во следните пет години. Сепак, огромната побарувачка за технички квалификувана работна сила на краток рок значи и вистински недостиг од неа, бидејќи постојната понуда, ниту во бројност ниту во образование, не може да ги задоволи ненадејните потреби на одбранбената индустрија. Само зголемувањето на трошоците за одбрана на три проценти од БДП од моменталната цел на НАТО од два процента би барало дури 760.000 нови квалификувани работници во Европа, објави британската консултантска фирма „Кирни“ во неодамнешна анализа на феноменот.
– Независноста на одбранбената политика на ЕУ би била можна само ако националниот удел во одбраната драматично ја зголеми потрошувачката на земјите членки, што, пак, може дополнително да го влоши недостигот од работен персонал – напиша Гвидо Хертел во истиот извештај.
– Германскиот „Рајнметал“, најголемиот европски производител на муниција, планира да ја зголеми својата работна сила за приближно 30 проценти, или на 9.000 до 2028 година, првенствено со инженери за развој на нови производи, електроинженери, електронски техничари, заварувачи, металопреработувачи и други професионални занимања, – објавува британскиот „Ројтерс“, заклучувајќи дека проблемот не е во финансиите, туку во човечките ресурси, бидејќи на вистинскиот пазар на човечки ресурси навистина му недостига работна сила со професии и вештини потребни за модерната воена индустрија.
Во официјално соопштение од Министерството за образование на Велика Британија објавено во вторник, се наведува дека оваа земја планира да потроши рекордни три милијарди фунти (повеќе од 3,5 милијарди евра) за обука на домашната работна сила за работни места во новите технологии. Станува збор за национална стратегија за инвестирање во преквалификација на околу 120.000 локални жители со цел да се пополнат празнините на пазарот на трудот и да се намали зависноста од странски работници. Потенцијалот е огромен бидејќи повеќе од една петтина од Британците на работоспособна возраст немаат работа или бараат работа, а најновите официјални податоци од надлежното министерство покажуваат дека стапката на неактивност на работоспособните лица во оваа земја е 21,4 процент и дека таа постојано се зголемува од пандемијата на ковид-19.
Конечната сметка (цена) на авантурата на Брисел во моментов е исклучително непредвидлива
Од почетокот на војната во Украина на почетокот на 2022 година, дури 78 проценти од воените трошоци на ЕУ се издвоени надвор од Унијата, а само САД добиле 63 проценти од тој колач, покажуваат податоците од Европската комисија (ЕК). Причината е фрагментацијата на европскиот одбранбен сектор меѓу земјите членки. ЕУ сака да стави крај на таквата дисперзија, иако конечната цена на нејзината авантура во моментов е исклучително непредвидлива и нема враќање назад. Единственото нешто што е апсолутно сигурно е дека Русија нема намера да се откаже од Крим и четирите источноукраински енклави, кои се припоени кон „мајката земја“ со рускиот устав. Ова дополнително значи дека војната во Украина продолжува, со или без Америка како европски сојузник.
Во овој момент, втората опција е поверојатна, како што веројатно се сомневаат оние европски лидери за кои војната е нивна единствена дипломатска вештина, како што се новиот германски канцелар Фридрих Мерц, донекаде високиот британски премиер Кир Стармер и веќе искусниот француски претседател Емануел Макрон. Секако, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, не заостанува многу, раководејќи ги воените трубачи, ветувајќи им на секој од нив кули и градови откако Европа ќе биде „ослободена од Русија“.
Сите тие веќе јавно ги презентираа своите принципиелни визии за Украина како воен и морален победник и соодветно, на начин на докажани колонијалисти, изнудија соодветни писмени акти за обнова, реконструкција и експлоатација на минералните и другите украински ресурси. Но, провоената хистерија, антируската какофонија и желбите на хартија на западноевропските лидери не се исто што и реалполитиката. Токму овие две спротивставени крајности претставуваат клучен камен на сопнување, не само меѓу евроатлантските сојузници (првенствено меѓу ЕУ и САД) туку и меѓу самите членки на ЕУ, како и меѓу Унијата и други глобално влијателни држави како што се Кина, Индија, Бразил, Саудиска Арабија, Мексико…
Наместо мудрост и реалполитичка анализа на војната во Украина, западноевропската политичка елита, вклучувајќи ги и лидерите на сите клучни европски институции, секојдневно дејствуваат сè похармонично, како што рече украинскиот претседател Володимир Зеленски во своите телевизиски нарации претходната вечер. Доколку тој побара „нови санкции кон Русија“, санкциите наскоро ќе бидат воведени. Ако тој вели дека минатиот викенд Русите го извршиле „најголемиот воен удар од почетокот на инвазијата“, еден по друг западноевропските лидери го повторуваат истото. Ако тој навечер изјави дека руското државно раководство блефира кога го застапува мировниот план на Трамп, клучните европски лидери наутро еден по друг повторуваат дека Путин е во војна сè додека Украина не биде целосно покорена. Така, политичкиот циркус на највисоко европско ниво се врти со денови.
Опасна Германија
Сепак, ништо не е толку опасно за геополитичките топови на Европа и за безбедноста на нејзините граѓани како брзото распоредување германска оклопна бригада во Литванија минатата недела, недалеку од руската граница. Ова е првата германска формација надвор од германска почва од крајот на Втората светска војна, бидејќи нејзините сојузници против германскиот фашизам, вклучувајќи го и поранешниот СССР, чиј меѓународен правен наследник е денешна Русија – историски храбра држава на чија граница, по 85 години, повторно пристигнаа германските шлемови.
Иако овој историски настан беше свесно или небрежно минимизиран од страна на либерално-глобалистичките медиуми, времето брзо ќе покаже до кој степен Германија веќе е надвор од контрола воено и геополитички и до кој степен има намера да стигне. Реторички, владата на Мерц нескриено сака да „ја обнови воено-индустриската супериорност во Европа“ и да биде нејзина „од каква било агресија“. Сепак, низ долгата историја на европската геополитика и преку рамнотежата на тогаш нерешените територијални сметки, Германија се покажа како безмилосен предизвикувач во двете светски војни. Таа беше поразена, но со последици, а исто така и со нерешени сметки.
Иако не мислам дека сум соодветен предвидувач на каков било нов конфликт во кој, уште еднаш, Германија би можела да биде предизвикувач, слободен сум да си дозволам право реално да се плашам од германската воена супериорност. И не само поради познатата изрека на советскиот маршал Г. Жуков, изговорена на 8 мај 1945 година во освоениот Берлин: „Ја ослободивме Европа од фашизмот, тие никогаш нема да го заборават тоа“.
Автор: Зекеријах Смајиќ
