Франсоа Бајру, новиот премиер, кој веќе беше во владата пред повеќе од триесет години, за време на неговите четири години на чело на Министерството за национално образование (1993-1997), се наоѓа „во подножјето на Хималаите што се однесува до тешкотиите“, оценија француските медиуми. А над сѐ тоа се однесува за долгот, што претставува не само длабок финансиски проблем туку и морален…
Франсоа Бајру – новиот премиер на Франција
Некаде околу 17 часот минатиот петок, кога новиот француски премиер Франсоа Бајру, со едната рака во џебот од палтото и со малку изгубен поглед, помина низ дворот на хотелот „Матињон“, тој се враќаше од погребот на неговиот пријател Жан-Пјер Риу, историчар и член на Модем од неговото создавање, што се одржа малку порано во црквата „Сен-Жан де Монмартр“ во Париз.
Мишел Барние, кој истото утро го посла црвениот тепих за неговиот наследник, без да знае кој ќе го преземе или во кое време, го чекаше политичарот Беарн (Пиринеите), со „заживувачка свежина“, во своето кратко обраќање во примопредавањето на премиерската функција.
– Од првиот ден, 5 септември, знаев дека времето на мојата влада е ограничено – рече политичарот од Савоа, жртва на недовербата изгласана од „неверојатниот сојуз“ меѓу Новиот народен фронт и Националниот собир (РН), но предупреди дека „политиката не може да се сведе на поле на маневри, во некаков приватен простор од кој граѓаните се исклучени“, при подавањето на премиерската палка.
Новиот премиер се наоѓа во „подножјето на Хималаите на тешкотиите“
Франсоа Бајру, кој веќе беше во владата пред повеќе од триесет години, за време на неговите четири години на чело на Министерството за национално образование (1993-1997), се наоѓа во подножјето на „Хималаите на тешкотиите“.
Најпрво долгот, „прашање што претставува морален проблем, а не само финансиски“, вели човекот што го направи јавниот дефицит главна тема на неговата претседателска кампања во 2007 година. Неколку часа подоцна, за време на ненадејното соопштение, агенцијата Мудис го намали суверениот рејтинг на Франција. Тогаш „стаклен ѕид изграден меѓу граѓаните и власта“, со кој сака да се справи. Демохристијанинот конечно потсетува на „ветувањето“ на Емануел Макрон во 2017 година „да им даде можности на оние што ги немаат“, што тој го смета за „света должност“.
На 13 декември, на годишнината од раѓањето на Хенри Четврти во По (градот под Пиринеите во кој Бајру е градоначалник), чиј биограф стана, тој вети дека ќе работи на „помирување“.
Умножувајќи ги „ако можам“ и „ќе се обидам“ во својот говор во петокот, Франсоа Бајру покажа ретка понизност. Вистина е дека неговото назначување, под неверојатни услови неколку часа претходно, беше резултат на исцрпувачки судир и одмерување на силите со Емануел Макрон. Во петокот во 8.30 часот, „ситроенот ДС“ на Високиот комесаријат за планирање влезе во дворот на Елисејската палата. Враќајќи се претходниот ден од брзото патување во Варшава, Емануел Макрон му се јави вечерта за да го замоли прво да се сретне со него.
Тоа утро, по десет дена размислување, претседателот на Републиката го повика својот историски сојузник да објави, против сите очекувања, дека нема да го наследи Мишел Барние. Тој го информира за неговата намера да го назначи министерот за одбрана во оставка Себастиен Лекорну (38 години), кој неодамна го придружуваше на службеното патување во Саудиска Арабија. Понижување за Бајру (73 години), кој ја посакуваше позицијата премиер и се подготвуваше за неа.
Но, по три долги месеци оддалеченост од вистинската власт, за време на кои тој можеше само оддалеку да го набљудува Мишел Барние, од другата страна на Сена, како ги доведува во прашање основите на макронизмот, Емануел Макрон сметаше дека е време да се врати контролата. Тој сака помирлив шеф на влада, чист макронист, кој ги споделува неговите ставови и ги спроведува неговите препораки. „Претседателот го претпочита Себастиен Лекорну“, веќе се довери, набрзо по цензурата, поранешен министер, близок до претседателската двојка.
– Од цензурата – гласањето недоверба на владата, Емануел Макрон мисли дека ќе ја врати контролата – забележува, малку изненадено, пријател на Алексис Колер, генералниот секретар на Елисејската палата, за париски „Ле монд“.
На тоа го натера дел од неговото политичко опкружување.
– Доволно е да се спушти на едно колено. Емануел Макрон мора да преземе одговорност и да оди напред – изјави претходно поранешниот пратеник макронистот Патрик Вињал, близок до шефот на државата, убеден дека сега веќе нема да има владина цензура.
Секако, градоначалникот на По е сојузник од самиот почеток, чија поддршка беше одлучувачка во 2017 година. Но тој е и „личност“, забележува елисејскиот советник, која би можел да му се спротивстави на претседателот на Републиката ако биде премиер. Бајру од друга страна сѐ уште нема расчистено со судот во Франција за случајот со европските парламентарни асистенти на Модем, за што ќе треба повторно да му се суди, бидејќи обвинителството ја обжали ослободителната пресуда што му беше изречена во февруари.
Ултиматум за Макрон
Во петокот наутро, во секој случај, соочен со човекот што го направи крал, Франсоа Бајру избувна во студен гнев. Повеќе од кога било, основачот и претседател на Модем смета дека Франција мора да биде управувана во центарот за да ја врати политичката стабилност, која исчезна по катастрофалното распуштање на 9 јуни, и дека тој е човекот за таа работа. Тој размислува за тоа со недели, мислејќи на Шарл де Гол, кој ги отфрли „пазарењата“ и „аранжманите“ меѓу политичките партии. Демохристијанинот смета и дека тој има своја вредност во однос на шефот на државата, што ќе му овозможи да служи како громобран и да го штити вториот во политичките бури што доаѓаат.
Напнатата дискусија меѓу двајцата траела речиси два часа. За првпат од 2017 година, Франсоа Бајру се заканува со отцепување, уверувајќи дека неговата партија ќе го следи. „Јас ви се придружив за да правам големи работи, а не мали работи“, му рече тој на станарот на Елисејската палата. „Значи, многу е едноставно: ако не ме именуваш, ќе ги повлечам моите џамлии“, пренесуваат повеќе француски медиуми како „Монд“ или „Фигаро“.
„Сè уште размислувам и ќе ве информирам“, одговорил Емануел Макрон. Бајру исчезнал низ задната врата, на улицата на Елисеј, за да ги избегне камерите поставени пред палатата.
Според луѓе блиски до шефот на државата, тој требало да се посоветува со одговорните на претседателскиот камп. Тој веќе десет дена повторува дека сака име „што лета“, односно име што може да обедини околу себе доволно мнозинство во Националното собрание за да ја избегне цензурата.
Себастиен Лекорну ја има сета доверба и поддршка од партијата Републиканци (ЛР), неговото семејство со потекло, но тој е отфрлен од левицата. Утрото Емануел Макрон разменува зборови со Роланд Лескур, кој се дефинира себеси како „квинтесенција на марширачите“ (првото движење на Макрон беше Републиката во марш). Името на пратеникот (ренесанса) за Французите во странство (северноамериканска изборна единица) беше истуркано од одредени советници од Елисеј, предизвикувајќи непосредна пречка од ЛР и РН. „Што знае тој за Франција“, го испрашуваше пратеникот (РН) Жан-Филип Танги, оценувајќи ја идејата како „страшна“.
Претседателот не го сакаше тоа“
Мислите на претседателот на Републиката созреваат многу брзо, бидејќи медиумите веќе ги шират информациите според кои тој го отфрлил Бајру. На телевизорите, пратеникот (Модем) Ричард Рамос објаснува дека „луѓето можеби се плашеа од слободата на Франсоа Бајру“. Емануел Макрон го побара центристот петнаесет минути по неговото заминување и го замоли да се врати во Елисејската палата во 11.30 часот. Неговата одлука беше донесена: Франсоа Бајру ќе го окупира Матињон.
„Тој е импозантен човек“, се шегуваат луѓето во палатата, сугерирајќи дека дипломираниот професор по литература го притиснал шефот на државата.
– Франсоа има убедлива моќ и сила на убедување. Некои велат „изливи на гнев“ – коментира Ерван Баланант, пратеник од Модем.
Наметнувајќи му се на Макрон, Франсоа Бајру „веднаш ја потврди својата автономија, бидејќи сега е општопознато дека претседателот не го сака тоа“, вели за париски „Монд“ близок пријател на градоначалникот на По. Доволно за да се дозволи премиерот да не биде гледан само како човек на претседателот во јавноста.
Ова не е првпат претседател на Републиката да биде „присилен“ и да му се наметне личност за Матињон што тој не ја сака. Во 2005 година Доминик де Вилпен, тогашен министер за внатрешни работи, го убеди Жак Ширак да го назначи за премиер, додека вториот ја сакаше Мишел Алио-Мари.
Излегување од институционалниот ќор-сокак
Во петокот нешто по пладне Франсоа Бајру ја напушти палатата среќен, сигурен дека конечно ќе ја заземе посакуваната позиција, додека Емануел Макрон се приклучи во празничната сала во Елисејската палата, каде што беа градоначалничката на Париз, социјалистката Ана Идалго, поранешниот министер за внатрешни работи Жералд Дарманин, па дури и оној што сè уште е закупец на Матињон, Мишел Барние, и отиде да присуствува на презентацијата на Легијата на честа на претседателот на Меѓународниот олимписки комитет, Томас Бах.
На мобилните телефони на присутните гости се појавува информацијата: „Франсоа Бајру штотуку е назначен во Матињон“. Од петокот вечер Бајру се зафати со составување на својот кабинет. Тој исто така го прими очи в очи министерот за внатрешни работи во оставка Бруно Ретајло, со цел да се формира неговата влада, што овозможи да се иницира „суштинска дискусија за курсот што треба да се преземе за да се извлече Франција од институционалниот ќор-сокак“, според придружбата на Ретају (кој воопшто не е по вкус на левицата), кого Франсоа Бајру го посети оваа есен. Овие дискусии ќе продолжат и во наредните денови, но не се очекува да се формира влада пред следната недела.
Емануел Макрон исто така побара од својот премиер да организира состаноци во „елисејски формат“, репродуцирајќи го моделот на консултациите организирани во вторникот, на 10 декември, со лидерите на политичките групи претставени во парламентот, со исклучок на Бунтовна Франција на Меланшон и на Националниот собир на Марин Ле Пен. „Овие партиски преговори, каде што секој има свои црвени линии, за мене е незамисливо, не може да функционира“, сепак потврди центристот во деновите пред неговото назначување пред неколкумина новинари.
Марин Ле Пен најави дека ќе му даде шанса на Бајру, дека нема да го цензурираат веднаш, а Новиот народен фронт на левицата со исклучувањето на Бунтовна Франција на Меланшон, кои се најсилниот елемент во сојузот, е пред „експлозија“, откако социјалистите покажаа воздржаност околу евентуалното гласање недоверба на владата на Бајру.
„Бајру може да изненади и да трае“, однапред се радува неговиот пријател Даниел Кон-Бендит, поранешен европратеник за заштита на животната средина, кој на 10 август со политикологот Заки Лаиди напиша писмо до претседателот на Републиката за да го убеди да го назначи Франсоа Бајру во Матињон, а веќе сонува за социјална конференција за пензиите и пропорционалната застапеност. Затоа што „Макрон повеќе не е на кормилото и Бајру ќе биде слободен премиер“.
Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“ од Стразбур
