Возвишениот спектакл на катедралата стара речиси 900 години, обновена во рекордно време, сам по себе не претставува одговор на длабоките неволји од кои страда земјата. Но, во време кога се „буди“ пред околу четириесет шефа на држави и влади, вклучувајќи го и Доналд Трамп, со неговото прво патување во странство по неговиот избор за американски претседател, Богородичната црква ѝ нуди на Франција можност за демонстрација на една специфична форма на сила што често се заборава или занемарува: меката моќ на земја што, исто како и за време на Олимписките игри во Париз, е способна да ги натера погледите на целиот свет да се насочат кон неа, не само поради нејзините внатрешни драми и дефицити туку и поради нејзините таленти, нејзината организација и нејзината издржливост
Отворањето на обновената катедрала во Париз како инструмент во функција на политиката и дипломатијата
Спектаклот на речиси 900-годишната катедрала, реновирана во рекордно време, ѝ нуди на Франција демонстрација на сила што е премногу често заборавена или занемарена: тивката, но убедлива моќ на земја што, исто како и за време на Олимписките игри во Париз, е способна да ги сврти сите погледи на светот да се фокусираат на неа.
Литургиска прослава, архитектонско-технички настан, дипломатски самит, глобален спектакл, обединувачки симбол среде политичка криза… Церемониите на повторното отворање на катедралата во Париз одржани изминатиот викенд добиваат мноштво значења. Обемот на настанот е пропорционален на огромната меѓународна емоција предизвикана од пожарот на 15 април 2019 година.
Огромна, но без одреден човек одговорен за тоа, катастрофата имаше сè за да предизвика една од оние забуни во кои се вели дека Франција ја има тајната, меѓу државно-црковната контроверзност, кавгата меѓу конзервативците и модерните, потрагата по жртвени јариња и демонстрацијата на административна инерција. Ризиците доведоа до нивната кулминација поради фактот што, како што изјави за „Ле монд“ Оливие Рибадо Думас, ректор на катедралата, „во Богородичната црква сè е возбудливо, затоа сè е страсно“.
Ништо од ова на крајот не спречи да се одржи императорското ветување на Емануел Макрон дека ќе ја обнови Богородичната црква во рок од пет години. Ако дождот од собрани милиони евра, од мултинационални и познати личности, како и од мали донатори, и ветувањето за глобална видливост за корпоративните спонзори ја сочинуваат првата тајна на овој непобитен успех, волунтаризмот што го покажа претседателот на Републиката и неговата континуирана лична посветеност, поставувањето рок, овозможија овој титански проект, изведен со огромна брзина, да биде завршен во скоро време.
Спектаклот не е одговор на неволјите на земјата
Но претседателското ветување би останало залудно без посветеноста и талентот на столарите, инженерите, реставраторите, каменоресците, витражот и другите занаети што работат под раководство на јавната државна установа создадена за таа пригода и во режија на генералот Жан-Луис Џорџлин, потоа, по неговата смрт, од неговата десна рака Филип Јост.
Дали овој неоспорен подвиг сепак вреди како „метафора на животот на нацијата“ и „противотров на очајот“, како што рече Емануел Макрон на 29 ноември при посетата на катедралата, која со својот русокос камен и обновените витражи повторно ја најде светлината? Во реалноста, повторното раѓање на Богородичната црква, плод и на популарната емоција и на вертикалната практика на моќ, пред сè ја одразува извонредната политичка моќ на наследството како прибежиште во период на криза и пропаѓање на проектот. Идентичната реконструкција на стрелката на Виоле-ле-Дук и неизвесноста што се надвиснува над конкуренцијата за дизајн на модерни витражи ја потврдуваат тежината на конзервативизмот, вклучувајќи и кај претседателот, кој тврдеше дека го закопува „стариот свет“.
Возвишениот спектакл на катедралата стара речиси 900 години, обновена во рекордно време, сам по себе не претставува одговор на длабоките неволји од кои страда земјата. Но во време кога се „буди“ пред околу четириесет шефа на држави и влади, вклучувајќи го и Доналд Трамп, со неговото прво патување во странство по неговиот избор за американски претседател, Богородичната црква ѝ нуди на Франција можност за демонстрација на сила што е премногу често заборавена или занемарена: меката моќ на земја што, исто како и за време на Олимписките игри во Париз, е способна да ги натера очите на целиот свет да се свртат кон неа, не само поради нејзините драми и дефицити туку и поради нејзините таленти, нејзината организација и нејзината издржливост.
„Мир преку сила е можен“, рече украинскиот претседател Володимир Зеленски по неговиот состанок со Трамп и Макрон во Елисејската палата при свеченостите. Сликата е убедлива. Макрон, опкружен со Доналд Трамп и со Зеленски, со сериозни лица по кратко ракување, во златниот салон на Елисејската палата. Тристраната средба, на која францускиот претседател се надеваше неколку дена, се одржа во саботата. Средбата траеше триесет и пет минути. Како што ја напуштаа палатата, тројцата водачи се поздравија, изгледајќи малку поопуштено Трамп го удри Зеленски по подлактицата кога се ракуваше со него – пред да исчезнат за да се приклучат на церемониите за повторно отворање на Богородичната црква.
Средбата беше договорена во последен момент, во жарот, така да се каже. Пристигнувајќи со четириесет и три минути задоцнување, Доналд Трамп прво разговараше очи в очи со Емануел Макрон, пред конечно да ја прифати тристраната средба што Елисејската палата му ја нудеше неколку дена. Потоа тие заедно му посакаа добредојде на шефот на украинската држава, кој дојде специјално да ја брани својата кауза и онаа на неговата земја пред новоизбраниот американски претседател.
За време на американската предизборна кампања, тој се фалеше дека за „дваесет и четири часа“ ќе најде решение за војната што ја започна Русија, додека неговиот потпретседател Џеј Ди Венс има намера да ја намали поддршката на американската војска, за да го принуди Киев да преговара со Москва. Администрацијата на Џо Бајден, напротив, во саботата објави нова воена помош за Украина, проценета на 988 милиони долари (околу 934 милиони евра), во форма на беспилотни летала и ракети за нејзините ракетни системи ХИМАРС и зголемена помош за одржување на испорачаната опрема. Таа се стреми да ги забрза напорите кон Киев пред Доналд Трамп да пристигне во Белата куќа на 20 јануари 2025 година.
Важен состанок
Освен симболот и дипломатскиот успех што го постигна Емануел Макрон, за содржината на интервјуата ништо не е филтрирано, освен неколку пораки. Володимир Зеленски ја опиша средбата на Икс како „добра и продуктивна“. Тој му се „заблагодари“ на новоизбраниот претседател Трамп, кого го оцени „како и секогаш, решителен“. Украинскиот претседател истакна дека „сите сакаме оваа војна да заврши што е можно поскоро и на праведен начин“ и „мирот преку сила е можен“. Тој исто така му се заблагодари на францускиот претседател за организирањето на оваа „важна средба“. Трамп не даде коментар.
„Да продолжиме со заедничката акција за мир и безбедност“, напиша Емануел Макрон на Икс неколку моменти подоцна. Оние околу него го опишаа разговорот како „многу добар“ и „суштински“. „Горди на пријателството меѓу Соединетите Американски Држави и Франција“, напиша Макрон, додавајќи „имаме толку многу предизвици со кои треба да се соочиме заедно“.
Сирија, Либан и Иран меѓу веројатните теми на дискусии
За да зборува за некои од овие „предизвици“, новоизбраниот американски претседател беше придружуван во Елисејската палата од неговата шефица на кабинет Сузи Вајлс. Таму беше и Стив Виткоф, неговиот специјален пратеник за Блискиот Исток, како и Масад Булос, неговиот советник за Блискиот Исток. Со Ен-Клер Лежандре, советничката на Макрон за Блискиот Исток, требаше да се разговара за ситуацијата во Сирија, додека режимот на Ал Асад ги живееше своите последни часови, соборен од молскавична офанзива на исламистичките бунтовници на Дамаск.
Непосредно пред средбата со Макрон, Трамп на Икс порача: Сирија не е наш пријател и САД не треба да имаат никаква врска со тоа, истовремено враќајќи се на поддршката на Москва за власта на Башар ал Асад: „Русија, поради нејзината вмешаност во Украина, се чини дека не може да го запре овој марш низ Сирија, земја што ја штити со години“.
Требаше да се разговара и за тензиите со Иран, неговата нуклеарна програма, како и за ризикот од запалување во регионот, додека борбите продолжуваат во Појасот Газа, а прекинот на огнот е кревок во Либан. Од друга страна, Трамп дојде без својот пратеник за Украина, генералот Кит Келог.
Во катедралата, Володимир Зеленски потоа пристигна со аплауз, откако насмеано го прегрна Емануел Макрон, самиот очигледно задоволен од постигнатиот ефект со реконструкцијата на катедралата и дипломатскиот успех. Доналд Трамп седеше меѓу шефот на државата и неговата сопруга. Присутен беше и милијардерот Илон Маск, близок пријател на Трамп, чие присуство не беше најавено. По церемониите, сите, особено Трамп и Зеленски, повторно се сретнаа во Елисејската палата, на вечера приредена за педесетте присутни шефа на држави и влади.
Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“ од Стразбур
