Подготвеност за реформирање на Европската конвенција за човекови права
- Ален Берсе, генералниот секретар на Советот на Европа, во ексклузивен разговор за „Би-би-си“ предвиде дека напуштањето на меѓународното право за прашањето за човековите права ќе ја остави Велика Британија „изолирана“ на светската сцена. Тој призна дека законите за човекови права можеби ќе треба да се „променат или да се приспособат“ и дека институциите, чие создавање во голема мера го водеа Британците по Втората светска војна, остануваат клучни за мирот, безбедноста и правдата
Политичкиот раководител на телото што ја надгледува Европската конвенција за човекови права (ЕКЧП), Ален Берсе, изјави за „Би-би-си“ дека е „апсолутно подготвен“ да разговара за реформи поради притисокот од Велика Британија и другите земји во врска со миграцијата. Со тоа се отвора прашањето дали почнува официјалното демонтирање на механизмот за заштита на човековите права, воведен пред 75 години и изграден врз урнатините од Втората светска војна и милионите бегалци и мигранти што се најдоа на територијата на Европа.
Ален Берсе, генералниот секретар на Советот на Европа, во ексклузивен разговор за „Би-би-си“ предвиде дека напуштањето на меѓународното право за прашањето за човековите права ќе ја остави Велика Британија „изолирана“ на светската сцена. Тој призна дека законите за човекови права можеби ќе треба да се „променат или да се приспособат“ и дека институциите, чие создавање во голема мера го водеа Британците по Втората светска војна, остануваат клучни за мирот, безбедноста и правдата.
Зборовите на Берсе, пред 75-годишнината од конвенцијата, се најавната потврда дека телото би можело да еволуира во услови на растечка дебата за нејзината иднина низ целиот континент. Тоа е исто така јавно признание дека мора да разговара со Велика Британија за потенцијалните промени.
Советот на Европа, кој не е поврзан со Европската Унија, е меѓународното политичко тело во Стразбур што ја надгледува и ја спроведува работата на Европскиот суд за човекови права. Судот одлучува за тоа како да се толкува законот за човекови права во своите 46 земји членки. Во Велика Британија, владата и судиите мора да ги земат предвид овие одлуки. Владата на британскиот премиер Кир Стармер се обврза да го промени начинот на кој го толкува правото на приватност и семеен живот, така што не можат да ги користат нелегалните имигранти за да го оневозможат нивното протерување од земјата.
Во говор во Стразбур, претходно годинава, Шабана Махмуд, тогашна министерка за правда, а сега министерка за внатрешни работи, рече дека самата конвенција мора да еволуира за да ја одржи довербата на јавноста. Конзервативците и реформистите бараат Велика Британија да се повлече од договорот, тврдејќи дека Конвенцијата за човекови права во Стразбур е блокада во управувањето со границите.
Девет земји на ЕУ, предводени од Данска и Италија, за што „Нова Македонија“ пишуваше, исто така, повикаа на големи промени – за кои ќе биде потребна согласност од сите земји членки. Во ретко интервју за односот на Европскиот суд за човекови права ЕСЧП со Велика Британија во седиштето на советот во Франција, Берсе изјави за „Би-би-си“: „Подготвен сум, апсолутно подготвен и навистина отворен да се вклучам во сите политички дискусии, да видам што треба да разговараме, можеби да промениме или да се приспособиме. Да се вклучиме во прашањата за миграција и да видиме што треба да решиме и можеби да промениме. Најважната поента е да бидеме подготвени да зборуваме за сите прашања без табу… и тогаш да видиме каков би можел да биде можниот консензус меѓу земјите членки“.
Критичарите на ЕСЧП велат дека предноста на заминувањето во Велика Британија би била да се врати контролата врз законите за човекови права, што Берсе го негираше. Иако рече дека нема да коментира за внатрешната политика во Велика Британија, Берсе апелираше дебатата за ЕКЧП да се врати на фактите.
Минатиот месец, британските министри ја добија поддршката од 16 други земји на состанок во Данска за да најдат начини да го ревидираат начинот на кој нивните судови толкуваат делови од ЕКЧП. Целта би била да им се олесни на владите да протераат некого, дури и ако се тврди дека има смирен семеен живот. Еден британски функционер вклучен во разговорите го опиша како „клучен“ состанок во историјата на ЕКЧП.
Не е јасно колку долго ќе трае тој процес и дали на крајот ќе доведе до целосно преработување на делови од ЕКЧП. Тоа би можело да потрае со години за дипломатски договор, додека продолжуваат тврдењата и контратужбите за ЕКЧП.
Берсе негираше дека конвенцијата е пријател на терористите или на нелегалните имигранти, по тврдењата дека судот спречил депортација на нелегални имигранти и мигранти што вршат кривични дела. Тој рече дека Велика Британија, исто така, мора да размисли како заминувањето ќе влијае на договорот за поделба на власта на Северна Ирска и на договорот по брегзит со ЕУ, кои вклучуваат правна обврска за заеднички принципи на човекови права.
Заминувањето, тврдеше тој, би испратило „навистина негативен сигнал“ за Украина поради централната улога на Советот на Европа, поддржан од Велика Британија, во подготовките за трибунали во врска со воените злосторства.
– Светот каде што сме сега е малку поопасно место отколку што беше случајот пред 20-25 години. И токму за тие моменти беше создаден Советот на Европа – рече Берсе.
Обраќање на Ален Берсе по повод 75-годишнината од ЕКЧП
Европската конвенција за човекови права е компасот за Европа
Во обраќањето, генералниот секретар на Советот на Европа, Алан Берсе, уште на почетокот нагласи дека Европската конвенција за човекови права, чиј депозитар е генералниот секретар на Советот на Европа, го обезбедува нејзиниот континуитет.
– ЕКЧП е основачки текст. Тој отелотворува одредена идеја за Европа, одредена идеја за нејзината судбина. ЕКЧП ги надмина генерациите. Таа е компас за Европа. Сè е таму. Нашите права. Нашите слободи. И нашите рани – и нашите ветувања. Значајните одлуки на судот, гласот на жртвите, трпението на законот. Сето ова, на дланка. Седумдесет и пет години европска историја, кондензирани во неколку члена. Конвенција родена од урнатините, напишана за да се спречи враќањето на темнината. Конвенција што, секој ден, е осветлена од јуриспруденцијата на Стразбур. Тоа е текст што живее, дише и расте со нас. Тоа е текст што ги штити најслабите, ги потсетува силните и ги просветлува судиите. Тој нè инспирира сите нас. Оваа конвенција е наш компас. Тоа е демократскиот компас на Европа. И сè додека останува дел од нашите животи… Тогаш Европа ќе опстои – рече Берсе.
Во светот околу нас што се менува, во кој се појавуваат нови граници – дигитални, климатски, геополитички. Генералниот секретар на Советот на Европа нагласи дека вештачката интелигенција веќе ги обликува нашите избори, климатските промени ги тестираат нашите најосновни права. И миграцијата нè потсетува на нашата човечност, додаде Берсе.
– Конвенцијата мора да живее во овој век како што живееше во минатиот. Не со повлекување во себе, туку со отворање кон иднината. Вечерва, држејќи ја во рацете, не гледам древен текст. Гледам нишка. Тенката нишка што ја поврзува правдата со слободата… Која ја поврзува меморијата со иднината… Тенката нишка што ја поврзува Европа со себе – заклучува генералниот секретар на Советот на Европа
Споделена одговорност
Покажувајќи го џебното издание на ЕКЧП, Алан Берсе потсети дека и на задната страна од оваа мала книга, има потсетник.
– Сите земји членки на Советот на Европа ја потпишаа и ја ратификуваа конвенцијата. Сите. Нема исклучоци. Сите тие, обединети од истиот услов: да ги почитуваат човековите права, демократијата и владеењето на правото. И да го прават тоа под будното око на судот, кој ги надгледува неговото толкување и примена. Конвенцијата и судот понекогаш се предмет на дебата. И тоа е дел од демократијата. Но извршувањето на пресудите е заедничка одговорност. Исто така е должност да се врати довербата во правдата и владеењето на правото. И тоа е услов. Тоа е зачувување на кредибилитетот на системот на конвенцијата и кредибилитетот на националните институции – во Европа и пошироко – порача Берсе.
Според генералниот секретар на Советот на Европа, континуираниот дијалог со државите е од витално значење за правилното функционирање на системот.
– Исто толку се важни, се разбира, и почитувањето на независноста и непристрасноста на судот. Во неговите одлуки во врска со заканите за правдата, политичките злоупотреби, па дури и во време на војна. Нема потреба да се потсетуваме тука на неговата улога во агресивната војна што ја водеше Русија против Украина. Во секој случај, судот го брани владеењето на правото и ги штити индивидуалните права. Во срцето на системот на проверки и рамнотежи што нашите држави одбрале да го градат заедно. Сè уште е важно да им се дадат на актерите во системот средства за дејствување. На националните власти, независност и капацитет за спроведување на конвенцијата. А на судот и органите на конвенцијата, потребните ресурси за исполнување на нивната мисија – истакна Берсе.
Почитувањето на конвенцијата, според Алан Берсе, значи обновување на демократијата што таа ја отелотворува.
– Зашто нема човекови права без демократија. И нема демократија без владеење на правото. Мислевме дека овие принципи се непроменливи. Сега тие повторно се ослабени. Европа инвестира масовно во одбраната. А демократијата изгледа толку кревка. Вооружена Европа, но разоружано општество. Во тоа лежи парадоксот – а пред сè, во тоа лежи опасноста. Утре, поради демократското назадување, екстремистичка група би можела да ја преземе власта во тешко вооружена држава. Против кого би се насочило ова оружје? Во име на кои вредности? – прашува тој.
Генералниот секретар на Советот на Европа е на мислење дека е потребен „нов демократски пакт за Европа“, за, како што кажа, да се врати демократијата во самото срце на безбедноста.
На крајот од своето обраќање генералниот секретар на Советот на Европа потсети на неговото интервју за „Би-би-си“ и на прашањето: што ќе стане од Конвенцијата за седумдесет и пет години, односно дали таа сè уште ќе постои?
– Ајде да се запрашаме наместо тоа дали сè уште ќе бидеме на ниво на нејзините стандарди. Европската конвенција за човекови права припаѓа на таа ретка линија текстови што не кажуваат што е светот – туку што може да стане. Соочени со превирањата на нашето време, мора да ја одржиме силна и жива. Како гарант на рамнотежата помеѓу слободата и безбедноста, помеѓу правдата и одговорноста. Ова е наследството што го добивме. Ова е улогата што ни следува – резимира Ален Берсе. Т.Г.
