Нобеловецот и привремен лидер на Бангладеш, Мухамед Јунус, во разговор со група новинари на маргините на форумот „Боао“ за Азија се осврна на потребата за менување на постојното глобално уредување, за ставање крај на унилатерализмот, определбата за промени во актуелниот светски финансиски систем, како и на процесот на трансформација на општественото и политичко уредување во Бангладеш
Ексклузивен разговор со привремениот лидер на Бангладеш, Мухамед Јунус, на маргините на форумот „Боао“ за Азија
Потребата за менување на постојното глобално уредување за да биде уважен и гласот на малите држави беше нагласена од страна на нобеловецот и привремен лидер на Бангладеш, Мухамед Јунус (84), на средбата со група од 11 новинари од Европа, Азија и од Јужна Америка, меѓу кои беше и „Нова Македонија“, на маргините на форумот „Боао“ за Азија, одржан минатата недела на островот Хајнан во Кина. Јунус, кој беше говорник на форумот во време на голема обнова на политичкиот и општествен систем во Бангладеш, за ставање крај на унилатерализмот, определбата за промени во актуелниот светски финансиски систем, како и на тековната трансформација на уредувањето во неговата држава.
Кина има важна улога за ставањето крај на унилатерализмот
Една од темите на средбата во Хајнан беше и улогата на Кина во справувањето со постојниот унилатерализам, како светска сила што го пропагира мултилатерализмот во глобални рамки. Јунус притоа ја потенцираше и потребата за реформирање на Обединетите нации и постојниот глобален систем, со цел и гласот на малите држави да биде слушнат и уважен.
– Кина има важна улога за ставањето крај на унилатерализмот. Таа е голема и моќна држава со многу следбеници што ги следат нејзините принципи. Тие можат да го кренат гласот и да осигурат дека системот не е монополизиран од големите сили. Важно е и реформирање на системот. Идејата за реформирање на Обединетите нации е од пред многу години. Сите ја прифаќаат, но никако не доаѓа до нејзина реализација. Мораме да го сториме тоа, бидејќи во спротивно сѐ повеќе ќе бидеме опфаќани од постојниот систем. Ако една од големите сили заземе таква позиција, невозможно е другите да не ја следат.
И гласот на малите држави треба да биде уважен. Затоа треба да го кренеме гласот и да се осигуриме реформите да се спроведат – наведе Јунус, кој се сретна со кинескиот претседател Си Џинпинг за време на посетата на Кина.
Искусниот политичар кажа дека постојниот глобален систем е суициден, истакнувајќи ја определбата за негово менување.
– Денешниот свет претставува суициден систем. Од еколошка страна, бидејќи ќе исчезнеме ако нешто не се смени, но и од економска страна, бидејќи неколку држави се движат многу брзо, што е неодржливо. Затоа е потребно да дизајнираме нова цивилизација во која ќе можеме да живееме во свет што го посакуваме, а не во оној што сме го наследиле – нагласи лидерот на азиската држава.
Погрешно дизајнираниот финансиски систем не им помага на луѓето на дното на финансиската пирамида
Јунус зборуваше и за своите револуционерни економски остварувања поттикнати од недостатоците на постојниот финансиски систем. Тој ја доби Нобеловата награда во 2006 година за основање на банката Грамен во
Бангладеш во 1983 година и за воведување на концептите на микрофинансирање и микрокредитирање токму преку нејзината работа.
– Идејата дојде поради недостатоците на финансискиот систем. Го отворив прашањето бидејќи финансискиот систем е дизајниран на погрешен начин и не им помага на луѓето што се на дното на финансиската пирамида. Принципот на финансискиот систем гласи – колку повеќе имате, толку повеќе ќе добиете, а ако имате малку, не можам да ви дадам ништо. Ако немате ништо, нема ни да добиете ништо. Јас реков дека тоа е целосно погрешно. Финансискиот систем треба да биде осмислен целосно спротивно на тоа. Ако немате ништо, ќе ви дадам, ако имате нешто, ќе ви дадам повеќе, ако сте многу богати, ќе чекате на ред. Така треба да биде, бидејќи најмногу им е потребна помош на оние на дното. Првично ми кажаа дека не може да се оствари тоа. Јас на почетокот давав мали заеми од пет, десет, 20 долари што ги користеа екстремно сиромашни жени за да почнат мали бизниси, на пример за одгледување кокошки, и тие бизниси постепено растеа за да станат самоодржливи. Тоа стана познато како микрокредитирање и се прошири низ светот. Тоа е целата намера, да се предизвика финансискиот систем, кој сѐ уште бара одредени промени. Тоа функционира на одржлив начин и луѓето имаат корист. Ние го правиме тоа на поинаков начин, не за сопствена корист, туку за да им ги решиме проблемите на луѓето. Микрокредитирањето стана широко познато. Многу универзитети го предаваат, многу организации го користат – посочи Јунус.
Враќање на функционалноста на владата и реформирање на институциите се приоритети за Бангладеш
Тој беше назначен за привремен лидер на Бангладеш на 9 август минатата година по протестите предводени од студентите, кои ставија крај на авторитарното владеење на премиерката Шеих Хасина. Протестите избија во јули откако студентите побараа укинување на контроверзниот систем на квоти за владини работни места, за кои сметаа оти ги фаворизираат поддржувачите на владејачката партија. Иако највисокиот суд во Бангладеш ги укина квотите, протестите набрзо се претворија во поширок повик за отстранување на режимот на Хасина. Тогашната власт, пред да биде соборена, одговори остро на протестите, со што за три недели беа убиени повеќе од илјада луѓе, а илјадници беа уапсени. Бангладеш моментно се наоѓа во политички вакуум додека се подготвува за реформи и за спроведување избори.
– Бангладеш имаше голем бунт предводен од студентите, што доведе до пад на претходниот корумпиран режим, кој беше принуден да ја напушти државата.
Потоа дојде привремената влада, која ја предводам јас. Нејзина задача е да ја подготви државата за да може да има нов почеток. Да се справи со проблемите што ги создаде претходниот режим и со корумпираните практики што го уништија државниот систем. Прва задача е да се врати функционалноста на владата и да се реформираат институциите, кои се комплетно уништени.
Создадовме 15 комисии за реформи предводени од важни луѓе во државата. Тие поднесоа извештај што го дистрибуираме до политичките партии и до јавноста, за да знаат што е предложено, односно ги прашуваме партиите кои препораки ги прифаќаат. Ќе подготвиме уште еден документ со реформската агенда што е прифатена од сите или речиси од сите партии, а потоа ќе побараме документот да биде потпишан. Тој ќе се нарекува јулски документ, со што нацијата ќе има документ усвоен од народот, кој ќе биде имплементиран, а во меѓувреме ќе се подготвиме за избори – заклучува привремениот лидер на Бангладеш.
Милко Живковиќ, наш известувач од Пекинг
