Европа во иднина без американски безбедносни гаранции?!
- По критиките од американскиот претседател Доналд Трамп, одредени релевантни актуелни и поранешни безбедносни аналитичари изјавија во јавноста дека „клучното прашање повеќе не е дали Европа ќе ја преземе примарната одговорност за својата одбрана и безбедност туку кога ќе се случи тоа “!
Критиките на Доналд Трамп кон Европската Унија ги принудуваат нејзините лидери да се соочат со незамисливото: иднина во која Америка повеќе не е нивен главен гарант за безбедност и Европа да ја организира својата одбрана многу порано отколку што некој замислуваше.
Во очекување на намалена американска улога, лидерите на ЕУ веќе го тестираат безбедносниот поредок предводен од Европа. Многу од најважните европски одлуки во врска со Украина се донесуваат во рамките на Коалицијата на добронамерните, која е предводена од Велика Британија и Франција, а ја вклучува и Германија.
Во меѓувреме креаторите на политиките на ЕУ истражуваат подлабока координација преку Заедничките експедициски сили предводени од Велика Британија или преку залагање за посилен „европски столб“ во рамките на НАТО – идеја долго време поддржана од Париз, која сега добива на популарност во Берлин.
Сегашни и поранешни безбедносни претставници рекоа дека клучното прашање повеќе не е дали Европа ќе ја преземе примарната одговорност за својата одбрана и безбедност, туку кога ќе се случи тоа.
Отсуството на американскиот државен секретар Марко Рубио на неодамнешниот состанок на министрите за надворешни работи на НАТО (што се случило само неколкупати во историјата на Алијансата) предизвика загриженост кај функционерите на ЕУ и поранешните функционери на НАТО. Тоа стана алармантно откако неговиот заменик Кристофер Ландау ги прекори земјите од ЕУ за тоа што ги приоритизираат сопствените одбранбени индустрии наместо да продолжат да купуваат од САД. Напорите за создавање нови форуми, независни од Вашингтон, добија нов поттик минатата недела со објавувањето на Националната безбедносна стратегија на администрацијата на Трамп.
Нов европски поредок
Соочена со немилосрдните напади од администрацијата на Трамп, Европската Унија тивко работи на воспоставување нови безбедносни гаранции во случај онаа на НАТО да се покаже како несигурна.
– Прашањето е дали ни требаат некакви дополнителни безбедносни гаранции и институционални аранжмани за да бидеме подготвени во случај членот 5 одеднаш да не се спроведе – изјави комесарот за одбрана на ЕУ, Андриус Кубилиус, за „Политико“ на крајот на ноември, додавајќи дека „секогаш треба да сметаме на членот 5“.
Една правна основа за таква гаранција може да се најде во заедничката клаузула за одбрана на ЕУ, членот 42.7, која е родена по косовската војна кон крајот на 1990-тите, кога тогашниот француски и британски лидер Жак Ширак и Тони Блер заеднички инсистираа Европа да ја земе одбраната во свои раце.
Поранешниот литвански премиер Кубилиус додаде дека сака да ја искористи следната година за да ги дополни одредбите во клаузулата и да објасни какви активности би преземале земјите за да се бранат едни со други. Тој посочи на неодамнешните коментари на амбасадорот на САД во НАТО, Метју Витакер, во кои се сугерираше дека Германија треба да ја преземе највисоката воена функција во НАТО од Американец.
Со предупредувањето на европските воени шефови и разузнавачки агенции дека напад од Русија би можел да се случи уште во 2028 година, традиционалните европски ставови кон одбраната и потпирањето на САД брзо се менуваат. До неодамна Германија беше непоколеблива во својата поддршка за НАТО предводен од САД. Но, под канцеларот Фридрих Мерц, Берлин сега води разговори со Париз за тоа како француското нуклеарно одвраќање би можело да придонесе за безбедноста на Европа.
Големи влогови при прифаќањето на заедничката континентална одбрана
Но предизвикот за Европа е како да премине од реторика на акција. Влоговите се огромни – не само затоа што прифаќањето на континенталната одбрана би вклучувало големи компромиси во трошоците за социјална помош, што пак би можело да ги собори владите.
Друга пречка е институционалната. Со оглед на тоа што Соединетите Американски Држави се најголемиот партнер во рамките на НАТО, Алијансата не е место каде што сојузниците можат да планираат за каква било постамериканска иднина.
– Тоа би ја поништило самата цел на НАТО – рече еден висок дипломат на Алијансата.
Внатре во Алијансата нема планирање за непредвидени ситуации за НАТО без САД, според тројца дипломати на НАТО. Тие ги толкуваат сигналите од Вашингтон не како претходница за повлекување на САД од Алијансата, туку како моќен повик за будење за Европа, додека Вашингтон се префокусира на Арктикот и Индо-Пацификот.
Некои функционери посочија на фактот дека дури и ако администрацијата на Трамп сака да го напушти НАТО, Конгресот на САД може да застане на патот. Всушност, законодавството за одбрана на САД, кое треба да се гласа уште неделава, ќе постави нови ограничувања за намалување на нивото на трупи во Европа. Р.С.
Украинскиот претседател подготвен да излезе на „воени избори“
По критиките на Трамп попушта силната прегратка на Зеленски кон власта
- Украинскиот претседател Володимир Зеленски вели дека би одржал избори во воени услови во рок од неколку месеци доколку биде помогнат од сојузниците и украинскиот парламент
Володимир Зеленски изјави дека е подготвен да одржи „воени избори во следните три месеци“ доколку украинскиот парламент и странските сојузници го дозволат тоа, откако американскиот претседател Доналд Трамп го обвини дека ја зграпчил власта. Зеленски, сепак, рече дека „ова е прашање за народот на Украина, а не за луѓето од други држави, со сето должно почитување кон нашите партнери“. Украинскиот претседател вети дека ќе истражи начини за одржување гласање во наредните месеци.
Бидејќи ова прашање денес го постави претседателот на Соединетите Американски Држави, од нашите партнери, ќе одговорам многу кратко: Видете, јас сум подготвен за избори. Покрај тоа, барам… од Соединетите Американски Држави да ми помогнат, евентуално заедно со европски колеги, да ја обезбедам безбедноста на изборите, а потоа во следните 60 до 90 дена Украина ќе биде подготвена да ги одржи изборите. Јас лично имам волја и подготвеност за ова – рече Зеленски во вторникот вечер.
Трамп ги даде коментарите за Украина во интервју за „Политико“ објавено претходно во вторникот.
– Тие немале избори долго време. Знаете, тие зборуваат за демократија, но тоа доаѓа до точка каде што повеќе не е демократија – рече американскиот претседател.
Петгодишниот мандат на Зеленски истече во мај минатата година, но украинскиот устав забранува избори во време на војна, па дури и неговите политички противници постојано повторуваат дека безбедносните и политичките причини не дозволуваат одржување избори во воена состојба.
– Тоа би предизвикало само штета. Тој е врховен командант, а земјата е во позиција каде што ние немаме таков луксуз, какви и да се проблемите што можеби ги имаме со него. Тоа само би му помогнало на непријателот – рече Серхиј Рахманин, пратеник од опозициската партија Холос.
Зеленски истакна дека двете клучни прашања што треба да се решат ќе бидат логистички – како војниците, милионите раселени лица и оние што живеат на територии под руска контрола ќе можат да гласаат и, второ, како легално да се одржат избори, со оглед на тоа што е во сила воена состојба. Тој побара совет од сојузниците во врска со обезбедувањето на изборите и од пратениците за тоа како да се измени законот за да се овозможи одржување избори.
– Чекам предлози од партнери, чекам предлози од нашите пратеници и подготвен сум да одам на избори – рече Зеленски, кој се обрати додека се враќаше во Украина по дипломатската турнеја низ европските престолнини, која дојде откако Белата куќа го зголеми притисокот врз Киев да потпише мировен договор.
Одговарајќи на прашања од новинарите во вторникот, Зеленски рече дека Украина ќе стори сè што може за да организира состанок на високо ниво со САД во следните две недели за мировен договор. Тој исто така рече дека Киев е подготвен за енергетски прекин на огнот доколку Русија се согласи.
Во текот на викендот синот на Трамп, Доналд Трамп Јуниор, на конференција во Доха изјави дека Зеленски ја продолжува војната затоа што е загрижен дека во спротивно ќе ја изгуби власта. Тој исто така посочи дека Трамп може да се „повлече“ од Украина ако војната не заврши наскоро.
– Тоа не е точно. Но, не е баш погрешно – рече Трамп, кога беше прашан за тврдењето на неговиот син.
САД посочија дека Украина треба да се откаже од регионот Донбас за да постигне мир, потег што би бил многу непопуларен во Украина. Исто така, нема знаци дека Русија е подготвена да се согласи на договор, дури ни таков што би изгледал корисно за Москва. Р.С.
