„Нова Македонија“ во консултација со група историчари ги проучуваше и ги анализираше историските учебници што се користат во наставниот процес во Бугарија. Во текот на анализата беа констатирани низа недоследности што поттикнуваат бугарски етнонационализам и иредентизам, особено видливи кон Македонија и македонскиот народ. Нашата анализа има цел реално да ја согледа и констатира фактичката состојба во дел од учебниците по историја на младите основци во Бугарија, да поттикне предметна експертска расправа за забележените недоследности и, се разбира, само вистината и само фактите за историските настани и личности да бидат претставени во пошироката јавност. Предмет на нашето истражување и анализа беа осум учебници што се користат во бугарското образование…
Истражување на „Нова Македонија“ во соработка со еминентни историчари (1)
Кога образованието, особено во делот од историјата, во историските учебници и читанки од основното образование, излегува од рамките на фактите од историографијата, скршнувајќи од љубовта кон нацијата и татковината и се преобразува во етнонационализам и иредентизам, со кои се негираат националните особености на припадниците на другите нации, историјата, идентитетот, културата и има отворени територијални претензии кон други држави, тогаш можеме да го определиме образованиот процес како негативен бидејќи создава и всадува чувство на непријателство и одбивност.
Токму такви елементи се пронајдени во дел од бугарските учебници со констатации што се многу далеку од историските вистини, а многу блиску до пропаганда, хегемонизам и идеологија на екстремен национализам, со кои се задојуваат младите генерации во Бугарија.
Но овој државен национален екстремизам што се пројавува во учебниците и е во противречност со разумноста не треба да нѐ изненадува. Станува збор за една повеќедецениска организирана политика што има цел да го негира македонскиот народ, а нејзината основа може точно да се датира.
Имено, во 1963 година се одржа Мартовскиот пленум на Централниот комитет на Бугарската комунистичка партија, кој ја промени дотогашната бугарската државна политика кон македонското прашање и македонскиот народ. Во текот на дискусиите, Тодор Живков отворено изјави дека населението во Пиринска Македонија е дел од бугарската нација и дека споменатото население било политички принудено од Бугарската комунистичка партија во текот на културната автономија на Пиринска Македонија во периодот 1944-1948 година да се декларира како македонско.
Всушност, Живков ја критикува тогашната бугарска политика што ги признаваше особеностите на Македонците, а тоа беше видливо и во публикациите на бугарската историографија, која јасно ги разграничуваше бугарската и македонската историја.
Мартовскиот пленум е оној одлучувачки момент што ја создаде современата бугарска историографија, не случајно во таа пригода пред присутните бугарски државници и политичари Живков истакна: „Нашата партија ја признава Народна Република Македонија, основана по Втората светска војна во Вардарска Македонија, во рамките на Сојузна Народна Република Југославија. Ние исто така признаваме дека македонската национална свест се формира во Народна Република Македонија… се формира на антибугарска основа. И ние сме одлучно против ова и веруваме дека ако ова прашање не се реши… тоа ќе биде постојан извор на кавги, нарушувања и пречки во нашиот развој… И во средниот век, и во модерната историја, и во најголемата – нова историја Македонија постоела само како територијален и политички концепт, не како етнички концепт, ниту како посебна нација… Населението од Пиринско е дел од бугарската нација. Таму нема и не може да има никаква македонска националност. Во иднина треба да се спротивставиме на сите аспирации, од каде и да доаѓаат…“
На споменатиот пленум исто така беше одлучено да се започне со објавување историски публикации со кои ќе треба да се докажуваат антиисториските тези за бугарското потекло на словенското население во Македонија. Следствено, бугарската историографија создаде неколку бугарски генерации што го мразат македонскиот народ, а тоа е очигледно и во бугарските учебници што се објавени во последниве неколку години.
„Нова Македонија“ во консултација со група историчари ги проучуваше и ги анализираше историските учебници што се користат во наставниот процес во Бугарија. Во текот на анализата беа констатирани низа недоследности што поттикнуваат бугарски етнонационализам и иредентизам, особено видливи кон Македонија и македонскиот народ. Нашата анализа има цел реално да ја согледа и констатира фактичката состојба во дел од учебниците по историја на младите основци во Бугарија, да поттикне предметна експертска расправа за забележените недоследности и, се разбира, само вистината и само фактите за историските настани и личности да бидат претставени во пошироката јавност.
Предмет на нашето истражување и анализа се осум учебници што се користат во бугарското образование, а станува збор за пет учебника што го носат насловот „Историја и цивилизација за 5. клас“ објавени во 2016 година и три учебника со наслов „Историја и цивилизација за 6. клас“ објавени во 2017 година. Споменатите учебници се објавени во согласност со бугарската наставна програма, која е одобрена од бугарското министерство за образование и наука. Како автори на учебниците се појавуваат повеќе личности, а меѓу нив се Кина Котларска, Калин Порожанов, Александар Порталски, Катја Бенчева, Милена Менкова, Иваила Попова, Веско Обрешков, Красимир С. Крстев, Васко Арнаудов, Цветан Цветански, Виолета Стојчева и др. Хронолошки, учебниците ги опфаќаат античкиот период, средновековието и Османлиите, притоа делумно е опфатeн периодот на Античка Македонија и средновековието.
Далеку од тоа да навредуваме некого, но во текот на нашето истражување констатиравме голем број невистини, историски фалсификати, антиисториски тези со неетичност и цензура при изборот на историските извори, кои создаваат погрешна перцепција за историската вистина и факти. Најпоразителна е констатацијата дека преку споменатите учебници кај бугарските деца, со фабрикувани и невистинити информации во дидактичките материјали и учебници, на лажен начин се поттикнува „патриотизмот“, поточно кажано, се потикнуваат бугарскиот национализам, шовинизам и хегемонизам, а се создава лажна слика за другите народи што живеат во соседството, за некаква загрозеност на бугарскиот народ и држава. Уште повеќе, се создаваат антимакедонски чувства, кои потоа се одразуваат во секојдневниот живот.
Во историската наука и историографијата во вистинската смисла на зборот нема место за цензура, за неетичност и за антиисториски тези. Особено не треба да има место за етничкиот национализам, иредентизам и шовинизам, кои негираат одреден народ и неговите особености, а во овој случај македонскиот народ и неговиот јазик, култура и историја. Очигледно е дека споменатите бугарски учебници се во согласност со државната бугарска политика што беше определена од Мартовскиот пленум во 1963 година.
„Нова Македонија“ во текот на истражувањето дојде до заклучок дека современото бугарско образование и бугарските учебници се во духот на т.н. живковистичко образование, кое по својата природа е тоталитарно и има цел да докажува дека Македонија постоела само како територијален и политички концепт, а Македонците никогаш не биле одделна етничка група или посебна нација. Затоа во споменатите учебници постојано за Македонија се говори како за бугарска земја, а за Македонците како за Бугари, иако овие искажувања се далеку од историската вистина.
Бугарската држава треба да се ослободи од тоталитарното минато, да погледне во сопствениот двор (историски архиви) и да ги отстрани аномалиите на етнонационализмот што се сретнуваат во учебниците. Шовинизмот и иредентизмот не треба да имаат место во образованието и учебниците, особено не во држава што е членка на Европската Унија. Само на овој начин можат да се градат добрососедски односи, а не со префрлање на вината кај некој друг.
Во следните неколку броја на нашиот весник, во фељтонски продолженија, ќе бидат презентирани низа конкретни примери на неточности, недоследности и тенденциозности што поттикнуваат бугарски етнонационализам и иредентизам, особено видливи кон Македонија и македонскиот народ.
„Историја и цивилизација за 5. клас“, од авторите Васко Арнаудов, Цветан Цветански, Виолета Стојчева, Кина Котларска
Во 2016 година во Софија беше објавен учебникот „Историја и цивилизација за 5. клас“, од авторите Васко Арнаудов, Цветан Цветански, Виолета Стојчева, Кина Котларска. Споменатиот учебник, вклучувајќи ги и сите други што се предмет на нашата анализа, е подготвен во согласност со наставната програма што е одобрена од бугарското министерство за образование и наука.
Предговорот на учебникот се однесува на античкиот период, но и покрај тоа на стр. 6 можеме да го прочитаме следното искажување: „По успешната Руско-турско војна од 1878 г., бугарската држава беше создадена. Но многу територии населени со Бугари, останаа надвор од нејзината територија. Во текот на 20 век Бугарија водела неколку војни за национално обединување“. Подолу во првото прашање можеме да прочитаме: „Опишете ги на картата во атласот земјите, каде што настанала бугарската држава, како и денешните граници. Посочете ги бугарските престолнини: Плиска, Преслав, Трново, Охрид и Софија“.
Иако станува збор за античкиот период, во првата воведна лекција на учениците им се сугерира дека по создавањето на бугарската држава во 1878 година, многу територии што биле населени со Бугари останале надвор од нејзините граници, поради што Бугарија во 20 век водела неколку војни за национално обединување.
Не смееме да заборавиме дека со првото прашање, на учениците им се сугерира да ги определат границите на денешната држава, но и да ги посочат историските бугарски престолнини, меѓу кои и Охрид, со што се искажува антиисториско тврдење дека Македонија е дел од неослободените бугарски земји.
Во истиот учебник на стр. 8 во рубриката „Проверете го наученото од 4. клас“ е поставено прашањето: Првата бугарска престолнина е, при што под б) е понудена можноста за избор на Охрид. Повторно ќе потсетиме дека станува збор за вовед кон античкиот период, но прашањето е во правец на тврдењето дека Охрид е бугарски град.
Во лекцијата со наслов „Балканските земјоделци на прагот на цивилизацијата“ на две места се користи изразот „бугарските земји“, без јасно да се направи разграничување дека станува збор за период пред појавата на првите цивилизации кога всушност Бугарија и бугарските земји не постоеле, но тоа е во прилог на почетокот на учебникот во предговорот, во смисла дека Македонија е бугарска земја.
Новинарско истражување: Шовинизмот и иредентизмот во бугарските учебници
Кога образованието, особено во делот од историјата, во историските учебници и читанки од основното образование, излегува од рамките на фактите од историографијата, скршнувајќи од љубовта кон нацијата и татковината и се преобразува во етнонационализам и иредентизам со кои се негираат националните особености на припадниците на другите нации, историјата, идентитетот, културата и има отворени територијални претензии кон други држави, тогаш можеме да го определиме образованиот процес како негативен бидејќи создава и всадува чувство на непријателство и одбивност.
Токму такви елементи се пронајдени во дел од бугарските учебници со констатации што се многу далеку од историските вистини, а многу блиску до пропаганда, хегемонизам и идеологија на екстремен национализам, со кои се задојуваат младите генерации во Бугарија.
„Нова Македонија“ во консултација со група историчари ги проучуваше и ги анализираше историските учебници што се користат во наставниот процес во Бугарија. Во текот на анализата беа констатирани низа недоследности што поттикнуваат бугарски етнонационализам и иредентизам, особено видливи кон Македонија и македонскиот народ. Нашата анализа има цел реално да ја согледа и констатира фактичката состојба во дел од учебниците по историја на младите основци во Бугарија, да поттикне предметна експертска расправа за забележените недоследности и, се разбира, само вистината и само фактите за историските настани и личности да бидат претставени во пошироката јавност.
(Продолжува)
