По Гоце Делчев, ќе се појават и Даме Груев, Крсте Мисирков, Христо Татарчев… како историски личности што ќе бидат поставени како тема за докажување на потребата за заедничко чествување меѓу Македонија и Бугарија
По петтата средба на заедничката експертска комисија за историски прашања помеѓу Македонија и Бугарија, формирана во согласност со одредбите од спогодбата за добрососедство и соработка меѓу две земји, и понатаму остана отворено прашањето – чиј е Гоце Делчев! И покрај настојувањата за заедничко чествување личности од историјата, кои се изучуваат и во македонските и во бугарските учебници, како што се светите Кирил и Методиј, Климент Охридски…, за кои веќе е постигната согласност, бугарските медиуми по минатонеделната средба на комисијата во Софија, оценуваат дека спорот за Гоце Делчев продолжува.
Дека прашањето за Гоце Делчев е „чувствителна тема за една важна личност“, оцени и копретседателот на комисијата од македонска страна, Драги Ѓоргиев, по средбата во Бугарија.
– Ние денеска дискутиравме за Гоце Делчев и сметаме дека треба да се продолжи разговорот за него како за една личност, која заедно ќе ја чествуваме – рече Георгиев и наведе дека македонската страна ќе подготви свој текст, што ќе го предложи на средбата во јуни.
Идејата за изучување на овие историски личности како дел од светската историја, со надминување на нивното национално обележје, се проблематизира и станува парадоксална кога тоа треба да се спроведе за личности на кои еценцијата на нивното дело е токму национално ослободување и еманципација на еден народ, како што е случајот со Гоце Делчев, кој претставува симбол на македонизмот.
– Нема потреба со друга држава да се разговара за заедничко одбележување личности што се дел од нашата национална историја. Кога националните херои се ставени на маса за некакво договарање, како последица на политички договор, тоа претставува пазарење со сопствената историја. Работата на оваа заедничка македонско-бугарска историска комисија води во насока на докажување на некаква споделена историја, со покажувањето дека имаме исти херои, исти митови. Кој слави исти херои? Интенцијата е да се докаже дека до 1944 година сме биле ист народ. Во тој контекст се и договорите за некакво историско споделување на ликот и делото на Гоце Делчев, за кого е јасно дека е најсилниот поборник и носител на македонската идеја – смета историчарот Тодор Чепреганов, поранешен директор на Институтот за национална историја на Македонија.
Чепреганов смета дека тој лично и Македонците, воопшто немаат проблем со сопствената историја и со националните митови. Токму затоа и самиот не прифатил да биде дел од експертската комисија, која треба да ги усогласи учебниците во духот на споделената историја.
– Овие комисии, како македонско-бугарската, така и македонско-грчката, формирани како обврска од билатерални спогодби, претставуваат политичка работа и немаат врска со историјата како наука. Историчарите се употребени како параван, кој треба да го оправда политичкиот пазар – вели професорот Чепреганов.
Во таков политички контекст е и изјавата на копретседателот на мешовитата македонско-бугарска експертска комисија, од бугарска страна, Ангел Димитров.
– Политичарите направија сериозен чекор со Договорот за пријателство и добрососедство. Тој е солидна основа за еден многу значаен чекор во билатералните односи, но и поттик за евроатлантските и европските аспирации на нашиот сосед Северна Македонија. Се надевам дека тоа ќе се случи. Нашата комисија не е незначаен дел од она што треба да го завршат двете земји – истакна Димитров, по состанокот на комисијата.
Професорот Тодор Чепреганов смета дека по Гоце Делчев, ќе се појават и Даме Груев, Крсте Мисирков, Христо Татарчев, но и Тодор Александров и Иван Михајлов како историски личности што ќе бидат поставени како тема за докажување на потребата за заедничко чествување меѓу Македонија и Бугарија.
Засега, како исход од последниот состанок на македонско-бугарската комисија за историски прашања е тоа што двете страни одлучиле прашањето околу Делчев да биде разгледано на наредното заседание, што ќе се одржи во јуни.
– Се надевам дека на следната средба ќе се дојде до решение подобро од тоа што го направивме за цар Самуил. Искрено се надевам дека на следната средба ќе завршиме со античкиот период, но ќе направиме солиден чекор напред во постигнувањето заедничка позиција околу белешките со интерпретацијата на средновековниот период – изрази надеж, копретседателот на комисијата од бугарската страна, Ангел Димитров.
И во Атина се разговарало за учебници
Речиси во исто време со средбата во Софија, на 12 и на 13 април и во Атина се одржа третата средба на заедничката мултидисциплинарна Комисија на експерти за историски, археолошки и образовни прашања меѓу Македонија и Грција. Според заедничкото официјално соопштение на министерствата за надворешни работи на двете земји, остварен е напредок во исполнување на задачите на комисијата, односно потврдени се и дополнително елаборирани заклучоците од втората средба.
Како што соопшти македонското министерството за надворешни работи, состанокот се одржал во пријателска, конструктивна и позитивна атмосфера.
– Двете страни се согласија да продолжат со имплементација на мандатот што им е доделен со Преспанскиот договор, во рамките на принципите и целите на УНЕСКО и на Советот на Европа.
На средбата беа разгледани и дискутирани курикулумите на двете страни, а исто така се разговараше и за учебниците по историја – соопшти МНР.
Оваа комисија беше воспоставена во согласност со одредбите на Преспанскиот договор.
Заев навести признавање на бугарската заедница во земјава
Премиерот Зоран Заев во своето обраќање на свеченоста по повод 11-годишнината од основањето на Бугарскиот културен клуб во Македонија, навести признавање на бугарската заедница во земјава, потсетувајќи дека со Договорот за пријателство, добрососедство и соработка меѓу двете земји се покажало оти таму каде што има политичка волја и идеја за прогрес, отворените прашања лесно се решаваат.
– Двете земји направија историски чекор напред. Го поставивме минатото како темел на иднината. Во договорот нема дилеми дека станува збор за две држави, два народа и два јазика. Со договорот се определивме заедно да ја спречуваме недобронамерна пропаганда доколку се појави внатре во државите, заедно да бидеме против говорот на омраза и заедно да го поразиме национализмот – рече Заев.
Во таков контекст, понатаму во обраќањето, Заев истакна дека здружението на граѓани Бугарски културен клуб во нашата земја има значајно место. Тоа е јасно определено и во мисијата на здружението, кое ја има како цел неопходноста од зближување и меѓукултурна толеранција во соседните држави.
– Заедничка е и заемната заложба за создавање реални услови за искажување на културниот идентитет и реализација на индивидуалните права во контекст на мултикултурното општество, како и за афирмација на културните вредности и културните традиции на граѓаните на Северна Македонија, кои се определуваат како Бугари – истакна премиерот Заев.
