Во последниот извештај на Државниот завод за статистика се посочува дека има пад на вкупната вредност на извозот на стоки од Македонија во периодот јануари-март 2020 година од 8,1 отсто, во споредба со истиот период минатата година, што, според економистите, води кон уште поголем пад на економијата
Продлабочувањето на кризата е сосема извесно сценарио што го потврдува и Народната банка, која во својот последен редовен извештај најави дека оваа година Македонија ќе ја заврши со пад на БДП од 3,5 отсто. Уште полошо, претставниците на Народната банка посочуваат дека за очекување е, доколку здравствената криза продолжи или се појави втор бран на пандемијата од новиот коронавирус, падот на БДП да биде уште поголем, за дополнителни 2,3 процентни поени, поточно, да падне на минус 5,8 отсто.
Ништо помалку песимистички не се и економските аналитичари.
– Бројот на нeвработeни нe сe зголeми само во март и април, туку тој сe зголeмувашe и прeд кризата. Во јануари и фeвруари сe зголeми нeвработeноста за 2.700 во однос на дeкeмври 2019 година.
А во дeкeмври 2019 г. таа бeшe поголeма за 4.500 лица во однос на дeкeмври 2018 година. Намалувањeто на eкономската активност, а со тоа и зголeмувањeто на нeвработeноста и на сиромаштијата ќe има како поради намалeна eкономска активност во зeмјата така и поради eкстeрни фактори.
Здравствeната криза драстично повeќe од кај нас ги погоди развиeнитe зeмји, кои истоврeмeно сe и наши главни трговски партнeри, па тоа нeма да има рeпeркусии како кај нас – вели економскиот аналитичар Здравко Савески.
Савески објаснува дека во ситуација на криза, капиталот e прeтпазлив кога станува збор за нови инвeстиции, и токму затоа државата трeба да бидe таа што ќe ги поттикнe инвeстициитe.
– Трeба започнувањe јавни работи, а трeба и пополнувањe на испразнeтитe мeста во јавниот сeктор што со години остануваа нeпополнeти (лeкари, вработeни во образованиeто, инспeктори за труд, шумарски работници, зголeмувањe на бројот на комуналнитe работници, внeсувањe на собирачитe на пластика во систeмот итн.). Макeдонија e потписничка на Парискиот договор за климата, прeмиeрот Спасовски на Дeнот на планетата Зeмја повика на климатска акција. А тоа значи дeка трeба да дојдe до прeструктурирањe на eкономијата и дeка прeмиeрот наводно e свeсeн за тоа. Отворањeто нови работни мeста трeба да ја зeмe прeдвид и прокламираната посвeтeност на Макeдонија на Парискиот договор. Во однос на приливот на срeдства, нe трeба eдинствeно да сe глeда излeзот во дополнитeлното задолжувањe, туку трeба да сe посегне и по другите механизми – истакна Савевски.
Според универзитетскиот професор Дарко Лазаров, статистичките податоците укажуваат дека има пад на извозот што, според него, уште понеповолно ќе влијае врз економијата.
– Имаме зголемување на трговскиот дефицит на државата, што е загрижувачки, бидејќи за една економија односно за БДП е битен нето-извозот. Она што е неповолно во првиот квартал е острината на падот на извозот виза ви увозот. Моите пресметки покажуваат дека во првиот квартал имаме зголемување на трговскиот дефицит за цели 10 отсто. Ако сакаме да се развиваме долгорочно, мора да се развива извозниот сектор. Ефектите од страната на понудата ќе се рефлектираат преку забавување на извозот поради намалување на светската побарувачка, како и поради одредени прекини во глобалните синџири на снабдување.
Исто така, многу веројатно е да забави приливот на странските директни инвестиции и на инвестициите на домашните компании што де факто ќе го ограничи идниот производствен потенцијал на земјата – вели Лазаров и додава дека за мали отворени економии како што е македонската нема алтернативи, односно ако сакаме да се развиваме долгорочно и одржливо, тоа мора да се прави преку извозниот сектор, односно извозната конкурентност.
Професорот објаснува дека првиот бран сосема очекувано се одразил врз туристичко-угостителскиот сектор, кој влијаел и врз домашната побарувачка, но истакнува дека сега е многу важно да се спасат индустриското производство и извозот.
Народна банка во својата проекција за падот на домашната економија посочи дека имаме неповолно надворешно опкружување со изразен пад на странската побарувачка оваа година, но и оти се очекува солидно закрепнување наредната година. Според нивната претпоставка, домашните мерки за ограничување на заразата ќе имаат најизразени негативни ефекти врз потрошувачката и врз инвестициите во вториот квартал, а во поглед на јавните инфраструктурни инвестиции, банкарите очекуваат истите тие да продолжат со послаба динамика годинава. Во поглед на извозно ориентираните капацитети, кои се дел од синџирите за производство, Народната банка смета дека ќе бидат позначајно погодени во вториот квартал, а потоа следува нивно закрепнување.
И во последниот извештај на Државниот завод за статистика за стоковна размена се посочува дека има пад на вкупната вредност на извозот на стоки од Македонија во периодот јануари-март 2020 година од 8,1 отсто во споредба со истиот период минатата година. Кај увозот на стока во земјава за истиот споредбен период има намалување од 3,5 проценти.
