Споредба на куповната моќ на граѓаните од Европската Унија и граѓаните од Америка
Дека Западноевропејците никогаш навистина не успеаја да закрепнат од кризата од 2008 година покажува фактот што, на пример, Франција тогаш имаше речиси ист БДП по жител како и САД; 45.500 долари наспроти 48.500 долари, што е разлика од шест проценти.
Петнаесет години подоцна, францускиот БДП е 44.400 долари по жител – помал од 2008 година. Во меѓувреме, САД се искачија на 81.600 долари, што е речиси двојно повеќе. Така, разликата порасна од шест на 84 отсто, за само деценија и пол.
Згора, кога горенаведените бројки ќе се приспособат на промената на курсот на валутите – каде што еврото претрпе значителен пад во однос на доларот – сликата станува нешто поинаква. Поточно, кога ќе го претвориме класичниот БДП во ПКМ (паритет на куповна моќ) – збир на вредноста на сите стоки и услуги произведени во земјата, спарени со цените што преовладуваат во САД, т.е. односот на цените во националните валути на исти стоки/услуги во различни земји и попрецизен одраз на компаративната економска сила од едноставна пресметка на БДП – станува јасно дека американската економија во меѓувреме не поминала подобро од онаа на Европската Унија.
Трошоците за живот во ЕУ се зголемија, но значително помалку од САД, што компензира некои од разликите во номиналниот БДП
Кога БДП се мери со паритетот на куповната моќ (ПКМ), можеме да видиме дека економиите на САД и ЕУ се приближно со иста големина. Покрај тоа, растот на САД во голема мера е поттикнат од зголемениот долг, што ја прави оваа очигледна предност на силниот долар уште поопасна.
Горенаведеното имплицира некои други заклучоци. На пример дека трошоците за живот се зголемија значително помалку во Западна Европа отколку во САД, што компензира некои од разликите во номиналниот БДП. Сепак, номиналниот БДП е сè уште важен. На пример, во земјата А векна леб чини 10 долари, а просечната месечна плата е 3.000 долари. Во земјата Б лебот чини еден долар, а луѓето заработуваат 300 долари месечно. На прв поглед, економијата А изгледа десет пати посилна, а нејзиниот номинален БДП по жител е 36.000 долари годишно (12 месеци по 3.000 долари), додека истиот тој во економијата Б е само 3.600 долари.
Меѓутоа, одблизу се открива нешто интересно. Во двете земји со месечна плата може да се купат 300 леба. И покрај очигледната разлика во богатството, луѓето во двете нации уживаат сличен животен стандард. Тука доаѓа до израз важноста од приспособување на БДП за паритетот на куповната моќ. Затоа што кога ќе ги земеме предвид трошоците за живот, двете земји имаат БДП по жител од 36.000 долари по паритетот на куповната моќ (ПКМ).
САД се посилни од Европа на светската сцена
Зошто ни се потребни двете мерки? Одговорот е: бидејќи номиналниот БДП ја покажува поголемата глобална економска моќ на земјата А, бидејќи нејзините жители можат да купат повеќе на меѓународниот пазар. На пример, со својата месечна плата од 3.000 американски долари, граѓанинот А може да купи 3.000 леба во земјата Б, додека граѓанинот Б може да купи само 30 леба месечно во земјата А. Но, паритетот на куповната моќ (ПКМ) ни кажува дека граѓаните на двете земји имаат слична моќ на купување дома.
Што би значело сето ова за Западна Европа во однос на САД? Секако, Американците јасно просперираа во номинална смисла, што значи дека нивната економија стана несразмерно посилна во споредба со Европа на светската сцена; тие можат да купат повеќе работи на меѓународно ниво. Но, кога ќе го погледнеме паритетот на куповната моќ (ПКМ), ќе видиме дека еврото сè уште им купува на Европејците (релативно кажано) пристоен начин на живот дома, дури и ако тие не одат толку далеку во странство.
Ова е, случајно, барем делумно несакан ефект на финансиската криза од 2008 година: поевтинувањето на еврото во однос на американскиот долар всушност почна како последица на должничката криза во еврозоната, што потоа доведе до значителна депрецијација на еврото. А должничката криза, како што знаеме, во голема мера беше предизвикана од кризата во 2008 година. Исто така, намалувањето на вредноста на еврото е предизвикано од полошите економски резултати во еврозоната, што исто така барем делумно е последица на крајот на 2008 година.
Додуша, постои малку поинаков начин на гледање на опишаното. Имено, во 2008 година Европа учествуваше со 35 отсто од светскиот БДП, додека таа бројка падна на 25 отсто во 2020 година (а несомнено е уште помала денес, четири години подоцна). Накратко, Европејците изгубија 10 отсто од вкупниот светски БДП за само 12 години. Е.Р.
