- Да се избегнува зборот „Македонци“ значи да се избегнува реалноста. А реалноста е јасна: постои народ со свое име, постои јазик со своја граматика и литература, постои култура со свои песни и симболи, постои историја со свои сведоштва и жртви. Тоа е реалност што не може да се избрише со молчење, затоа што таа живее во секој човек, во секоја генерација, во секој спомен. „Прифатете го напредокот, отфрлете ја цензурата!“, ова не е само изговорена мисла на една пратеничка туку е крик што одекнува низ времето и просторот, ехо на една поширока вистина што одамна чука на вратите на Атина и Софија, а всушност на вратите на цела Европа. Тоа е повик да се отвори прозорецот кон иднината, да се дозволи светлината на слободата да навлезе таму каде што сенките на забраната и стравот предолго владееле
Секојпат кога една песна се прекинува, не исчезнува само мелодијата – исчезнува дел од душата на народот. Секојпат кога еден јазик се замолчува, не се губат само зборови – се губи цела вселена на мисли, чувства и идентитет. Секојпат кога една култура се потиснува, не се уништува само традицијата – се уништува мостот што ги поврзува генерациите, се уништува коренот што ја храни демократијата. Ова не е само напад врз една заедница туку е напад врз самата идеја за демократија и човекови права. Демократијата не е само систем на избори и институции – таа е живо ткиво составено од јазици, песни, симболи и култури. Човековите права не се само правни формули – тие се гаранција дека секој човек има право да зборува, да пее, да создава и да постои без страв дека неговиот глас ќе биде заглушен. Затоа, повикот: „Прифатете го напредокот, отфрлете ја цензурата!“ е повеќе од политичка парола – тоа е манифест на иднината, декларација за достоинството на секоја заедница и секој човек. Тоа е потсетник дека без слобода на изразување нема вистинска демократија, а без почитување на културната различност нема вистински напредок.
Како што Мартин Лутер Кинг Јуниор зборуваше за правото на Афроамериканците да бидат дел од американската реалност, така денес ние зборуваме за правото на Македонците да бидат дел од балканската реалност. Тој повик за еднаквост и признавање не беше само борба за едно малцинство туку борба за самата суштина на демократијата. И денес, истиот дух на правдата и достоинството бара да се чуе и да се признае постоењето на македонскиот народ. Македонците постојат. Името постои. Јазикот постои. Песните постојат. Културата постои. Народот постои. Тоа не е мит, тоа не е илузија, тоа е реалност – жива, опиплива, историски засведочена и современо присутна. Како што постои грчкиот народ, како што постои бугарскиот народ, така постои и македонскиот народ, со своја историја, своја меморија и своја иднина. Секој обид да се негира ова постоење е обид да се избрише дел од човечката цивилизација. Секое замолчување на јазикот е замолчување на една мисла, секое потиснување на културата е потиснување на една душа, секое оспорување на името е оспорување на правото на идентитет. А правото на идентитет е основно човеково право, признаено во Универзалната декларација за човекови права и во Европската конвенција за човекови права.
Затоа, нашата порака е јасна: Македонците не бараат привилегии, туку признавање. Не бараат надмоќ, туку еднаквост. Не бараат да бидат над другите, туку да бидат со другите – рамноправно, достоинствено, со своето име, својот јазик и својата култура. Ова е реалност што не може да се избрише со цензура, не може да се замолчи со политички декларации, не може да се потисне со административни акти. Реалноста на еден народ е посилна од секоја забрана, затоа што таа живее во срцата на луѓето, во нивните песни, во нивните зборови, во нивните спомени. Кога градоначалникот на Лерин ја прекина прославата поради една македонска песна, тој не ја прекина само музиката – тој се обиде да ја прекине историјата. Но историјата не е нота што може да се избрише со наредба, ниту културата е глас што може да се замолчи со цензура. Историјата е жива меморија, културата е жива енергија, а јазикот е жива сила што не може да се затвори во административни рамки.
Секој обид да се потисне јазик или песна е сведоштво за стравот на оние што не можат да се соочат со реалноста. Тој страв не е само политички туку и цивилизациски – страв од различноста, страв од плуралноста, страв од вистината дека Балканот е мозаик од народи и култури, а не монолитна конструкција. Прекинувањето на една песна не е само чин на цензура – тоа е обид да се прекине континуитетот на едно постоење. Но секоја песна што е замолчена продолжува да живее во срцата на луѓето, секој јазик што е потиснат продолжува да се слуша во тишината на домовите, секоја култура што е забранета продолжува да се пренесува преку спомени, преку традиции, преку симболи. Историјата не може да се избрише со наредба, затоа што таа е напишана со крвта, потта и солзите на генерации. Културата не може да се замолчи со цензура, затоа што таа е создадена од љубовта, радоста и болката на еден народ. А јазикот не може да се искорени со забрана, затоа што тој е коренот на идентитетот и мостот кон иднината. Затоа, секој обид да се прекине песна всушност е признание дека таа песна е посилна од забраната. Секој обид да се замолчи јазик е признание дека тој јазик е посилен од стравот. Секој обид да се потисне култура е признание дека таа култура е посилна од цензурата.
Национализмот што се храни со негирање на другиот е мрак што ја задушува демократијата. Тој мрак не е само идеолошка сенка – тој е обид да се задуши плуралноста, да се искорени различноста, да се создаде свет во кој постои само едно „право“ име, еден „прав“ јазик, една „правилна“ култура. Но таквиот свет е сиромашен, празен и осиромашен од човечка смисла. А демократијата, вистинската демократија, не се плаши од различноста – таа ја прегрнува. Таа знае дека различноста е нејзиното срце, нејзината сила и нејзината иднина. Демократијата не е само механизам на избори и институции, туку живо ткиво составено од различни гласови, јазици, култури и идентитети. Таа е хор во кој секој глас има право да се чуе, симфонија во која секоја мелодија има право да постои.
Секое негирање на другиот е негирање на самата суштина на демократијата. Секое замолчување јазик е замолчување на слободата. Секое потиснување култура е потиснување на правото на идентитет. А секое оспорување на постоењето на еден народ е оспорување на универзалните човекови права, признаени во Универзалната декларација за човекови права и во Европската конвенција за човекови права. Затоа, вистинската демократија не се плаши од различноста – таа ја прегрнува, ја слави и ја брани. Таа знае дека без различност нема слобода, без плуралност нема правда, без признавање на другиот нема иднина.
Атина и Софија, прифатете ја реалноста. Прифатете го демократскиот напредок. Преспанскиот договор не е само дипломатски документ туку е историски мост, обврска и гаранција за признавање на постоењето на македонскиот јазик и идентитет. Тој договор не е хартија што може да се игнорира, туку е правен и морален темел врз кој се гради довербата меѓу народите и иднината на регионот. Секое молчење, секое избегнување на зборот „Македонци“ не е само политички гест – тоа е чекор назад од европските вредности што велите дека ги споделувате. Европа не се гради врз негирање, туку врз признавање. Европа не се гради врз страв од различноста, туку врз нејзино славење. Европа не се гради врз цензура, туку врз слобода на изразување и право на идентитет. Да се избегнува зборот „Македонци“ значи да се избегнува реалноста. А реалноста е јасна: постои народ со свое име, постои јазик со своја граматика и литература, постои култура со свои песни и симболи, постои историја со свои сведоштва и жртви. Тоа е реалност што не може да се избрише со молчење, затоа што таа живее во секој човек, во секоја генерација, во секој спомен.
Преспанскиот договор е тест за демократска зрелост. Тој е доказ дека Балканот може да избере пат на соработка наместо пат на негирање. Тој е потсетник дека европските вредности – слободата, еднаквоста, почитувањето на различноста – не се празни зборови, туку обврска што мора да се практикува. Затоа, секое молчење всушност е признание за стравот од вистината. А вистинската демократија не се плаши од вистината – таа ја прегрнува. Песната е молитва на народот. Јазикот е негово дишење. Културата е неговата душа. Да се прекине песна значи да се прекине здивот на една заедница, да се прекине пулсот на едно постоење. Но како што Мартин Лутер Кинг рече: „Мракот не може да го истера мракот, само светлината го може тоа“. Таа светлина е токму во песната, во јазикот, во културата – во живата енергија на еден народ што не може да се изгасне. Македонската песна ќе продолжи да се пее, затоа што таа е повеќе од музика – таа е сведоштво за историјата, за радоста и болката, за надежта и достоинството. Македонскиот јазик ќе продолжи да се зборува, затоа што тој е повеќе од зборови – тој е мисла, идентитет и мост меѓу генерациите. Македонската култура ќе продолжи да живее, затоа што таа е повеќе од традиција – таа е душа што ја храни демократијата и ја збогатува човечката цивилизација. Секој обид да се прекине песна е признание дека таа песна е посилна од забраната. Секој обид да се замолчи јазик е признание дека тој јазик е посилен од стравот. Секој обид да се потисне култура е признание дека таа култура е посилна од цензурата. Затоа, светлината на македонската песна, јазик и култура ќе продолжи да гори – како факел што не може да се изгасне, како симбол на постоење што не може да се избрише, како живо сведоштво дека демократијата не е мрак, туку светлина што ги прегрнува сите народи и сите различности.
Ова не е борба против Грците или против Бугарите. Ова не е борба против народи, против луѓе, против човечка блискост. Ова е борба против цензурата, против стравот, против мракот на национализмот што се храни со негирање на другиот. Тоа е борба против идеологијата што сака да ја замолчи различноста и да ја избрише плуралноста на Балканот. Ова е борба за човекови права, за достоинство, за еднаквост. Тоа е борба за правото на секој народ да го зборува својот јазик, да ја пее својата песна, да ја живее својата култура. Тоа е борба за демократија што не се плаши од различноста, туку ја прегрнува; за Европа што не се гради врз молчење, туку врз признавање; за иднина што не се темели врз страв, туку врз доверба. Атина, Софија – прифатете ја реалноста. Прифатете го напредокот. Признајте дека македонскиот јазик постои, дека македонската култура живее, дека македонскиот народ е дел од балканската и европската реалност. Оставете ја песната да се пее, оставете го јазикот да се зборува, оставете ја културата да цвета. Зашто само така ќе има вистинска демократија – демократија што не е празна форма, туку жива сила на еднаквост. Само така ќе има вистинска слобода – слобода што не е декларација, туку секојдневно право на изразување. Само така ќе има вистинска Европа – Европа што не е географија, туку заедница на народи што се признаваат и се почитуваат.
