Во изминатите две години беспилотните летала станаа белег на војната во Украина. Живописни сцени на мали и релативно евтини авиони што уништуваат руски тенкови и оклопни возила ги исполнија насловите во медиумите и на социјалните мрежи. Аналитичарите заклучија дека се случила револуција во начинот на војување, а многумина тврдат дека беспилотните летала ја претставуваат иднината на оружените конфликти. Сепак, пензионираниот американски генерал Марк Т. Кимит, во коментар за „Политико“, тврди дека ерата на доминација на беспилотните летала всушност завршила.
Генералот Кимит, поранешен помошник-државен секретар на САД за воено-политички прашања, верува дека беспилотните летала, и покрај нивната почетна ефикасност, многу брзо се нашле како цел на софистицирани контрамерки.
Адаптацијата на војниците на терен е клучна причина за губењето на нивната доминација. Руските сили во Украина брзо научија подобро да ги камуфлираат позициите, да користат електронска одбрана и да ги зајакнуваат возилата со дополнителни слоеви на оклоп. Резултатот: драматичен пад на нивната ефикасност само неколку месеци откако се појавија на бојното поле.
Кимит особено ја истакнува улогата на Израел и неговиот систем „Ајрон лајт“, високоефикасна ласерска технологија што успеа да неутрализира десетици закани за краток временски период. Низ целиот свет одбранбените компании интензивно развиваат слични технологии, таканаречени C-UAS (Counter Unmanned Aerial Systems), што значи дека беспилотните летала денес имаат повеќе непријатели отколку порано.
Накратко, пазарот ја препозна можноста, а големите воени компании низ светот веќе нудат широк спектар на технолошки решенија против беспилотни летала. Како што објаснува Кимит, нивниот период на доминација на небото бил краткотраен – исто како и многу други наводно непобедливи воени иновации од минатото.
Кимит повлекува паралела помеѓу беспилотните летала и другите воени технологии што некогаш беа прогласени за револуционерни. Тој го наведува примерот со бомбардерите меѓу двете светски војни, кои воените теоретичари ги сметале за непобедливи сè додека не биле развиени ефикасни противвоздушни одбрани, заедно со радари и борбени авиони.
Коњаницата, римските фаланги, англиските долги лакови, па дури и подморниците поминале низ слични нешта. Секоја од овие технологии имала свој краток период на доминација пред непријателот да развие ефикасни контрамерки.
Вештачката интелигенција ги менува правилата на играта
Но, додека конвенционалните дронови се соочуваат со ефикасни контрамерки, со развојот на вештачката интелигенција пристигнува нова закана. Вештачката интелигенција овозможува автоматизирана одбрана од масовни напади со беспилотни летала, што е тешко за луѓето. Беспилотните летала контролирани од вештачка интелигенција можат истовремено да следат и неутрализираат голем број закани, со што ја преобликуваат динамиката на бојното поле.
Кимит верува дека ваквите системи наскоро би можеле да станат стандард бидејќи се поекономични и поефикасни од постојните одбранбени решенија управувани од луѓе. Тоа ги прави беспилотните летала со вештачка интелигенција нова генерација на воздушна одбрана и офанзива, достапни дури и за недржавни актери.
Количеството како нов квалитет
Иако беспилотните летала повеќе не се револуционерни во однос на непобедливоста, Кимит забележува дека тие сè уште играат важна улога во воените конфликти. Нивната најголема сила сега лежи во квантитетот, како што потврди војната во Украина. Масовната употреба на беспилотни летала, често во форма на роеви, сè уште може да му нанесе значителна штета на непријателот.
Како што еднаш рече Сталин, „квантитетот има свој квалитет“. Токму ова е пристапот за денешната употреба на беспилотни летала – не како апсолутно непобедливо оружје, туку како евтина и масовно произведена алатка што сè уште може значително да влијае на исходот од конфликтот.
