Зголемувањето на глобалните температури претставува голем предизвик за градскиот живот и поттикнува разговори за „урбани топлински острови“. Што се тие и зошто се важни?
„Урбани топлински острови“ се области во големите метрополи што стануваат значително потопли од нивната рурална околина поради концентрацијата на згради, асфалтирани површини и човечки активности како што е возењето автомобили.
Како резултат на тоа, топлотните бранови се интензивираат во урбаните области, кои веќе се дом на половина од светското население. Се очекува тој број да достигне речиси 70 отсто до 2050 година.
Овој таканаречен ефект на „урбан топлотен остров“ може да ги зголеми температурите од 10 до 15 Целзиусови степени, правејќи ги жителите ранливи во услови на екстремно топли услови.
Што предизвикува урбани топлотни острови?
Руралните области обично се покриени со трева, култури или шуми, што помага во ладењето на воздухот, додека темниот бетон и асфалт во градот апсорбираат топлина.
Растенијата работат како природен клима-уред, земајќи вода од земјата преку своите корени, а потоа ослободувајќи ја како пареа во воздухот. Непропустливите тврди, темни површини како што се тротоарите, паркинзите и патиштата не дозволуваат водата да влезе и затоа не го обезбедуваат овој ефект на ладење.
Високите згради и тесните улици можат да го загреат воздухот што се заглавува меѓу нив. Овие „урбани кањони“ можат да го блокираат природниот тек на ветерот што инаку би помогнал во ладењето на областа.
Загадувањето од автомобили или согорувањето фосилни горива може да дејствува како минијатурен слој на стаклена градина над градот, држејќи го топлиот воздух заробен.
Топлинските острови често се создаваат во текот на денот, бидејќи тротоарите и покривите емитуваат повеќе сончева топлина – достигнувајќи врв околу три-пет часа по зајдисонцето.
Од изгрејсонце до доцна попладне, овие површини се изложени на интензивно сончево зрачење и апсорбираат топлина низ многубројни слоеви. Оваа складирана топлина потоа полека се ослободува откако сонцето ќе зајде.
Каде е најсилен ефектот на урбаниот топлотен остров?
Поголемите градови имаат тенденција да складираат повеќе топлина од помалите. Урбаните центри на Лондон и Париз често се околу четири Целзиусови степени потопли од руралните средини ноќе.
Ефектот на топлотен остров е усложнет од зголемувањето на вкупните глобални температури.
Па така, 2024 година беше најжешката година досега, со околу 1,55 Целзиусов степен над прединдустриските нивоа. Се предвидува дека сегашните политики ќе го зголемат порастот до 2,7 Целзиусови степени до крајот на векот. Ова е предизвикано од согорување фосилни горива што ја загреваат планетата, а кои испуштаат емисии на стакленички гасови во атмосферата.
За возврат, ваквите топлински острови би можеле да ги поттикнуваат и климатските промени, бидејќи побарувачката за климатизација напојувана со енергија добиена по согорување јаглен, нафта и гас се зголемува за време на топлотни бранови.
Дали постојат решенија за ладење на градовите?
Да – решенијата вклучуваат зелени градови со додавање повеќе дрвја, грмушки и друга зелена вегетација отпорни на суша во урбаните центри, како и фонтани и езерца, зелени или „ладни покриви“, кои апсорбираат и пренесуваат помалку топлина од сонцето до зградата.
Ваквите ладни покриви рефлектираат повеќе сончева светлина од конвенционалната површина и затоа не се загреваат толку многу. Белите покриви остануваат најладни и можат да рефлектираат околу 60-90 отсто од сончевата светлина, но и други рефлективни површини се опција.
Градови како Њујорк почнаа да ги бојадисуваат покривите во бело во 2009 година за да помогнат во ограничувањето на ефектот на топлински остров. Поладните покриви исто така можат да ги намалат внатрешните температури на зградите до 30 отсто и да ги намалат загадувањето на воздухот и емисиите на стакленички гасови со намалување на побарувачката за енергија за ладење на зградата.
На ниво на земјата, некои земји прскаат вода на тротоарите за ладење. Во Јапонија, тоа е вековна традиционална практика наречена „учимизу“.
Други мешаат станбени, комерцијални и рекреативни простори или поставуваат „ладни тротоари“, кои користат пропустливи материјали за да рефлектираат повеќе од сончевото зрачење и да го зголемат испарувањето на водата.
Мегаградови како Лос Анџелес и Токио поставија такви ладни тротоари. Студија во една од најжешките населби во Лос Анџелес покажа дека рефлектирачкиот премаз за тротоар може да го намали ефектот на топлински остров.
Градската влада на Токио досега изгради околу 200 километри вакви тротоари, давајќи приоритет на областите во центарот на градот. До 2030 година, Токио има цел да покрие 245 километри метрополитенски патишта.
Сингапур: Борба против топлината со зеленило
Малата азиска град држава Сингапур, во меѓувреме, стана еден од најзелените градови во светот. Се гордее со повеќе од 40 отсто зелена покривка, со простор исполнет со природни резервати и паркови, градини и вегетација.
До 2030 година, градот планира да им овозможи на сите граѓани пристап до парк на десетминутна прошетка. Сингапур, исто така, строго го ограничува бројот на автомобили на своите патишта преку скап систем за лицитирање со ограничена квота за бројот на возила што можат да се регистрираат.
