Обично ги набљудувам настаните од таканаречена птичја перспектива за да видам некоја значајна врска меѓу нив во поширок контекст. Сепак, колку и да се кревам и да се трудам, она што се случуваше во Србија во последните месеци останува безнадежно, бесмислено. Поради оваа причина, овој пат ќе ги гледам работите од перспектива на жаба, одбивајќи да им дадам какво било значење, бидејќи, очигледно, во оваа постмодерна ера, такво нешто не постои
Став: Опсервација на некои суштествени општествени феномени во Србија – од жабја перспектива
Емил Диркем верувал дека социјалната аномија, меѓу другото, може да се надмине со развој на професионални корпорации. Всушност, станува збор за здруженија чија примарна цел, покрај зајакнувањето на професионалната солидарност, е да станат морален компас и инструмент за социјална интеграција. Прашањето што нашиот социолог не го разгледа е што ќе се случи ако и овие асоцијации бидат погодени од аномија. Токму ова се чини дека се случило со новинарските здруженија, од кои ниту едно не проговорило за блокадата на РТС, ниту за јавното понижување и заканите кон новинарите на таа компанија…
За јавниот медиумски сервис
Можеби не е проблем во асоцијациите. Можеби тие едноставно чекаат менаџментот на РТС да го објави своето прво соопштение, како што е вообичаено. Тие чекаат залудно. Покојниот Тијаниќ ќе проговори порано од сегашниот шеф на таа куќа, познат како Брут Тивкиот. И можеби не е тоа, туку мислеа дека во РТС повеќе нема новинари, со оглед на тоа што оваа медиумска куќа ја сведе својата основна дејност на минимум, претворајќи се во посредник што го префрлил производството на програми, особено скапите, на трети страни, оставајќи ги под своја закрила финансискиот персонал, готвачите, возачите и разните административни вработени, за кои продукцијата на програми не е ни нивна работа.
Секако, јавноста не се грижи за тоа, исто како оние што со денови скокаат пред влезот на РТС. Комичноста на ваквото однесување не е само во неговиот изглед, туку пред сè во неразумното очекување дека блокирањето на РТС може да го реши проблемот со членовите на РЕМ (регулаторно тело за медиуми), од кои повеќето дури и не знаат со што се занимаваат. Идејата, ако добро разбирам, е дека – ако постапката за избор на членови на РЕМ не се рестартира, групата што го држи РТС како заложник ќе бара нејзино укинување – од истите луѓе што треба да го изберат новиот РЕМ. Дополнително, јасно е дека без разлика колку пати ќе се поведе нова постапка, парламентарното мнозинство што одлучува за изборот на овие членови секогаш ќе ги избере оние што ќе бидат во согласност со нивната волја, а не волјата на блокадерите. Апсурдноста на блокадата на РТС само беше навестена. Комплетен впечаток се добива кога се гледа дека блокадите го блокирале единствениот телевизиски канал што внимателно ги следел нивните активности – со исклучок, секој на свој начин, на Н1 и Информер.
Сепак, она што е најизненадувачки е што наместо да го блокира, никој, на пример, не побарал пристап до документацијата на РТС. Ова е изненадувачки, со оглед на фактот дека документацијата е омилено четиво за блокадите, а особено затоа што овој телевизиски документарец е многу поинтересен од оној за реконструкцијата на железничката станица во Нови Сад.
Но да го оставиме РТС на судбината. Ако една земја може да издржи половина година без универзитет, нема да пропадне дури ни без една телевизиска програма.
За универзитетот
Не можеш да живееш без универзитет засекогаш. До моментот кога ќе се појави овој текст, можеби ќе биде познат исходот од дијалогот што го иницираа новиот премиер и ректор. Иако се надевам дека тоа ќе доведе до продолжување на академската година, претпоставувам дека нема. Револуционерното крило на проширениот ректорски колеџ не може да дозволи продолжување на наставата бидејќи некој би можел да се запраша која беше поентата на неговото шестмесечно суспендирање. Во тој случај – тешко на деканите. Ако ректорот, како и досега, се повикува на одлуките на пленумот, тоа ќе биде уште една непремостлива тешкотија во воспоставувањето на часовите. Ректорот, се надевам дека грешам, се согласи на интервјуто само од академска пристојност и за да не се каже дека не соработувал, и за полесно да ја префрли вината за загубата на годината врз државата.
Во оваа политичка игра, жртвите се студентите. Сепак, има и такви што тврдат дека губењето на една академска година не е голема работа. Впрочем, ме потсетуваат дека и ние изгубивме една година во војска, па затоа ништо не ни недостига. Не сум баш сигурен за тоа, особено кога станува збор за оние што размислуваат така. Сепак, вистината е дека за време на оваа шестмесечна блокада, денешните студенти, без ни да сфатат, завршија еден вид предвоен курс за обука. Од првиот ден од протестот, студентите беа обучени да стојат мирно во тишина половина час. Тој модифициран поздрав со знамето беше тешко за некој да го одбие. Но, како што е познато, кога се согласуваме дури и на тривијални барања од оние што сакаат да влијаат врз нас, почнуваме да се гледаме себеси поинаку и лесно се согласуваме на нови, слични или посериозни барања.
Студентите научија војничка дисциплина?!
Со текот на времето, блокадерите почнаа да прифаќаат разни одговорности во рамките на разни комитети, а потоа влегоа во списокот на дежурства (во војската, ова се нарекуваше противпожарна стража). Наместо утрински вежби, тие радосно почнаа да скокаат и да викаат како на команда. После тоа, наместо да маршираат, тие продолжија да шетаат по идните патишта на револуцијата (ова истовремено симболично стави до знаење дека патиштата и железниците дури и не се потребни). Блокадите на мостовите ја заменија вежбата за спречување на преминувања на реките од страна на непријателот, а особено омилена вежба е заземањето на непријателската инфраструктура. Така, паднаа депоата на ГСП (градско сообраќајно претпријатие) или зградите на РТС, што е споредливо со поранешните теренски бивакувања, а фрлањето јајца стана замена за боево оружје. Особено добро вежбовен момент е она што се нарекуваше тревога во армијата, а овде тоа е одговор на итен собир. Сепак, додека порано нѐ будеа застрашувачките звуци на сирените, сега е доволен еден краток звучен сигнал од Вибер. Идните резервни офицери развиле, покрај сето ова, и губење на емпатијата кон „непријателот“, а непријатели се сите оние што се спротивставуваат на одлуките на пленумот и собранијата. Некогаш, имагинарните непријатели беа Турците и Германците, но сега тоа се Србите. Не треба да заборавиме дека, како и во секоја армија, тука се зема предвид моралната и политичката работа, што се одразува во заедничкото читање книги и гледањето избрани ТВ-содржини. И конечно, секогаш има време за песна, танц и повремено прасенце, бидејќи е познато дека каде што има млади луѓе, секогаш има игри и шеги.
Всушност, единствената очигледна разлика помеѓу воената обука низ која поминавме и оваа „предвоена“ е тоа што бевме принудени и дисциплинирани според принципот дека Србин доброволно се приклучува на војската – двајца го влечат, а тројца го тепаат. Сегашната зед-генерација не одговара на „мораш“, туку на „можеш“. Тешка е за дисциплинирање, но лесна е за самодисциплина. Овој многу посуптилен начин на управување со луѓето е последица – како што објаснува Бјунг-Чул Хан – на развиен его идеал и слика за сопствено совршенство што родителите им ја наметнуваат на своите деца преку постојано и неуморно охрабрување дека можат да прават повеќе и подобро затоа што се едноставно совршени. Бркајќи го сопствениот идеал за совршенство, тие скокаат, викаат, караат, блокираат, водени надвор од секоја мерка и разум од внатрешната идеја за сопствената супериорност всадена во нив од нивните родители тренери. Тие не се водени од страв, закана или награди, ниту пак се мотивирани од идеали или повисоко значење; тие едноставно се водени од внатрешен нагон за совршенство што можат да го прават без многу да го доведуваат во прашање значењето на она што го прават.
Додека државата се двоумеше и го одложуваше воведувањето на воената обука, младите мажи и жени се самоорганизираа и самодисциплинираа со дизајнирање сопствена предвоена обука. Единствено важно е никој да не им каже – мораш, туку – ти можеш да го направиш тоа (златото на мама и тато). Нација што има таква младина не треба да се грижи за својата иднина, бидејќи е совршена работна сила за високотехнолошкиот капитализам на 21 век.
Автор: Владимир Вулетиќ
