Гвардиола не го измисли позицискиот фудбал, туку го разви понатаму од некој пред него, поставувајќи ги темелите за нова културна рамка. И без разлика дали ни се допаѓа или не, тој веќе преовладува, пишува „Би-би-си“
ФУДБАЛ
Моделот на фудбал што ја дефинира нашата ера, честопати поврзан со тренерот Пеп Гвардиола, кој се прошири на она што го научил од Јохан Кројф и Луис ван Гал, не е само најистакнат денес туку и оној што ги обликува сегашноста и иднината на играта. Гвардиола не го измисли позицискиот фудбал, туку го разви понатаму од некој пред него, поставувајќи ги темелите за нова културна рамка. И без разлика дали ни се допаѓа или не, тој веќе преовладува. Всушност, тројца од учениците на Гвардиола, а тоа се Луис Енрике, Микел Артета и Ханси Флик, се наоѓаат во полуфиналето на Лигата на шампионите (ЛШ) неделава, пишува „Би-би-си“.
Начинот на Гвардиола повторно ќе биде прикажан на деловниот крај од најголемото клупско натпреварување во Европа. Постои растечки отпор кон овој модел. Критичарите тврдат дека тој ги претвора играчите во роботи, ја отстранува спонтаноста и бара од дефанзивците да се однесуваат како играчи од средниот ред. Некои навивачи и стручњаци сметаат дека е претерано трениран, премногу структуриран и дека му недостигаат хаосот и возбудата на „вистинскиот фудбал“. Но можеби тој отпор ја пропушта пошироката слика или реагира, не на самиот модел туку на неговите лоши имплементации.
Да ги погледнеме фактите. Пет од осумте четвртфиналисти во ЛШ сезонава играа верзија на позициски фудбал. Клубовите низ Европа, дури и традиционалните сили како Ливерпул и, на крајот, Манчестер јунајтед под водство на Рубен Аморим, гравитираат кон него. Произведува брилијантни игри, особено во европските натпреварувања, каде што елитни тренери и играчи го зголемуваат неговиот потенцијал. Повеќе од само стил, тоа е победнички модел. Најважно од сè, тоа е културна сила. Клубовите вработуваат менаџери што веруваат во него, академиите ги обликуваат играчите за да одговараат на него, а фудбалското образование на глобално ниво се преориентира околу него. Не секој го прави правилно. Но тоа отсекогаш било вистина во фудбалот. Не секој тим во 1970-тите можеше да игра како Нотингем форест или Ливерпул, но многумина се обидоа, оти тие стилови го дефинираа нивното време. Секоја ера има преовладувачки модел и природно е повеќето тимови да се движат кон него. Излегуваме од фудбалска култура што најдобро може да се сумира како структуриран во одбраната, слобода во нападот. Со други зборови, ја тренираме одбраната, а нападот го оставаме на имагинацијата на напаѓачите.
Тоа се менува, но културните промени бараат време. Новата фудбалска парадигма се воспоставува, но сè уште не е целосно воспоставена. Напаѓачката фаза може да се подели на три фази: градење, конструкција и завршница. Кога Гвардиола почна да тренира во 2001, неговиот фокус беше на фазата на градење. Познатиот разговор со Виктор Валдес, во кој Валдес мислеше дека неговиот менаџер полудел затоа што го замолил да им додава на централните дефанзивци, кои не ја сакаа топката, сега е дел од фудбалскиот фолклор. По СП во Јужна Африка во 2010, а особено по промената на правилото во 2019 што им дозволуваше на играчите да ја примат топката од гол-аут од внатрешноста на шеснаесетникот, тренирањето на фазата на градење, стана не само вообичаена практика туку и фундаментален столб на модерниот фудбал.
Фазата на градење и управување со средната третина траеше подолго за да се прошири, но Гвардиола веќе почна да ја развива во Барселона и ја усовршуваше понатаму во Баерн Минхен и Манчестер сити. Сепак, завршната фаза, последниот чин на напаѓачки потег, останува во голема мера неорганизирана. Но, еден ден, ќе дојде нов револуционер и ќе ја унапреди таа последна фаза. Тоа е историјата на фудбалот. Засега, имаме брилијантни практичари што го усовршуваат моделот, какви што се и трите полуфиналисти, Унаи Емери, па дури и Енцо Мареска, се уште двајца. Роберто де Зерби почна да ги поместува границите, но неговиот напредок е запрен, пишува „Би-би-си“.
– Пеп беше референца за сите нас што сакаме да играме фудбал на одреден начин. Секогаш учите гледајќи ги неговите тимови како играат – смета менаџерот на ПСЖ, Енрике. И Артета од Арсенал има свој став. „Работата покрај него го промени начинот на кој го гледам фудбалот. Тој ми ги даде алатките за да бидам тренер“. А Флик од Барселона додаде: „Пеп многу влијаеше врз мене. Тој има неверојатна способност да ја организира играта, да го контролира просторот и постојано да наоѓа нови решенија. Гледањето како го тренира Баерн Минхен ми ги отвори очите. Тој е еден од најголемите мислители што фудбалот некогаш ги имал“.
Лесно е да се романтизира минатото, да се тврди дека фудбалот порано бил поспонтан, почовечки. Но вистината е дека фудбалот денес е подобар, посложен, поколективен, поинтелигентно дизајниран. Потешко е да се тренира, потешко е да се игра и, кога е добро направено, веројатно е поубаво да се гледа. Затоа менаџерите како Емери се толку фасцинантни. Тој ги предизвика сопствените верувања, ја прочита еволуцијата на играта и се приспособи. Таквата флексибилност е храбра. Не секој менаџер, а и играч може да го направи тоа.
Најтешкото нешто во фудбалот, како и во животот, е да се гледа напред и да се замисли што е следно. Многу е полесно да се погледне назад и да се каже „тоа беше подобро“. Некои менаџери се обидуваат да го копираат моделот. Некои успеваат, а други сè уште учат, а некои и целосно се спротивставуваат. Но за пет години речиси сите ќе играат некоја верзија на позициски фудбал. Не затоа што ќе бидат принудени, туку затоа што фудбалот не чека на оние што одбиваат да еволуираат. Новата фудбалска култура преовладува и е тука за да остане, пишува „Би-би-си“. Г.И.
